Dünyanın en yaşlı yabani kuşu flört sahnesine geri döndü

En az 2012'den beri birlikte olduğu eşi, üç yıldır ortalarda yok

Midway Adası'nda 1956'da bulunduğunda Wisdom'ın sağ ayağına bant takılmıştı (USFWS)
Midway Adası'nda 1956'da bulunduğunda Wisdom'ın sağ ayağına bant takılmıştı (USFWS)
TT

Dünyanın en yaşlı yabani kuşu flört sahnesine geri döndü

Midway Adası'nda 1956'da bulunduğunda Wisdom'ın sağ ayağına bant takılmıştı (USFWS)
Midway Adası'nda 1956'da bulunduğunda Wisdom'ın sağ ayağına bant takılmıştı (USFWS)

Dünyanın en yaşlı yabani kuşu Wisdom (Bilgelik), eşi ortadan kaybolduktan üç yıl sonra diğer kuşlara tekrar kur yapmaya başladı. 

İlk olarak 1956'da tespit edilen Laysan albatrosu türündeki Wisdom'ın 72-73 yaşında olduğu tahmin ediliyor. Uzun ömürler süren bu kuşların ortalama yaşam süresiyse 50 yıl. 

Dişi kuşun en az 2012'den beri beraber olduğu Akeakamai (Hawaii dilinde "bilgelik aşığı" anlamına geliyor) en son 2021'de görülmüştü. Çiftin aynı yıl bir yavru dünyaya getirmesiyle Wisdom, üremeye devam eden en yaşlı yabani kuş unvanını da taşımayı sürdürmüştü. 

12 Nisan'da ABD Balık ve Yaban Hayatı Servisi (USFWS), çiftleşme dönemi bittikten aylar sonra Wisdom'ın Midway Adası Ulusal Yaban Hayatı Koruma Alanı'ndaki diğer kuşlara kur yaptığını açıkladı. 

Pasifik bölgesinden sorumlu görevliler Facebook paylaşımında "Dünyanın bilinen en yaşlı yabani kuşu Wisdom, geçen ay tekrar Midway Adası Ulusal Yaban Hayatı Sığınağı'nda eş adaylarıyla dans ederken görüntülendi" diye yazdı.

"Uzun süredir eşi olan Akeakamai henüz görülmedi ve son iki kuluçka sezonunda da yoktu."

Dişi Layson albatrosları genellikle aralığın ilk yarısında bir adet yumurta bırakıyor. Fakat Hawaii adalarının kuzeybatısında yer alan Midway Adası'ndaki koruma alanında çalışan yaban hayatı biyoloğu Jonathan Plissner, Wisdom'ın ilkbaharın ortalarında bile çiftleşme dansları yaptığını söylüyor.

Plissner, albatrosun bu yıl kuluçkaya yatmasını beklemese de "70'lerindeki birine göre epey dinç" olduğunu belirtiyor. 

Albatroslar genellikle yaşamlarını tek bir eşle geçiriyor. Öte yandan USFWS'den biyolog Dr. Beth Flint, 2021'de yaptığı açıklamada Wisdom'ın uzun ömrünü birden fazla eşi olmasına bağlamıştı. Biyologlar Wisdom'ın 30-36 kadar kuş dünyaya getirdiğini düşünüyor. 

Kuluçka sezonları arasında Wisdom yılın neredeyse yarısını, Pasifik Okyanusu semalarında uçarak geçiriyor. USFWS, yaşlı kuşun hayatı boyunca 5,6 milyon kilometre uçtuğunu tahmin ediyor.

Independent Türkçe, Live Science, IFL Science, New York Times



ABD'li gençlerin neredeyse üçte birinde prediyabet var

ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nden alınan yeni veriler, ABD'deki her üç ergenden birinin prediyabeti olduğunu gösteriyor. Bu durum, kalp hastalığı ve felç gibi diğer ciddi sağlık komplikasyonları riskini artırıyor (Unsplash)
ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nden alınan yeni veriler, ABD'deki her üç ergenden birinin prediyabeti olduğunu gösteriyor. Bu durum, kalp hastalığı ve felç gibi diğer ciddi sağlık komplikasyonları riskini artırıyor (Unsplash)
TT

ABD'li gençlerin neredeyse üçte birinde prediyabet var

ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nden alınan yeni veriler, ABD'deki her üç ergenden birinin prediyabeti olduğunu gösteriyor. Bu durum, kalp hastalığı ve felç gibi diğer ciddi sağlık komplikasyonları riskini artırıyor (Unsplash)
ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nden alınan yeni veriler, ABD'deki her üç ergenden birinin prediyabeti olduğunu gösteriyor. Bu durum, kalp hastalığı ve felç gibi diğer ciddi sağlık komplikasyonları riskini artırıyor (Unsplash)

ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nin yeni verilerine göre, ABD'li ergenlerin neredeyse üçte biri prediyabetten muzdarip.

Yapılan sayım, 2023'te 12 ila 17 yaşındaki tahmini 8,4 milyon ergenin (ya da yüzde 32,7'sinin) bu kategoriye girdiğini ortaya koydu.

Kurumun diyabetin önlenmesinden sorumlu üst düzey yetkilisi Dr. Christopher Holliday, ABC News'e yaptığı açıklamada bu endişe verici sonuçların "uyandırma çağrısı" olduğunu söyledi. Holliday, tip 2 diyabet riskinin gençlerin sağlığına yönelik "ciddi bir tehdit" oluşturduğunu belirtti.

Prediyabette kişinin kan şekeri seviyeleri normalin üzerinde olsa da tip 2 diyabet teşhisi için yeterince yüksek değildir. Prediyabetten muzdarip olmak, tip 2 diyabetin yanı sıra kalp hastalığı ve felç riskini de artırıyor. Diyabet, ABD'de önde gelen 7. ölüm nedeni.

Tip 2 diyabet, vücudun kan şekeri seviyelerini düzenlemesini ve yiyecekleri enerjiye dönüştürmesini sağlayan hayati öneme sahip insülin hormonunu kullanamadığı zaman ortaya çıkan kronik bir rahatsızlık. Yale Medicine'a göre insülinle ilgili sorunlar genellikle ergenlik döneminde başlıyor. Tedavi edilmezse böbrek hastalığı, felç ve kalp hastalığına neden olabiliyor.

Holliday, "Sağlıklı beslenme ve aktif kalma gibi yaşam tarzındaki basit değişiklikler, tip 2 diyabetin önlenmesinde veya geciktirilmesinde büyük bir fark yaratabilir" diyor.

Kurumun araştırması bulguları için bir neden belirtmiyor ancak önceki araştırmalar, 12-19 yaşındaki Amerikalılarda prediyabet oranının 1999-2002'den 2015-2018'e kadar iki kattan fazla artarak yüzde 12'den yüzde 28'e sıçradığını göstermişti. JAMA Pediatrics'te yayımlanan rapor ayrıca yoksulluk içinde yaşayan gençlerde prediyabet görülme olasılığının daha yüksek olduğunu ortaya koymuştu.

Pittsburgh Üniversitesi araştırmacılarına göre prediyabet, gıda güvensizliği, kamu sağlık sigortasının olmaması ve hane gelirinin federal yoksulluk seviyesinin yüzde 130'undan az olmasıyla bağlantılı.

Diğer risk faktörleri arasında aşırı kilolu olmak, ailede tip 2 diyabetli birinin bulunması, haftada üç kereden az fiziksel aktivite yapmak, ırk ve etnik köken var. Afrika kökenli Amerikalı, Hispanik/Latin, Kızılderili, Alaska Yerlisi, Pasifik Adalı ve bazı Asya kökenli Amerikalılar daha yüksek risk altında.

Yaşlı Amerikalıların üçte birinden fazlası prediyabetten muzdarip ancak her 10 kişiden en az 8'i hastalığının farkında değil. Sağlık yetkilileri, önlem alınmazsa bu kişilerin sadece 5 yıl içinde tip 2 diyabete yakalanabileceğini söylüyor.

Ancak Amerikan Diyabet Derneği'ne göre bu durum küçük değişikliklerle tersine çevrilebilir ya da geciktirilebilir.

Aşırı kiloluysanız, basit bir egzersiz rutini belirleyerek ve kırmızı et alımını sınırlamanın yanı sıra meyve ve sebze ağırlıklı yemekler yiyerek kilonuzu yönetebilirsiniz. Uyku süresi ve stres seviyeleri de önemli.

Yale Medicine'dan pediatrik endokrinoloğu Dr. Sonia Caprio, "Genellikle beslenme düzeninde yapılacak küçük değişiklikler ve minimum kilo kaybı, daha fazla fiziksel aktiviteyle birlikte diyabeti uzaklaştırmaya fayda sağlar" diyor.

Independent Türkçe