Dünyanın en yaşlı yabani kuşu flört sahnesine geri döndü

En az 2012'den beri birlikte olduğu eşi, üç yıldır ortalarda yok

Midway Adası'nda 1956'da bulunduğunda Wisdom'ın sağ ayağına bant takılmıştı (USFWS)
Midway Adası'nda 1956'da bulunduğunda Wisdom'ın sağ ayağına bant takılmıştı (USFWS)
TT

Dünyanın en yaşlı yabani kuşu flört sahnesine geri döndü

Midway Adası'nda 1956'da bulunduğunda Wisdom'ın sağ ayağına bant takılmıştı (USFWS)
Midway Adası'nda 1956'da bulunduğunda Wisdom'ın sağ ayağına bant takılmıştı (USFWS)

Dünyanın en yaşlı yabani kuşu Wisdom (Bilgelik), eşi ortadan kaybolduktan üç yıl sonra diğer kuşlara tekrar kur yapmaya başladı. 

İlk olarak 1956'da tespit edilen Laysan albatrosu türündeki Wisdom'ın 72-73 yaşında olduğu tahmin ediliyor. Uzun ömürler süren bu kuşların ortalama yaşam süresiyse 50 yıl. 

Dişi kuşun en az 2012'den beri beraber olduğu Akeakamai (Hawaii dilinde "bilgelik aşığı" anlamına geliyor) en son 2021'de görülmüştü. Çiftin aynı yıl bir yavru dünyaya getirmesiyle Wisdom, üremeye devam eden en yaşlı yabani kuş unvanını da taşımayı sürdürmüştü. 

12 Nisan'da ABD Balık ve Yaban Hayatı Servisi (USFWS), çiftleşme dönemi bittikten aylar sonra Wisdom'ın Midway Adası Ulusal Yaban Hayatı Koruma Alanı'ndaki diğer kuşlara kur yaptığını açıkladı. 

Pasifik bölgesinden sorumlu görevliler Facebook paylaşımında "Dünyanın bilinen en yaşlı yabani kuşu Wisdom, geçen ay tekrar Midway Adası Ulusal Yaban Hayatı Sığınağı'nda eş adaylarıyla dans ederken görüntülendi" diye yazdı.

"Uzun süredir eşi olan Akeakamai henüz görülmedi ve son iki kuluçka sezonunda da yoktu."

Dişi Layson albatrosları genellikle aralığın ilk yarısında bir adet yumurta bırakıyor. Fakat Hawaii adalarının kuzeybatısında yer alan Midway Adası'ndaki koruma alanında çalışan yaban hayatı biyoloğu Jonathan Plissner, Wisdom'ın ilkbaharın ortalarında bile çiftleşme dansları yaptığını söylüyor.

Plissner, albatrosun bu yıl kuluçkaya yatmasını beklemese de "70'lerindeki birine göre epey dinç" olduğunu belirtiyor. 

Albatroslar genellikle yaşamlarını tek bir eşle geçiriyor. Öte yandan USFWS'den biyolog Dr. Beth Flint, 2021'de yaptığı açıklamada Wisdom'ın uzun ömrünü birden fazla eşi olmasına bağlamıştı. Biyologlar Wisdom'ın 30-36 kadar kuş dünyaya getirdiğini düşünüyor. 

Kuluçka sezonları arasında Wisdom yılın neredeyse yarısını, Pasifik Okyanusu semalarında uçarak geçiriyor. USFWS, yaşlı kuşun hayatı boyunca 5,6 milyon kilometre uçtuğunu tahmin ediyor.

Independent Türkçe, Live Science, IFL Science, New York Times



Uyku alışkanlıklarınız sağlığınız hakkında ne söylüyor?

Düzenli ve yeterli uyumamak, ruh sağlığının bozulmasından bağışıklık sisteminin zayıflamasına kadar çeşitli sorunlara yol açabilir (Pexels)
Düzenli ve yeterli uyumamak, ruh sağlığının bozulmasından bağışıklık sisteminin zayıflamasına kadar çeşitli sorunlara yol açabilir (Pexels)
TT

Uyku alışkanlıklarınız sağlığınız hakkında ne söylüyor?

Düzenli ve yeterli uyumamak, ruh sağlığının bozulmasından bağışıklık sisteminin zayıflamasına kadar çeşitli sorunlara yol açabilir (Pexels)
Düzenli ve yeterli uyumamak, ruh sağlığının bozulmasından bağışıklık sisteminin zayıflamasına kadar çeşitli sorunlara yol açabilir (Pexels)

Doktorlar yeterli ve kesintisiz bir gece uykusunun sağlıklı bir hayat sürme yolunda önemli bir rol oynadığını söylüyor. 

Gelişim çağındaki çocukların 10 saat civarında uyuması gerekirken, çoğu yetişkin için 7-9 saat yeterli kabul ediliyor.

Uykunun düzenli ve yeterli alınmaması, gün içinde yorgun hissetmenin ötesinde uzun vadede fiziksel ve ruhsal sorunlara da yol açabiliyor. 

Bu risklerin yanı sıra uyku kalitesi ve alışkanlıkları, kişinin yaşadığı başka sağlık sorunlarının işareti olabilir. 

Uzmanlar normal görünebilecek bazı belirtilere karşı tetikte olunmasını tavsiye ediyor. Bazıları yaşam tarzındaki değişimlerle çözülebilirken, bazı durumlarda doktora görünmek faydalı olabilir.

Sık sık şekerleme yapmak

Uzmanlar bazı kişilerin gün içinde biraz kestirmesinin sorun olmadığını ifade ediyor. Ancak aniden kendinizi uykulu hissediyorsanız başka bir sağlık sorunundan muzdarip olabilirsiniz. 

Birleşik Krallık'ta yer alan Warwick Üniversitesi'ndeki Uyku, Sağlık ve Toplum Programı'nın kurucusu Francesco Cappuccio, "Britanya nüfusunu temsil eden bir örnek kümesinden elde edilen kanıtlar, gündüz uykusunun tip 2 diyabet ve solunum rahatsızlıkları riskinin artmasıyla ilişkili olduğunu gösteriyor" diyor.

Gece iyi uyunmasına karşın gün içinde sürekli uykulu hissetmek, düşük tansiyon, D veya B12 viamini eksikliği, depresyon veya obezitenin belirtisi olabilir.

Bilim insanları, bu risklere karşı doktor kontrolünden geçmenin faydalı olabileceğini söylüyor.

Horlamak

Beraber uyuduğunuz kişiler için de epey rahatsız edici olabilen horlama sorunu, her zaman olmasa da genellikle obstrüktif uyku apnesinden kaynaklanıyor. 

Aşırı kilolu, diyabet veya yüksek tansiyon hastası olan kişilerde daha sık görülen bu uyku apnesi, uyurken solunum yolunun tıkanmasıyla nefes almakta zorlanmaya yol açıyor.

Cappuccio, bu durumda yeterli oksijen alınamadığı için beynin, kişiyi uyandıran sinyaller gönderdiğini açıklıyor. 

Bu rahatsızlıktan muzdarip kişiler genellikle "sürekli pozitif hava yolu basıncı" denen bir cihaz kullanarak rahat bir uyku çekiyor. 

Gece uyurken bir maske takılıyor ve bu maskenin bağlı olduğu cihaz, düzenli hava basıncı sağlayarak solunum yolunun açık kalmasını sağlıyor.

Kalın bir damak, kronik burun tıkanıklığı, sırt üstü uyumak veya uyumadan önce çok fazla alkol tüketmek de horlamaya neden olabiliyor.

Huzursuz bacak sendromu

Uyurken partnerinizi tekmeliyorsanız, huzursuz bacak sendromundan muzdarip olabilirsiniz. 

 Sinir sistemi rahatsızlığı olan bu sendrom, bacakları hareket ettirmeye yönelik güçlü bir istek duymakla kendini gösteriyor.

Bu dürtü vücut dinlenirken daha kuvvetli hale gelirken, huzursuz bacak sendromu genellikle uyku bozukluğu olarak değerlendiriliyor. 

Genetik nedenlerin yanı sıra demir eksikliği de bu rahatsızlığa yol açabiliyor. Bu durumda doktora başvurarak takviye kullanmak yardımcı olabilir. Ayrıca böbrek yetmezliği de sendromu tetikleyebiliyor. 

Ancak bazı durumlarda egzersiz yapmak veya uykudan önce kitap okumak ve televizyon izlemek gibi aktivitelerden kaçınmak da fayda sağlayabilir. 

Uzmanlar yeterli uykunun alınmamasının semptomları daha kötü hale getirebileceğini söylüyor. 

Yataktan çıkamamak

Sabahları kalkıp güne başlamayı istememek her zaman ciddi bir sorunun işareti olmak zorunda değil. 

Ancak uzun süre boyunca bu durumun görülmesi başka şeylerin habercisi olabilir. Cappuccio "Yorgun hissetmenize neden olan başka sorunlar olabilir" diyerek ekliyor: 

En yaygın olanları arasında anemi, tiroid bezinin az çalışması veya erken depresyon belirtileri sayılabilir.

Böyle bir durumda doktora başvurmakta fayda var. 

Ayrıca uzmanlar sağlıklı beslenme ve egzersiz yapmanın da ruh sağlığına iyi geleceğinin altını çiziyor. 

Independent Türkçe, Telegraph, WebMD, Harvard Health, Mayo Clinic,