Gergedan boynuzu kaçakçılığına nükleer çözüm

Proje kapsamında ilk etapta toplamda 20 gergedanın boynuzuna radyoaktif çip yerleştirilecek (AFP)
Proje kapsamında ilk etapta toplamda 20 gergedanın boynuzuna radyoaktif çip yerleştirilecek (AFP)
TT

Gergedan boynuzu kaçakçılığına nükleer çözüm

Proje kapsamında ilk etapta toplamda 20 gergedanın boynuzuna radyoaktif çip yerleştirilecek (AFP)
Proje kapsamında ilk etapta toplamda 20 gergedanın boynuzuna radyoaktif çip yerleştirilecek (AFP)

Güney Afrika'da bilim insanları, kaçakçılığı önlemek için gergedanların boynuzuna radyoaktif madde yerleştirdi.

Ülkenin kuzeydoğusundaki Waterberg bölgesinde yer alan Limpopo koruma alanında, araştırmacılar bir gergedanın boynuzuna radyoaktif çip taktı.

Witwatersrand Üniversitesi'nden James Larkin, gergedanlardan birinin boynuzuna iki adet radyoaktif çip yerleştirdiklerini söyledi.

Larkin, "Rhisotope" adlı proje kapsamında gergedanların profesyonelce uyutulduğunu ve hayvanların işlem sırasında acı çekmediğini belirtti.

Bilim insanı, radyoaktif maddenin dozunun çok düşük olduğunu ve hayvanın sağlığını ya da çevreyi hiçbir şekilde etkilemeyeceğini ekledi.

Aynı üniversiteden Nithaya Chetty de radyoaktif maddenin "boynuzu işe yaramaz ve insan tüketimi insan için zehirli hale getirdiğini" ifade etti. 

Güney Afrika Çevre Bakanlığı'nın verilerine göre geçen yıl, çoğu devlet tarafından işletilen parklarda 499 gergedan öldürüldü. Bu, 2022'ye kıyasla yüzde 11'lik artışa denk geliyor. 

Larkin, boynuzlara yerleştirilen radyoaktif çiplerin, uluslararası çapta sınır karakollarında "nükleer terörizmi önleme amacıyla yerleştirilen dedektörlere yakalanacak güçte olduğunu" belirtti.

Ayrıca boynuzdaki çipler, sınır görevlilerin kullandığı el tipi radyasyon dedektörleri tarafından da algılanabilecek. 

Çiplerin 5 yıl boyunca etkisini koruyacağı da aktarıldı. 

Gergedan boynuzları karaborsada oldukça rağbet görüyor. Araştırmacılar, ilk etapta gergedanların boynuzlarını keserek kaçakçılığı azaltmaya çalışmış fakat bunda başarılı olamamıştı. 

Yetim gergedanların bakıldığı koruma alanının yöneticisi Arrie Van Deventer, "Belki de kaçak avcılığı durduracak yöntem budur. Şimdiye kadar duyduğum en iyi fikir" dedi.

Independent Türkçe, AFP, Phys.org



Bilim insanları aralıklı oruçla ilgili 4 miti çürüttü

Bazı uzmanlar aralıklı oruçta protein alımını gün içine yaymayı öneriyor (Unsplash)
Bazı uzmanlar aralıklı oruçta protein alımını gün içine yaymayı öneriyor (Unsplash)
TT

Bilim insanları aralıklı oruçla ilgili 4 miti çürüttü

Bazı uzmanlar aralıklı oruçta protein alımını gün içine yaymayı öneriyor (Unsplash)
Bazı uzmanlar aralıklı oruçta protein alımını gün içine yaymayı öneriyor (Unsplash)

Son yıllarda popülarite kazanan aralıklı oruç genellikle kilo vermek isteyenlerin tercih ettiği bir diyet. Bu beslenme biçiminde kişiler ya haftanın belli günleri çok düşük kalori alıyor ve diğer günler istediğini tüketiyor ya da günün belli saatleri hiçbir şey yemeyip geri kalan zamanda serbest bir şekilde besleniyor. 

Healthline'da yer alan bir yazıya göre aralıklı oruç genellikle sağlıklı kabul edilse de bazı sıkıntılara yol açıyor. Sağlıklı yaşam sitesinde bu diyetin baş ağrısı, yorgunluk ve sindirim sorunlarını beraberinde getirebileceği belirtiliyor. 

Bu yıl yapılan bir araştırmada da aralıklı orucun kalp hastalıklarından ölme riskini büyük ölçüde artırabileceği bulunmuştu. 

ABD'deki Chicago Illinois Üniversitesi Kinesiyoloji ve Beslenme bölümünde öğretim üyesi olan Krista Varady, aralıklı oruç üzerine 20 yıldır çalıştığını belirterek "Ortalıkta pek çok yanlış bilgi var. Ancak bu fikirler bilime değil, sadece kişisel görüşlere dayanıyor" diyor.

Varady, Nature Reviews Endocrinology adlı hakemli dergi için ekip arkadaşlarıyla birlikte kaleme aldığı yazıda bu yanlış bilgilerin 4'üne dair doğruları açıkladı. Araştırmacılar kendilerinin veya başka bilim insanlarının yürüttüğü çalışmalara dayanarak bu mitleri çürüttü.

1. Kötü beslenmeye yol açmıyor

Varady ve diğer araştırmacılar aralıklı oruçta alınan şeker, doymuş yağ ve kafein gibi maddelerin miktarının değişmediğini söylüyor. 

Ayrıca karbonhidrat ve proteinin de bu diyeti uygulamadan önceki zamanla yakın miktarlarda tüketildiğini belirten bilim insanları, bunun kötü beslenmeye yol açmadığı görüşünde. 

Öte yandan böyle beslenmeye karar veren kişilerin, aldıkları besinleri dikkatle takip etmesinde fayda var. 

Varady, Medical News Today'e yaptığı açıklamada "Aralıklı oruç, kilo verme ve kişinin genel sağlığını iyileştirmede fayda sağlayacak güçlü bir araç olabilir" ifadelerini kullanıyor.

2. Yeme bozukluklarına neden olmuyor

Nature Reviews Endocrinology'de yayımlanan yazıda incelenen çalışmalarda, aralıklı oruç uygulayan kişilerin yeme bozukluğu geliştirdiği gözlemlenmedi. 

Öte yandan araştırmacılar, yeme bozukluğu geçmişi olan kişilerin bu diyeti uygulamamasını tavsiye ediyor. 

Ayrıca ergenlik çağındaki obezite hastalarının aralıklı oruca başlaması durumunda doktorların yakın takipte olması gerektiğini söylüyorlar. Bilim insanları, yeme bozukluğu açısından bu yaş grubunun yüksek bir risk altında olduğunu söylüyor. 

3. Büyük miktarda kas kütlesi kaybına yol açmıyor

Araştırmacılar yağsız kas kütlesi kaybının, aralıklı oruçta diğer diyetlerden fazla olmadığını belirtiyor. 

Kilo vermek için uygulanan bu diyetlerde egzersiz yaparak ve protein tüketimini artırarak yağsız kas kütlesi kaybını önlemek mümkün. 

4. Seks hormonlarını etkilemiyor

Bilim insanları yaygın yanlış kanılardan birinin de aralıklı orucun seks veya üreme hormonlarını etkilediği düşüncesi olduğunu söylüyor. 

Fakat araştırmalar bu diyetin östrojen, testosteron veya diğer ilgili hormonlarda bir değişikliğe yol açmadığını gösteriyor. 

Varady, bu 4 konuyla ilgili araştırmaların sonucu karşısında şaşırmadığını söyleyerek aralıklı orucun genel anlamda sağlıklı olduğunu ifade ediyor. 

Öte yandan bu yazıda ele alınan veya alınmayan etkilerin, kişiden kişiye farklılık göstermesi muhtemel. Çalışmada yer almayan diyetisyen Monique Richard, aralıklı oruç diyeti yapmak isteyen kişilerin kayıtlı bir diyetisyen veya beslenme uzmanıyla görüşmesini öneriyor.

Richard ayrıca aralıklı orucun uygulanma biçimine de dikkat edilmesini vurguluyor:

Aralıklı oruç çeşitleri; ideal sindirim, organ fonksiyonları, psikolojik ve bilişsel sağlık gibi açılardan ters etki yaratabileceğinden, 'her istenenin yeneceği bir gün' gibi uygulanmamalı.

Independent Türkçe, Science Daily, Medical News Today, Nature Reviews Endocrinology, Healthline