Bilim insanlarını şaşırtan keşif: Savaş ya da kaç tepkisinin kökenleri, "vampir balık"ta yatıyor olabilir

Bofa balıkları, Afrika hariç dünyanın ılıman bölgelerindeki kıyılarda ve tatlı sularda bulunuyor (Great Lakes Balıkçılık Komisyonu)
Bofa balıkları, Afrika hariç dünyanın ılıman bölgelerindeki kıyılarda ve tatlı sularda bulunuyor (Great Lakes Balıkçılık Komisyonu)
TT

Bilim insanlarını şaşırtan keşif: Savaş ya da kaç tepkisinin kökenleri, "vampir balık"ta yatıyor olabilir

Bofa balıkları, Afrika hariç dünyanın ılıman bölgelerindeki kıyılarda ve tatlı sularda bulunuyor (Great Lakes Balıkçılık Komisyonu)
Bofa balıkları, Afrika hariç dünyanın ılıman bölgelerindeki kıyılarda ve tatlı sularda bulunuyor (Great Lakes Balıkçılık Komisyonu)

Savaş ya da kaç tepkisini kontrol eden sempatik sinir sisteminin ilkel bir versiyonunun bofa balığında olduğuna dair kanıtlar bulundu. Yalnızca çeneli omurgalılarda yer aldığı düşünülen sempatik sinir sisteminin kökenleri, "vampir balık" denen bu deniz canlısında saklı olabilir.

Agnatha veya çenesiz balıklar denen eski bir omurgalı soyundan gelen bofa balığının, hâlâ yaşayan en ilkel omurgalı grubunda yer aldığı düşünülüyor. 360 milyon önce evrimleşen bu "canlı fosiller", insan atalarının nasıl evrimleştiğine dair fikir verebilir.

Bilim insanları bofa balığının nöral krest denen hücrelerden yoksun olduğunu düşünüyordu. Anne karnında veya yumurtadayken çeşitli şekillerde gelişen bu kök hücreler örneğin çeneye dönüşüyor. Omurgalılara özgü bu hücrelerin dönüştüğü yapılardan biri de tehlikeli veya stresli durumlarda istemsizce devreye giren savaş ya da kaç tepkisini kontrol eden sempatik sinir sistemi.

Çene ve sempatik sinir sisteminin genellikle daha sonraki dönemlerde evrimleştiği düşünülürken, Nature adlı hakemli dergide çarşamba günü yayımlanan araştırmada bofa balığında sempatik sinir sistemi olduğuna dair kanıtlar sunuldu. 

Bofa balığı larvasını inceleyen araştırmacılar bu sistemi oluşturan kök hücrelerle karşılaştı. Ekip ayrıca bu hücrelerin, savaş ya da kaç tepkisini kontrol etmede kilit rol oynayan noradrenalin için enzim ürettiğini de buldu.

Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nden biyolog Marianne Bronner, ortak yazarı olduğu çalışma hakkında "Literatürde 100 yılı aşkın süredir bofa balığının sempatik sinir sisteminden yoksun olduğu öne sürülüyordu" diyor.

Şaşırtıcı bir şekilde sempatik nöronların aslında bofa balığında olduğunu ama gelişimin sürecinde, beklenenden çok daha geç ortaya çıktığını bulduk.

Bronner bu keşfin bugüne kadar yapılmamasını, bu deniz canlılarının genellikle yaşamlarının çok erken dönemlerinde incelenmesine bağlıyor.

Bofa balıklarının sempatik sinir sisteminin diğer omurgalılara benzer şekilde savaş ya da kaç benzeri davranışları kontrol edip etmediği henüz bilinmiyor. Araştırmacılara göre yeni bulgular, sempatik nöronların oluşumunu düzenleyen gelişimsel sürecin tüm omurgalılarda olduğuna işaret ediyor. 

Independent Türkçe, Live Science, Popular Science, Nature



Sevilen Netflix dizisi final sezonuyla döndü: Kimi büyülendi, kimi burun kıvırdı

Sinemacı bir aileden gelen Tom Sturridge, Rock'n Roll Teknesi (Pirate Radio) ve Yolda'yla (On the Road) da tanınıyor (Netflix)
Sinemacı bir aileden gelen Tom Sturridge, Rock'n Roll Teknesi (Pirate Radio) ve Yolda'yla (On the Road) da tanınıyor (Netflix)
TT

Sevilen Netflix dizisi final sezonuyla döndü: Kimi büyülendi, kimi burun kıvırdı

Sinemacı bir aileden gelen Tom Sturridge, Rock'n Roll Teknesi (Pirate Radio) ve Yolda'yla (On the Road) da tanınıyor (Netflix)
Sinemacı bir aileden gelen Tom Sturridge, Rock'n Roll Teknesi (Pirate Radio) ve Yolda'yla (On the Road) da tanınıyor (Netflix)

Neil Gaiman'ın aynı adlı çizgi romanından uyarlanan The Sandman'in merakla beklenen final sezonuna dair ilk yorumlar geldi.

39 yaşındaki Britanyalı aktör Tom Sturridge'in rolüne geri döndüğü dizide, ona eşlik eden Boyd Holbrook ve Vivienne Acheampong da yeniden izleyici karşısında.

İkinci sezonda sonsuzların tekrar bir araya gelmesiyle kendini tehlikeli bir yolda bulan Lord Morpheus, can alıcı bir tercih sonucunda intikam peşindeki amansız varlıkların hedefi haline geliyor.

Dizi, ilk etapta 7 televizyon yazarının incelemelerine dayanarak eleştiri derleme sitesi Rotten Tomatoes'da 100 tam puan almayı başardı. Ancak daha sonra gelen yorumlar bu oranı yüzde 75'e çekti.

RogerEbert.com, "Bazı bölümler biraz sürüncemede kalsa da her biri tartışmasız bir görsel şölen. Prodüksiyon ve ışık tasarımı, modern fantastik dizilerle yarışır seviyede" diye yazdı.

The Direct ise, "Göz alıcı görseller, üst düzey prodüksiyon kalitesi ve unutulmaz performanslarla dolu ikinci sezonun ilk kısmı, hayranları daha fazlası için yalvartacak" sözleriyle övdü.

The Wrap'ten gelen yorumda da şu ifadeler yer aldı: 

En iyi anlamıyla hipnotize edici. O kadar tatmin edici ve karanlık bir rüya ki, buna kabus demeye bile diliniz varmaz.

Negatif yorumlar ise epey sert. Guardian dizinin ikinci sezonuna yalnızca iki yıldız verdi ve yorumu şu ifadelerle bitirdi: 

The Sandman fikir yoksunu değil ama bu fikirlerin hepsini bir gösteriş sisine boğuyor. Yakaladığı her fırsatı kendi eliyle kaçırıyor.

The A.V. Club ise şunları yazdı: 

The Sandman, aslının çarpıcı görsel dünyasını yakalamakta zorlanıyor; karakterlerse sanki Neil Gaiman diyaloglarını papağan gibi tekrarlayan hayal gücünden yoksun kostümlü oyuncular gibi. Tom Sturridge'in performansı zaman zaman bir parodiyi andırıyor.

The Sandman'in ikinci sezonunun ilk bölümleri Netflix'te yayında. İkinci kısım ise 24 Temmuz'da izleyiciyle buluşacak.

Independent Türkçe, GamesRadar, Rotten Tomatoes, The A.V. Club, Guardian, The Wrap, The Direct, RogerEbert.com