Umudun sınırları: Gazzeli amputelerin protezleriyle attıkları adımlar

Gazze’de her gün 10 çocuk bir ya da iki bacağını kaybederken yaşadıkları derin psikolojik krizin tek çözümü protezler oluyor

Gazze’de 77 bin yaralının üçte birinin kolu/kolları ya da bacağı/bacakları ampute edildi (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
Gazze’de 77 bin yaralının üçte birinin kolu/kolları ya da bacağı/bacakları ampute edildi (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
TT

Umudun sınırları: Gazzeli amputelerin protezleriyle attıkları adımlar

Gazze’de 77 bin yaralının üçte birinin kolu/kolları ya da bacağı/bacakları ampute edildi (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
Gazze’de 77 bin yaralının üçte birinin kolu/kolları ya da bacağı/bacakları ampute edildi (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

İzzeddin Ebu Ayşe

Doktor, Gazzeli Alaa'ya yaklaşıp ampute edilen bacağının yerindeki yarayı incelemek için önüne oturdu. Doktor, yaranın iyileştiğini teyit ettikten sonra, protez takılmasına hazırlık olarak gerekli ölçüleri aldı.

Beyaz bir kağıda aldığı ölçüleri kaydeden doktor, boyu 102 santimetre, ağırlığı ise 23 kilogram olan yedi yaşındaki Alaa'nın kesilen sağ bacağının diz altından bileğine kadar 15 santimetre olan protezini ölçüsünü aldı.

Oyun oynarken

Doktor Alaa'nın bacağının ölçülerini aldıktan sonra Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) ait sahra hastanesine göndererek çocuğun yaşına, büyüme ve gelişme evrelerine uygun bir protez hazırlanması için bur ölçüleri gönderdi. Ardından sağlık çalışanlarından biri çocuğun yanına oturarak hikayesini dinlemeye başladı.

Alaa’nın anlattığına göre İsrail savaş uçakları evinin yakınlarındaki bir hedefe hava saldırısı düzenlediğinde Alaa evde oyun oynuyordu. Füzenin patlamasıyla havada uçuşan şarapnel parçaları Alaa'nın odasının camlarını kırıp içeri girerek oyun oynadığı yerde küçük bedenine saplandı.

sdfrgthy6
Protezler, uzuvları ampute edilen insanların yaşadığı derin krizlere bir çözüm oluyor (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

Alev kadar sıcak olan şarapnel Alaa'nın bacağına isabet etti. Alaa, tedavi edilmek üzere hastaneye götürdü, ancak hem doktorlar bitkin durumdaydı hem de çocuğun yarasıyla ilgilenmeleri için ellerinde gerekli tıbbi malzemeler yoktu. Doktorlar Alaa'nın sağ bacağını diz altından kesmek zorunda kaldılar. Hızla gerçekleştirilen amputasyon sonrasını yarasını dikmek için onu derhal ameliyata aldılar. Ameliyatta küçük çocuğa ellerinde olmadığı için ne anestezi verilebildi ne de herhangi bir ilaç. Alaa ilaç sıkıntısı çekmeye devam etti, bu da onda ciddi psikolojik yorgunluğa ve hatta umutsuzluğa neden oldu. Fakat protez bacak takılması fikri, küçük çocuğun psikolojisinin düzelmesine katkıda bulunurken ona yeniden yürüyebileceğine dair umut verdi.

Yapay adımlar

Alaa'nın bacağının kesilmesinden yaklaşık beş ay sonra doktorlar ona protez bacak taktılar. Ardından sağlık çalışanları, yeniden yürümeye alışması ve küçük bedenine eklenen yeni uzuvla başa çıkabilmesi için hem psikolojik hem de fiziksel rehabilitasyona başladılar.

Doktorlar Alaa ile yakından ilgilendi. Haftalar süren rehabilitasyon sürecinde ona eşlik ettiler. Sonunda Alaa protez bacağının yardımıyla yeni adımlarını atabildi. Ancak küçük çocuk, gayretle ve sevinçle yürümesine rağmen ayağını kaybetmiş olmanın verdiği umutsuzluk belirtileri gösteriyordu.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Alaa, İsrail'in Gazze'de yürüttüğü savaşta uzuvlarını kaybeden binlerce ampute hastadan sadece biri olsa da savaş sırasında protez uzuv takılan şanslı kişilerden biriydi. Doktorlar, ampute edilen uzuvlara benzer uzuvlar takma ve onları yeniden normal bir hayata döndürme görevine başlamadan önce savaşın bitmesini ve Gazze'deki sağlık sisteminin iyileşmesini beklemediler.

Ampute edilen çok sayıda insan

Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'deki savaşta her gün 10 çocuğun bir ya da iki bacağını kaybettiğini açıkladı.

UNRWA, Gazze'de bir ya da iki bacağını kaybetmiş yaklaşık 2 bin çocuk bulunduğunu, aynı sayıda çocuğun da bir  ya da iki kolunu kaybettiğini ve 77 binden fazla yaralının yaklaşık üçte birinin protez uzuvlara ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.

Gazze'deki Filistin Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Eşref el-Kudra, yaptığı bir açıklamada, savaşın patlak vermesinden bu yana ilaç ve tıbbi malzeme sıkıntısının, doktorları Gazzelilerin hayatlarını kurtarmak için ellerindeki tek seçenek olarak ampütasyona yönelmeye ittiğini ve bunun da engelli sayısında artışa yol açtığını söyledi.

Yaralı ruhlar

Uzuvları ampute edilen hastalar ölümden döndüklerine inanıyorlar, ancak aynı zamanda ruhlarını yaralayan ve gelecekten korkmalarına neden olan yaşamın zorluklarının üstesinden gelmelerine yardımcı olacak hiçbir psikolojik desteğe ya da protez tedavisine ulaşamıyorlar.

dcfvrgbthyn
Gazze'de doktorlar her gün 10 çocuğun bir ya da iki bacağını ampute etmek zorunda kalıyorlar (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

Sosyal psikoloji profesörü Vefa Musa, ister genç ister yaşlı olsun, uzuvları ampute edilen kişilerin bu kayıpla, hatta protezleriyle başa çıkmalarına yardımcı olmak için psikolojik olarak hazırlanmalarında yoğun ve uzun süreli desteğe ihtiyaç duyduklarını söyledi.

Prof. Musa, sözlerini şöyle sürdürdü:

Ampute kişilerin psikolojik durumları zordur. Rollerini normal bir şekilde yerine getirmelerine yardımcı olmak için psikoterapiye ve sosyal ve aile desteğine ihtiyaçları vardır. Ancak bu müdahale genellikle protez uzuvlar takıldıktan sonra olumlu sonuçlara yol açar.

Savaş yüzünden

Aslında BAE’nin Gazze'de kurduğu sahra hastanesi tüm ampute hastalara protez takamıyor. Çünkü ciddi bir protez sıkıntısı var ve bunları ithal etmek çok zor. Ama aynı zamanda, protez uzuvlara en çok ihtiyaç duyanların hayatlarına devam etmelerine yardımcı oluyor.

BAE Sahra Hastanesi Müdür Dr. Sultan el-Kaabi, “Yaralılara protez uzuv takmak bu ampute kişilerin normal yaşamlarına devam etmelerine yardımcı oluyor. Özellikle insanların bu tür operasyonlar için başka ülkelere gitmekte zorlandığı ve yerel olarak uzuv üretmenin imkansız olduğu Gazze'de yaptığımız şey muhteşem” şeklinde konuştu.

Kaabi'ye göre hastane sağlık ekibi, ampute hastalara fiziksel ve psikolojik rehabilitasyon hizmetleri sunarak onlara yaralanmadan önceki normal hayatlarına dönme umudu veriyor. Ancak Kabii, bu çözümlerin ileriye dönük bir şekilde ilgi görmedikleri sürece geçici olduğunu ve bunun da yalnızca savaşın sona ermesiyle sağlanabileceğini ifade etti.



Yeni Jurassic World filmine ilk yorumlar: Kükreyen bir zafer

40 yaşındaki Scarlett Johansson, Jurassic World: Yeniden Doğuş'ta üç dinozordan genetik materyal elde etmek için görevlendirilen keşif ekibinin lideri Zora Bennett'ı canlandırıyor (Universal)
40 yaşındaki Scarlett Johansson, Jurassic World: Yeniden Doğuş'ta üç dinozordan genetik materyal elde etmek için görevlendirilen keşif ekibinin lideri Zora Bennett'ı canlandırıyor (Universal)
TT

Yeni Jurassic World filmine ilk yorumlar: Kükreyen bir zafer

40 yaşındaki Scarlett Johansson, Jurassic World: Yeniden Doğuş'ta üç dinozordan genetik materyal elde etmek için görevlendirilen keşif ekibinin lideri Zora Bennett'ı canlandırıyor (Universal)
40 yaşındaki Scarlett Johansson, Jurassic World: Yeniden Doğuş'ta üç dinozordan genetik materyal elde etmek için görevlendirilen keşif ekibinin lideri Zora Bennett'ı canlandırıyor (Universal)

İstila (Monsters) ve Godzilla'yla tanınan Gareth Edwards'ın yönettiği ve başrollerinde Scarlett Johansson'la Jonathan Bailey'nin yer aldığı Jurassic World: Yeniden Doğuş (Jurassic World Rebirth), vizyon öncesi gösterimlerde ilk izleyicileriyle buluştu. Eleştirmenler, dinozorların hâlâ Dünya'nın efendisi olduğunu söylerken filmi "kükreyen bir zafer" diye tanımlıyor.

Filmde Scarlett Johansson, gizli operasyonlarda görevli Zora Bennett karakterine hayat verirken, Netflix'in hit dizisi Bridgerton'dan tanıdığımız Jonathan Bailey de paleontolog Dr. Henry Loomis rolünde karşımıza çıkıyor. Kadroda ayrıca Rupert Friend, Manuel Garcia-Rulfo, Luna Blaise, Mahershala Ali ve David Iacono gibi isimler yer alıyor.

Yeni Jurassic World filmi, Jurassic Park evreninde tamamen yeni bir dönemi başlatıyor. Hikaye, ilk parkın en tehlikeli dinozorlarının terk edildiği izole bir adadaki araştırma merkezinde geçiyor. Johansson, Bailey ve Ali'nin canlandırdığı karakterler bu ölümcül adaya adım atıyor. ABD'de yarın vizyona girecek filmin 4 Temmuz Cuma günü Türkiye'deki sinemaseverlerle buluşması bekleniyor.

Eleştirmenler ne diyor?

İlk sosyal medya yorumları ve eleştirmen incelemeleri genel olarak olumlu. Özellikle Johansson, Bailey ve Ali'nin performansları ve dinozorların aksiyon sahneleri övgü topluyor.

ComicBook yazarlarından Charlie Ridgley, 4 yıldız verdiği incelemesinde, "Jurassic World: Yeniden Doğuş, hem dinozorlara hem sinema sanatına saygısıyla yükseliyor. Film, dünyanın sonu gibi büyük olaylarla ya da yapay aşk hikayeleriyle uğraşmak yerine, izleyicinin esas görmek istediği şeye odaklanıyor: Dinozorlarla dolu adrenalin yüklü sahneler" ifadelerini kullanıyor.

ScreenRant yazarı John Orquiola ise filmi, "Steven Spielberg'ün 1993 yapımı filminden bu yana en iyi Jurassic yapımı" diye nitelendiriyor ve dinozor sahneleri için "soluksuz izlenen sekanslar" diyor.

ThatHashtagShow'dan Hunter Bolding, "Scarlett Johansson hâlâ gerçek bir yıldız. Göz kamaştırıcı görünüyor” ifadelerini kullanıyor.

"Hem nostaljiye göz kırpıyor hem de seriyi ileri taşıyor"

The Reel Thoughts Podcast'ten Cohen Harrison Wyatt ise şu yorumu yapıyor: 

Beklenmedik şekilde son derece iyi. Net bir hikayesi, etkileyici görselleri ve aksiyon dolu sahneleri var. Hem nostaljiye göz kırpıyor hem de seriyi ileri taşıyor.

Variety eleştirmeni Peter Debruge ise, "Dinozor serisi kökenlerine dönüyor. Spielberg'ün 32 yıl önce sunduğu eğlenceyi güncellenmiş haliyle tekrar sunuyor ama serinin mitolojisine anlamlı bir katkı sunmuyor, geleceğe dair bir yön de çizmiyor" diyor.

Hollywood Reporter'dan David Rooney ise şu yorumu yapıyor: 

Yeni canavarlar tehdit saçıyor olabilir ama bu film çoğunlukla geri dönüp ısıtılmış hikaye öğeleri sunuyor. Edwards'ın Spielberg'e duyduğu hayranlık açık; özellikle açık deniz sahneleri Jaws'ı anımsatıyor. Jurassic World: Rebirth kimsenin favori Jurassic filmi olmayabilir ama sadık hayranları (ki ben de onlardan biriyim) eğlenecektir.

Beğenmeyenler de var

RogerEbert.com eleştirmeni Christy Lemire ise filmi beğenmeyen isimlerden. 4 üzerinden iki yıldız verdiği incelemesinde, "İnsanlar mutant dinozorlar tarafından yenme tehlikesi altındayken film eğlenceli olabiliyor. Ama oraya ulaşmak için hem gerçek hem mecazi anlamda ormanda çok fazla yol kat etmeniz gerekiyor" diyerek ekliyor: 

Ara sıra zekice görsel şakalar, aldatmalar, sürprizler var. Bunlar bize Jurassic filmlerinin yaz aylarının saf eğlencesi olduğunu hatırlatıyor. Ama o dev ayak izi artık eskisi kadar etkileyici değil.

Consequence yazarı Liz Shannon Miller ise şöyle yazıyor: 

Film, başlıktaki gibi serinin geleceğine dair güçlü bir sinyal vermiyor, daha çok bağımsız bir macera gibi hissettiriyor. Ama bu da bu evrende hâlâ heyecan verici ve sürükleyici hikayeler anlatılabileceğini gösteriyor. Dinozorlar yok olabilir ama insanların onların insan yemesini izleme isteği asla tükenmez.

Eleştirmen Barry Levitt, filme bayıldığını söyleyerek ekliyor: 

Film, dinozorların hem ne kadar görkemli hem de ne kadar korkunç olduğunu müthiş bir şekilde yansıtıyor. Oyuncu kadrosu harika ve Dolores efsane bir karakter.

Variety'den Jazz Tangcay ise "Seriye muazzam bir giriş. Yeni dinozorların hepsine bayıldım, bazıları gerçekten ürkütücü. Dolores'e aşık olmaya hazır olun. Harika bir yapım, ilk filme güzel bir saygı duruşu" ifadelerini kullanıyor.
Inependent Türkçe, ComicBook.com, Dijital Spy, Variety, RogerEbert.com, Hollywood Reporter, Consequence