Umudun sınırları: Gazzeli amputelerin protezleriyle attıkları adımlar

Gazze’de her gün 10 çocuk bir ya da iki bacağını kaybederken yaşadıkları derin psikolojik krizin tek çözümü protezler oluyor

Gazze’de 77 bin yaralının üçte birinin kolu/kolları ya da bacağı/bacakları ampute edildi (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
Gazze’de 77 bin yaralının üçte birinin kolu/kolları ya da bacağı/bacakları ampute edildi (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
TT

Umudun sınırları: Gazzeli amputelerin protezleriyle attıkları adımlar

Gazze’de 77 bin yaralının üçte birinin kolu/kolları ya da bacağı/bacakları ampute edildi (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
Gazze’de 77 bin yaralının üçte birinin kolu/kolları ya da bacağı/bacakları ampute edildi (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

İzzeddin Ebu Ayşe

Doktor, Gazzeli Alaa'ya yaklaşıp ampute edilen bacağının yerindeki yarayı incelemek için önüne oturdu. Doktor, yaranın iyileştiğini teyit ettikten sonra, protez takılmasına hazırlık olarak gerekli ölçüleri aldı.

Beyaz bir kağıda aldığı ölçüleri kaydeden doktor, boyu 102 santimetre, ağırlığı ise 23 kilogram olan yedi yaşındaki Alaa'nın kesilen sağ bacağının diz altından bileğine kadar 15 santimetre olan protezini ölçüsünü aldı.

Oyun oynarken

Doktor Alaa'nın bacağının ölçülerini aldıktan sonra Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) ait sahra hastanesine göndererek çocuğun yaşına, büyüme ve gelişme evrelerine uygun bir protez hazırlanması için bur ölçüleri gönderdi. Ardından sağlık çalışanlarından biri çocuğun yanına oturarak hikayesini dinlemeye başladı.

Alaa’nın anlattığına göre İsrail savaş uçakları evinin yakınlarındaki bir hedefe hava saldırısı düzenlediğinde Alaa evde oyun oynuyordu. Füzenin patlamasıyla havada uçuşan şarapnel parçaları Alaa'nın odasının camlarını kırıp içeri girerek oyun oynadığı yerde küçük bedenine saplandı.

sdfrgthy6
Protezler, uzuvları ampute edilen insanların yaşadığı derin krizlere bir çözüm oluyor (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

Alev kadar sıcak olan şarapnel Alaa'nın bacağına isabet etti. Alaa, tedavi edilmek üzere hastaneye götürdü, ancak hem doktorlar bitkin durumdaydı hem de çocuğun yarasıyla ilgilenmeleri için ellerinde gerekli tıbbi malzemeler yoktu. Doktorlar Alaa'nın sağ bacağını diz altından kesmek zorunda kaldılar. Hızla gerçekleştirilen amputasyon sonrasını yarasını dikmek için onu derhal ameliyata aldılar. Ameliyatta küçük çocuğa ellerinde olmadığı için ne anestezi verilebildi ne de herhangi bir ilaç. Alaa ilaç sıkıntısı çekmeye devam etti, bu da onda ciddi psikolojik yorgunluğa ve hatta umutsuzluğa neden oldu. Fakat protez bacak takılması fikri, küçük çocuğun psikolojisinin düzelmesine katkıda bulunurken ona yeniden yürüyebileceğine dair umut verdi.

Yapay adımlar

Alaa'nın bacağının kesilmesinden yaklaşık beş ay sonra doktorlar ona protez bacak taktılar. Ardından sağlık çalışanları, yeniden yürümeye alışması ve küçük bedenine eklenen yeni uzuvla başa çıkabilmesi için hem psikolojik hem de fiziksel rehabilitasyona başladılar.

Doktorlar Alaa ile yakından ilgilendi. Haftalar süren rehabilitasyon sürecinde ona eşlik ettiler. Sonunda Alaa protez bacağının yardımıyla yeni adımlarını atabildi. Ancak küçük çocuk, gayretle ve sevinçle yürümesine rağmen ayağını kaybetmiş olmanın verdiği umutsuzluk belirtileri gösteriyordu.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Alaa, İsrail'in Gazze'de yürüttüğü savaşta uzuvlarını kaybeden binlerce ampute hastadan sadece biri olsa da savaş sırasında protez uzuv takılan şanslı kişilerden biriydi. Doktorlar, ampute edilen uzuvlara benzer uzuvlar takma ve onları yeniden normal bir hayata döndürme görevine başlamadan önce savaşın bitmesini ve Gazze'deki sağlık sisteminin iyileşmesini beklemediler.

Ampute edilen çok sayıda insan

Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'deki savaşta her gün 10 çocuğun bir ya da iki bacağını kaybettiğini açıkladı.

UNRWA, Gazze'de bir ya da iki bacağını kaybetmiş yaklaşık 2 bin çocuk bulunduğunu, aynı sayıda çocuğun da bir  ya da iki kolunu kaybettiğini ve 77 binden fazla yaralının yaklaşık üçte birinin protez uzuvlara ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.

Gazze'deki Filistin Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Eşref el-Kudra, yaptığı bir açıklamada, savaşın patlak vermesinden bu yana ilaç ve tıbbi malzeme sıkıntısının, doktorları Gazzelilerin hayatlarını kurtarmak için ellerindeki tek seçenek olarak ampütasyona yönelmeye ittiğini ve bunun da engelli sayısında artışa yol açtığını söyledi.

Yaralı ruhlar

Uzuvları ampute edilen hastalar ölümden döndüklerine inanıyorlar, ancak aynı zamanda ruhlarını yaralayan ve gelecekten korkmalarına neden olan yaşamın zorluklarının üstesinden gelmelerine yardımcı olacak hiçbir psikolojik desteğe ya da protez tedavisine ulaşamıyorlar.

dcfvrgbthyn
Gazze'de doktorlar her gün 10 çocuğun bir ya da iki bacağını ampute etmek zorunda kalıyorlar (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

Sosyal psikoloji profesörü Vefa Musa, ister genç ister yaşlı olsun, uzuvları ampute edilen kişilerin bu kayıpla, hatta protezleriyle başa çıkmalarına yardımcı olmak için psikolojik olarak hazırlanmalarında yoğun ve uzun süreli desteğe ihtiyaç duyduklarını söyledi.

Prof. Musa, sözlerini şöyle sürdürdü:

Ampute kişilerin psikolojik durumları zordur. Rollerini normal bir şekilde yerine getirmelerine yardımcı olmak için psikoterapiye ve sosyal ve aile desteğine ihtiyaçları vardır. Ancak bu müdahale genellikle protez uzuvlar takıldıktan sonra olumlu sonuçlara yol açar.

Savaş yüzünden

Aslında BAE’nin Gazze'de kurduğu sahra hastanesi tüm ampute hastalara protez takamıyor. Çünkü ciddi bir protez sıkıntısı var ve bunları ithal etmek çok zor. Ama aynı zamanda, protez uzuvlara en çok ihtiyaç duyanların hayatlarına devam etmelerine yardımcı oluyor.

BAE Sahra Hastanesi Müdür Dr. Sultan el-Kaabi, “Yaralılara protez uzuv takmak bu ampute kişilerin normal yaşamlarına devam etmelerine yardımcı oluyor. Özellikle insanların bu tür operasyonlar için başka ülkelere gitmekte zorlandığı ve yerel olarak uzuv üretmenin imkansız olduğu Gazze'de yaptığımız şey muhteşem” şeklinde konuştu.

Kaabi'ye göre hastane sağlık ekibi, ampute hastalara fiziksel ve psikolojik rehabilitasyon hizmetleri sunarak onlara yaralanmadan önceki normal hayatlarına dönme umudu veriyor. Ancak Kabii, bu çözümlerin ileriye dönük bir şekilde ilgi görmedikleri sürece geçici olduğunu ve bunun da yalnızca savaşın sona ermesiyle sağlanabileceğini ifade etti.



Jenna Ortega, hayranlarına TikTok trendine son vermeleri için yalvardı

Hayranlar oyuncak bebeklerin saçını ters çeviriyor (AFP/TikTok/JuneIsWack)
Hayranlar oyuncak bebeklerin saçını ters çeviriyor (AFP/TikTok/JuneIsWack)
TT

Jenna Ortega, hayranlarına TikTok trendine son vermeleri için yalvardı

Hayranlar oyuncak bebeklerin saçını ters çeviriyor (AFP/TikTok/JuneIsWack)
Hayranlar oyuncak bebeklerin saçını ters çeviriyor (AFP/TikTok/JuneIsWack)

Jenna Ortega, bir TikTok trendinin mağazaları çileden çıkarmasının ardından hayranlarının Wednesday pelüş oyuncakları hırpalamaması için yalvardı.  

Wednesday'in karakteristik koyu renkli okul üniformasına ve simsiyah örgülerine sahip pelüş bebekler, doğaüstü dizinin son fragmanının ardından ilgi görmeye başladı.

Addams Ailesi'nin (Addams Family) spin-off'unda, psişik güçlere sahip donuk bir genç kız olan Wednesday Addams, bir cinayetin gizemini çözmeye çalışıyor.

Jenna Ortega, Kasım 2022'de yayına girdiğinde rekorlar kıran diziye ismini veren karakteri oynuyor. Wednesday karakteri daha önce 1960'lardaki dizide Lisa Loring ve sonrasında 1991 yapımı uzun metrajda Christina Ricci tarafından canlandırılmıştı.

TikTok kullanıcıları, mağazalara girip pelüş oyuncaklarla uğraşıyor. Bebeğin saçını ters çevirerek karakterin alnı açık ve kel görünmesine yol açıyorlar.

23 yaşındaki oyuncu, bir sepet dolusu yumurta kafalı Wednesday pelüş bebeği görünce devreye girmek zorunda kalarak hayranlarına bu davranışa son vermeleri için çağrı yaptı.

Büyük harflerle ve sert bir üslupla yazılmış posterde "Wednesday'in saçını ters çevirmeyin, mağazayı terk etmeniz istenecektir" yazıyordu.

Ortega, bu videoya yorum yaparak "Lütfen yapmayın" diye rica etti.

Hayranlar yorumlarda eğlendi ve Fanta, Play-Doh ve La Roche Posay gibi markalar şakalaşmaya dahil oldu.  Cilt bakım firması "Bebekler bile bundan sıkılmış gibi görünüyor" yazdı.

Bir hayran da "Bu Wednesday değil, Perşembe (Wednesday, çarşamba anlamına geliyor -çn.)" diye espri yaptı.

Geçen ay, Netflix yeni bir sahne arkası fragmanı yayımlayarak dizinin ikinci sezonunun "daha büyük ve daha çarpık" olacağına söz vermişti.

@dumbwaystodie hair holds memories @Billy #wednesdayaddams #wednesdaytoy ♬ escape - Kilgore Doubtfire

 

Videoda karakteri "Hadi oyuncak bebeklerle oynayalım" diye espri yaparken Ortega "Size daha fazlasını gösterirsek gözleriniz kanardı ve ben o kadar bonkör değilim" diyor.

Netflix henüz resmi bir çıkış tarihi açıklamadı fakat dizinin çekimlerinin, ilk sezondaki asıl konumu Romanya'dan farklı olarak İrlanda'da yapılması bekleniyor. Deadline, hayranlara dizinin en erken 2025'te gösterime gireceğini aktarmıştı.

zascdvrgt
Ortega, trende son vermesi için hayranlara yalvardı (TikTok/JuneIsWack)

Dizinin yeni sezonu hakkında Variety'ye konuşan Ortega şöyle demişti:

Dizinin korku yönüne biraz daha odaklanmak istediğimize karar verdik. Çünkü bu çok neşeli ve bunun gibi vampirler, kurt adamlar, süper güçler içeren bir dizide kendini çok ciddiye almak istemiyorsun.

Ortega "Wednesday için herhangi bir romantik partnerden de vazgeçiyoruz, bu da gerçekten harika" diye eklemişti.
Independent Türkçe