Hızlı yayılan varyantlar nedeniyle büyük bir yeni koronavirüs dalgası riski altında mıyız?

Doktorlar bir koronavirüs hastasını tedavi etmeye çalışıyor. (Reuters)
Doktorlar bir koronavirüs hastasını tedavi etmeye çalışıyor. (Reuters)
TT

Hızlı yayılan varyantlar nedeniyle büyük bir yeni koronavirüs dalgası riski altında mıyız?

Doktorlar bir koronavirüs hastasını tedavi etmeye çalışıyor. (Reuters)
Doktorlar bir koronavirüs hastasını tedavi etmeye çalışıyor. (Reuters)

Bir dizi bilim insanı, yeni bir koronavirüs varyantı sınıfının tehlikesi konusunda uyarıda bulunarak, bunların yaz aylarında yeni bir enfeksiyon dalgasına neden olabileceğini belirtti.

Bu yeni varyantlar hakkında ne biliyoruz?

Şarku’l Avsat’ın CNN'den aktardığına göre, Omicron ailesinin bir parçası olan FLiRT olarak bilinen bu varyantlar, vücudun bağışıklık tepkisinden kaçma ve insandan insana hızlı ve kolay bir şekilde yayılmasıyla karakterize ediliyor.

Bu varyantlar öksürük, ateş, baş ağrısı ve kas ağrıları gibi önceki Omicron varyantlarına benzer semptomlara neden oluyor.

Sağlık uzmanları, bu varyantların özellikle yaz aylarında insanların çok fazla dışarı çıkması ve seyahat etmesi nedeniyle bir yaz virüsü dalgasına neden olabileceğinden korkuyor.

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) verilerine göre, son günlerde FLiRT varyantlarının KP.2 olarak bilinen alt türlerinden biri ABD'de baskın hale geldi. Bu tür, ülkedeki koronavirüs vakalarının dörtte birinden fazlasını oluştururken, bir diğer tür olan KP.1.1 ise vakaların yaklaşık yüzde 7'sinde görüldü.

bgrtnhy
Paris'te halka açık bir parkta bulunan iki koronavirüs modeli (Reuters)

Vanderbilt Üniversitesi'nde bulaşıcı hastalıklar uzmanı olan Dr. William Schaffner, “Laboratuvarlardan FLiRT varyantlarının şu ana kadar diğer mikron altı varyantlar kadar hızlı bulaşabilir göründüğünü ve önceki bağışıklıktan kaçma konusunda diğer türlerden daha iyi olduğunu öğrendik. Ancak önceki varyantlardan daha ciddi bir hastalık üretiyor gibi görünmüyorlar” ifadelerini kullandı.

Bu varyantlara karşı aşılar ne kadar etkili?

FLiRT varyantları nispeten yeni olduğundan, mevcut aşıların bunlara karşı etkili koruma sağlayıp sağlamayacağını göstermek için yeterli veri bulunmuyor.

Schaffner, laboratuvar çalışmalarının şimdiye kadar aşıların bu yeni varyantlara karşı sadece kısmi koruma sağlayabileceğini gösterdiğini söyledi.

Bununla birlikte Schaffner, aşı olmanın yine de virüsün ciddi semptomlarını önleyebileceğini vurguladı.

Hangi önleyici tedbirler sizi bu varyantlardan koruyabilir?

KOVID-19'un diğer türleri ve varyantları gibi, ellerinizi sık sık yıkayarak, kalabalık yerlerde maske takarak ve sebze, meyve ve sağlıklı yiyecekler yemeye dikkat ederek kendinizi bu varyantlardan koruyabilirsiniz.

Uzmanlar ayrıca endişe verici semptomlar yaşamanız halinde evde kalmanızın önemini vurguluyor.



Eşi görülmemiş büyüklükte kara delik jeti bulundu: Samanyolu'nun 140 katı

Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
TT

Eşi görülmemiş büyüklükte kara delik jeti bulundu: Samanyolu'nun 140 katı

Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)

Bilim insanları bugüne kadar görülen en büyük kara delik jeti çiftini buldu.

İkili, evrende 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor. Bu da üst üste yığılmış yaklaşık 140 tane Samanyolu Galaksisi'nin uzunluğuna denk geliyor.

Bu tür jetler, süper kütleli kara deliklerden püsküren muazzam miktarda radyasyon ve parçacık patlamalarını ifade ediyor. Milyonlarca yıl sürebilen bu jetler, maddenin uzaydaki akışını değiştirirken kozmosu yeniden şekillendiriyor ve toplam çıktısı trilyonlarca Güneş'e eş değer patlamalar yaşıyor.

Samanyolu jetleri, evrende bir galaksi tarafından üretilen en büyük oluşumlardır. Ancak yeni bulunan ikili, daha önce gördüklerimizden bile daha büyük; önceki gözlemler sadece 16 milyon ışık yılı kadar bir boyuta ulaşabileceklerini gösteriyordu.

Önceki rekor sahibi Alcyoneus adlı bir jet sistemiydi. Aynı ekip tarafından 2022'de bulunmuştu fakat uzunluğu sadece 100 Samanyolu kadardı.

Gökbilimciler jetlere Yunan mitolojisindeki bir deve ithafen Porphyrion (Porfirion) adını verdi. Evrenin sadece 6,3 milyar yaşında, yani bugünkü yaşının yarısından daha genç olduğu bir mesafede tespit edildiler.

Aynı araştırma, bu türden keşfedilmeyi bekleyen daha birçok mega yapının olabileceğini de öne sürüyor. Bilim insanları halihazırda toplam 10 binden fazlasını buldu.

Yeni makalenin başyazarı Martijn Oei, "Dev jetleri ilk bulduğumuzda epey şaşırdık" diyor. 

Bu kadar çok oldukları hakkında hiçbir fikrimiz yoktu.

Ayrıca jet sistemleri, galaksilerin oluşumuna fark etmediğimiz şekillerde katkı sunuyor gibi görünüyor. Evrenin daha erken bir döneminde, galaksiler arasındaki bağlantıların bugünkünden daha yakın olduğu bir zamanda var olan Porphyrion, "kozmik ağın" daha da geniş bir alanına ulaşıyordu.

Caltech'te astronomi ve veri bilimi profesörü olan, çalışmanın ortak yazarı George Djorgovski, "Gökbilimciler, galaksilerle onların merkezindeki kara deliklerin birlikte evrimleştiğini düşünüyor ve bunun kilit önemdeki bir yönü, jetlerin yaydığı muazzam miktarda enerjinin, ev sahibi galaksilerin ve yakınlardaki diğer galaksilerin büyümesini etkileyebilmesi" ifadelerini kullanıyor.

Bu keşif, etkilerinin düşündüğümüzden çok daha öteye uzanabileceğini gösteriyor.

Bulgular, hakemli dergi Nature'da yayımlanan "Black hole jets on the scale of the cosmic web" (Kozmik ağ ölçeğinde kara delik jetleri) başlıklı yeni bir makalede aktarılıyor.

Independent Türkçe