Miyazaki yapımlarından 5 hayat dersi

83 yaşındaki ustanın filmleri hayatın birçok alanına dokunuyor

Miyazaki yapımlarından 5 hayat dersi
TT

Miyazaki yapımlarından 5 hayat dersi

Miyazaki yapımlarından 5 hayat dersi

Japon anime ustası Hayao Miyazaki'nin yapımları sadece görsel bir şölen sunmakla kalmıyor, aynı zamanda derin yaşam dersleri de içeriyor.

İspanya'nın önde gelen gazetelerinden El Pais, Studio Ghibli'nin kurucusu Miyazaki'nin ünlü yapımlarındaki bazı yaşam derslerini haberleştirdi.

Günlük hayatın sihri

Miyazaki'nin filmlerinde sıkça karşılaşılan bir tema, günlük yaşamın sıradan anlarında saklı olan sihirdir. 

Bu sihir bazen, 1999 yapımı Yüreğinin Sesi'nin (Whispers of the Heart) genç kahramanı Shizuku'nun başına geldiği gibi tesadüfle ortaya çıkabilir.

Miyazakinin senaryosunu yazdığı Yoshifumi Kondō filminde Shizuku, kütüphaneden eve getirdiği kitapların daha önce Seiji Amasawa adında biri tarafından okunduğunu keşfeder. Bu gerçek, Shizuku'nun hayatını etkileyecektir.

Konfor alanının dışına çık

Miyazaki karakterleri genellikle kendi sıradan dünyalarını terk edip bilinmeyene doğru maceraya atıldığında gerçek kişiliklerini keşfeder. 

83 yaşındaki ustanın son animesi Çocuk ve Balıkçıl'da (The Boy and the Heron) kahraman, kendi konfor alanından çıkarak lanetli bir binaya girmeye karar verir. 

Bu hamlesi, annesinin ölümünün acısını atlatmasına ve üvey annesiyle ilişkisini iyileştirmesine olanak tanır.

14 Temmuz'da vizyona giren film, ABD'de yaklaşık 295 milyon dolar, Çin'de de 95 milyon dolar gişe hasılatı yakalamıştı.

Denge için doğaya ihtiyacımız var

Miyazaki, doğa ve insan arasındaki derin bağa büyük önem verir.

1988 yapımı Komşum Totoro'daki (My Neighbour Totoro) Satsuki'nin babası, "Ağaçlar ve insanlar eskiden iyi arkadaşlardı" diyerek, insanın kendi dengesini koruyabilmek için doğaya uygun yaşaması gerektiğini söyler. 

Herkes sınırını kendisi koyar

Japon ustanın animelerinde karakterler genelde kendi imkanlarını ve sınırlarını belirler. 

Henüz gerçekten kendi potansiyellerini sınamayan karakterler bile neyi başarıp neyi başaramayacağına peşinen karar verir. Dolayısıyla kişinin kendi düşünceleri ve inançları yaşam ufkunu belirler. 

2001 yapımı Ruhların Kaçışı'nda (Spirited Away) Chihiro, ejderha Haku'ya sınırlara dair bir soru sorar, o da tek sınırın gökyüzü, hayal gücü ve kendi zihnimiz olduğunu söyler.

Detaylar önemlidir

Miyazaki yapımlarında sık sık karşılaşılan bir diğer unsur da detaylara gösterilen özen. 

İzleyiciler bazen bir kedinin mahallede gezinirken izlediği yolu ya da bir toz zerresinin uçuşunu yakından takip eder. 

1989 yapımı Küçük Cadı Kiki'de (Kiki's Delivery Service), başkarakter Kiki'nin küçük kasaba hayatında yaşadığı maceralar, sıradan anların nasıl değerli hale gelebileceğini gösterir.

Independent Türkçe, El Pais, Deadline



500 yıllık İnka saç teli tarihi varsayımları nasıl değiştirdi?

İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)
İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)
TT

500 yıllık İnka saç teli tarihi varsayımları nasıl değiştirdi?

İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)
İnka khipu'sunun ana kordonu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)

İnkalara ait bir astronomik gereçte bulunan saç teli, imparatorlukta kayıt tutmanın sadece seçkin kişiler değil, sıradan halk arasında da yaygın olduğunu gösteriyor.

Hakemli dergi Science Advances'ta yayımlanan bu bulgu, Ortaçağ uygarlığındaki sayısal okuryazarlık hakkında bilinenleri değiştiriyor.

İnkalar kayıtları, özellikle de sayısal bilgileri tutmak için khipu adı verilen ve düğümlü ipten yapılan gereçler kullanıyordu.

Bu gereçler, üzerine çok sayıda sarkan iplerin bağlandığı ana bir kordondan oluşuyor ve düğümler, konumları ve renkleri aracılığıyla bilgi kodlanıyordu.

Bazen bir khipu'nun üzerinde, yaratıcısını belirtmek için "imza" niteliğinde bırakılmış insan saçı bulunabiliyor.

cvfgbtyh
Peru'da yer alan Jucul'daki hipu üzerinde koyu kahverengi insan saçı bulundu (Sabine Hyland)

Araştırmacılar "Eskiden And Dağları'nda saç, geldiği kişiyi temsil eden ve ritüel açıdan güçlü kabul edilen bir şeydi" diye açıklıyor.

Bugüne kadar, İspanyol sömürgesi dönemine ait belgeler yalnızca erkek elitlerin khipu yaptığını ima ediyordu.

"Khipu okuryazarlığı"nın, kayıt tutmakla görevli bürokratlar dışında yaygın olmadığı düşünülüyordu.

Araştırmacılar, "Özellikle İspanyol sömürge tarihçelerine dayanarak, khipu'ların sadece bürokrasideki erkek elitler tarafından yapıldığı düşünülüyor" diye yazıyor.

19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında khipu'nun Andlı işçiler, köylüler ve kadın köylüler arasında bile üretildiği belgeleniyor.

Ancak 15. yüzyıldan kalma bir khipu'ya yaratıcısı tarafından işlenen insan saçı üzerinde yapılan son analiz, o dönemde bile düşük rütbeli İnkaların khipu yapıp kullandığını gösteriyor.

Sözkonusu khipu, çok az belgeyle birlikte bir Alman müzayedesinde bulundu ve daha sonra 1498'e tarihlendi.

Araştırmacılar, ana kordonun yaklaşık 104 santimetre uzunluğunda, katlanmış ve bükülmüş insan saçından yapıldığını ve yaklaşık 8 yıllık saç uzamasına denk geldiğini söylüyor.

Bilim insanları kimyasal analizdeki gelişmelerden yararlanarak saç örneğinden karbon, nitrojen ve kükürt gibi farklı elementlerin seviyelerini aynı anda ölçtü.

Bu gereci yapan kişinin bürokratların et ve mısır içeren beslenme biçimi yerine, sıradan halkın yumru kökler ve yeşilliklerden oluşan beslenme düzenini izlediğini tespit ettiler.

Oksijen ve hidrojen değerlerini ölçen daha ayrıntılı analizler, halkın alt kesiminden gelen bu kişinin muhtemelen günümüzde Peru'nun güneyi veya Şili'nin kuzeyinde yer alan bölgede yaşadığını ortaya çıkardı.

Bilim insanları şöyle yazıyor: 

Önceki varsayımların aksine, belli ki İnka İmparatorluğu'ndaki halk da İnka tarzı khipu'lar üretmiş.

Çalışmanın sonuçları, kadınların da bu kayıt sistemlerini yaptığını gösteren, yakın zamandaki diğer bulguları da doğruluyor ve khipu okuryazarlığının sadece erkek elitlerin alanı olduğu fikrine meydan okuyor.

Araştırmacılar, "İnka İmparatorluğu'nda khipu okuryazarlığı, şimdiye kadar düşünülenden daha kapsayıcı ve yaygın olabilir" sonucuna varıyor.

Independent Türkçe