Bilim insanları "canlı robotlara" düzenleme istiyor

Mühendisler gerçek ve canlı doku ve hücrelere sahip yapay robotlardan giderek daha fazla üretiyor

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Bilim insanları "canlı robotlara" düzenleme istiyor

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Araştırmacılar, "canlı robotların" geliştirilmesinde daha fazla düzenleme ve daha iyi etik çerçevelerin gerekli olduğunu söylüyor.

Mühendisler, sadece yapay parçalara değil aynı zamanda laboratuvarda oluşturulan ve kabiliyetlerinden yararlanılabilen canlı doku ve hücrelere dayanan robotlardan giderek daha fazla üretiyor.

Ancak birden fazla akademik disiplinde çalışan araştırmacılardan oluşan bir ekip bu teknolojinin büyümesinin, teknolojilerin sunduğu etik ve yönetim kaygılarının anlaşılmasıyla orantılı olmadığına dair önemli bir uyarıda bulunuyor.

Bilim insanları, teknolojinin başka türlü mümkün olamayacak faydalar sağladığını belirtiyor. Ancak tehlikelerin de yeterince dikkate alınmadığını söylediler.

Örneğin, teknolojiyi inceleyen 1500'den fazla yayından sadece 5'inde robotik makinelerde canlı doku kullanımının etik yönü ayrıntılı bir şekilde ele alınmış.

Makalenin başyazarlarından, Southampton Üniversitesi'nden Rafael Mestre, "Biyo-hibrit robotların denetlenmesinde karşılaşılan zorluklar, biyomedikal cihazların, kök hücrelerin ve diğer yıkıcı teknolojilerin düzenlenmesinde karşılaşılanlardan farklı değil" dedi.

Ancak tamamen mekanik veya dijital teknolojilerin aksine, biyo-hibrit robotlar biyolojik ve sentetik bileşenleri daha önce görülmemiş biçimlerde harmanlıyor. Bu da benzersiz olası faydaların yanı sıra muhtemel tehlikeleri de beraberinde getiriyor.

Olası etik sorunlar ve sorular geniş kapsamlı. Ancak bunlar arasında böyle bir sistemin ne zaman bilinçli kabul edilebileceği ve hangi ahlaki statüye sahip olabileceğine dair sorular da yer alıyor.

İspanya'daki Bask Ülkesi Üniversitesi'nden ve makalenin başyazarlarından Aníbal M. Astobiza, "Biyo-melez robotlar benzersiz etik ikilemler yaratıyor" dedi.

Üretimlerinde kullanılan canlı doku, bilinç kazanma potansiyeli, çevreye farklı etkisi, sıradışı ahlaki statü ve biyolojik evrim veya adaptasyon kapasitesi, tamamen yapay veya biyolojik teknolojilerin ötesine geçen benzersiz etik ikilemler yaratıyor.

Araştırmacılar, yapay zeka ve insan klonlama gibi diğer yeni teknolojilerle ilgili benzer tartışmalara işaret etti. Etik soruların bu diğer yenilikler ölçeğinde olduğunu ancak bu sorulara ilişkin tartışmaların çok daha az olduğunu söylediler.

"Ethics and responsibility in bio-hybrid robotics research" (Biyo-hibrit robot araştırmalarında etik ve sorumluluk) başlıklı makale Proceedings of the National Academy of Sciences akademik dergisinde yayımlandı.

Independent Türkçe



Güney Kore'nin azledilen devlet başkanının maaşına zam

Görevden alınan Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un tutuklanması talebiyle 6 Ocak 2025 Pazartesi günü Güney Kore'nin başkenti Seul'de düzenlenen mitingde bir protestocu vuvuzela çaldı (AP)
Görevden alınan Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un tutuklanması talebiyle 6 Ocak 2025 Pazartesi günü Güney Kore'nin başkenti Seul'de düzenlenen mitingde bir protestocu vuvuzela çaldı (AP)
TT

Güney Kore'nin azledilen devlet başkanının maaşına zam

Görevden alınan Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un tutuklanması talebiyle 6 Ocak 2025 Pazartesi günü Güney Kore'nin başkenti Seul'de düzenlenen mitingde bir protestocu vuvuzela çaldı (AP)
Görevden alınan Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un tutuklanması talebiyle 6 Ocak 2025 Pazartesi günü Güney Kore'nin başkenti Seul'de düzenlenen mitingde bir protestocu vuvuzela çaldı (AP)

Güney Kore'nin azledilen Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol, geçen yıl ülkesini sıkıyönetim altına aldığı için süregelen soruşturmaya rağmen maaş zammı alacak.

Hükümet, Yoon'un 2025 maaşının geçen yılki 254,9 milyon wondan (yaklaşık 6,1 milyon TL) yüzde 3 artışla 262.6 milyon wona (yaklaşık 6,3 milyon TL) yükseleceğini açıkladı.

Başkan, ülkedeki tüm hükümet yetkililerinin maaş artışına paralel bir zam aldı.

Yoon görevden uzaklaştırılmasına rağmen yüksek bir maaş almaya devam ediyor. Artık ayda 21,8 milyon won (yaklaşık 525 bin TL) kazanacak.

Korea Herald'ın haberine göre Güney Kore devlet başkanları görevden ayrıldıktan sonra hayatlarının geri kalanında maaşlarının yüzde 95'ini alma hakkına sahip.

Yoon, aynı ay ilan edilen kısa süreli sıkıyönetim nedeniyle azledilmesinin ardından 14 Aralık 2024'te görevinden uzaklaştırılmıştı. Anayasa Mahkemesi, Yoon'un Ulusal Meclis tarafından görevden alınmasının geçerliliği hakkında karar vermeye hazırlanıyor. Parlamentonun kararını onaylaması halinde Yoon görevden alınmış olacak.

Ülkede 40 yıldır ilk kez uygulanan sıkıyönetim kararnamesi, silahlı askerlerin milletvekillerinin toplanmasını engelleme girişimlerine rağmen, Ulusal Meclis'in kararnamenin geri çekilmesi yönünde oy kullanmasıyla sadece 6 saat sonra sona ermişti.

Yoon hakkında ayaklanma ve görevi kötüye kullanma iddiasıyla ayrı bir soruşturma yürütülüyor. Azledilen başkan, müfettişler hakkında iki tutuklama emri çıkarmasına rağmen şimdiye kadar tutuklanmaktan kurtuldu.

Müfettişler pazartesi günü yaptığı açıklamada, Yoon hakkında çıkarılan tutuklama emrinin uygulanması için Başkanlık Güvenlik Servisi ve Savunma Bakanlığı'ndan işbirliği talep ettiklerini belirtti.

Avukatı geçen hafta yaptığı açıklamada Yoon'un, başkanlığının sona ermesi anlamına gelse bile Anayasa Mahkemesi'nin görevden alınmasına ilişkin kararına uyacağını söylemişti. Avukat bir basın toplantısında “Eğer karar 'azil' ise, kabul edilmemesi mümkün değil” demişti.

Yoon, Anayasa Mahkemesi'nin duruşmalar 27 Aralık'ta başlamadan önce dava özetlerini sunma talebini görmezden geldi. Avukatları, davasını savunmak için şahsen gelmeye istekli olduğunu söyledi.

Yoon'un bir diğer avukatı Seok Dong Hyeon, görevden alınan başkanın kendisini tutuklama girişimlerini siyasi amaçlı ve toplum önünde küçük düşürmeye yönelik gördüğünü söyledi.

Kendisi de azledilmeden önce kısa süre başkan vekili olarak görev yapan Han Duck Soo'nun maaşı da yüzde 3 artışla 204 milyon wona (yaklaşık 4,9 milyon TL) yükselecek.

Independent Türkçe