"Felaket kaydırması" beyinde nasıl hasara yol açıyor?

Negatif medyanın sürekli tüketimi, insan beyninde hasara yol açabilir

TT

"Felaket kaydırması" beyinde nasıl hasara yol açıyor?

Bilim insanları "felaket kaydırması"nın (doomscrolling) beynimiz için kötü olduğunu ispatlayan kanıtlar buldu.

Journal of Computers in Human Behavior Reports'da yayımlanan yeni çalışmada bir grup araştırmacı, ABD ve İran'dan 800'den fazla üniversite öğrencisiyle yaptıkları anketler sonucunda, "felaket kaydırması"yla varoluşsal kaygı, umutsuzluk, güvensizlik ve başkalarından şüphe duyma duyguları arasında bağlantı olduğunu tespit etti.

Çalışmanın başyazarı, Flinders Üniversitesi araştırmacısı Reza Shabahang'a göre, olumsuz haberlere sürekli maruz kalmak "dolaylı travma kaynağına" dönüşerek izleyicilerin ve okuyucuların ikinci elden travma yaşıyormuş gibi hissetmesine yol açabilir.

Shabahang, The Guardian'a yaptığı açıklamada, "İnternette sürekli olumsuz haber ve bilgilere maruz kaldığımızda, bu durum kendi ölümlülüğümüz ve kendi hayatlarımız üzerindeki kontrolümüz söz konusu olduğunda inançlarımızı tehdit edebilir" dedi.

Araştırma ekibine göre bu maruz kalış, "hayatın kırılgan ve sınırlı olduğu, insanların temelde yalnız olduğu ve bireylerin hayatları üzerinde tam kontrole sahip olmadığı" hislerine yol açabilir.

Araştırmaları sonucunda ekip, olumsuz haberlere sürekli maruz kalmanın nihayetinde "dünyanın adaleti ve iyiliğine ilişkin temel varsayımlara" meydan okuduğunu tespit etti. Bununla birlikte çalışma örneklemi araştırmacılara erişilebilirlik ve uygunluklarına göre seçildiğinden ekip, örneklem büyüklüğünün felaket kaydırmasının etkileri hakkında sonuca varmak için yeterince "uygun" olmadığı uyarısında bulunuyor.

Felaket kaydırması genellikle kişilerin sosyal medyada olumsuz ya da iç karartıcı içerikleri aşırı süreler boyunca tüketmesiyle ortaya çıkıyor. Psikolog Dr. Susan Albers, Cleveland Clinic'e yaptığı açıklamada bunun ruh sağlığı sorunlarını, uykusuzluğu ve gerçeklik algısını daha da kötüleştirebileceğini söyledi.

Dr. Albers, "Bunalmış hissettiğimizde, genellikle nasıl hissettiğimizi doğrulayabilecek bilgiler ararız" dedi.

Felaket kaydırması da aynı zihniyetle çalışır: Kötü hissediyorsanız, olumsuz haberleri okumak sadece nasıl hissettiğinizi teyit eder. Çoğu zaman bunu yaptığınızın farkında bile olmayabilirsiniz. Ama alışkanlık haline gelir: Boş bir anınız olduğunda, telefonunuzu elinize alır ve gerçekten farkında bile olmadan kaydırmaya başlarsınız.

Dr. Albers sözlerine şöyle devam etti:

Burnunuzu telefona gömmek aslında kopukluk ve yalnızlık hislerini daha da kötüleştirebilir. Haberler kötü olsun ya da olmasın, herhangi bir medya ya da sosyal medya sitesinde çok fazla zaman geçirmek depresyon duygularıyla ilişkilendiriliyor.

Psikolog, felaket kaydırmasının olumsuz etkilerinden kaçınmak için kişilere haber ve sosyal medya tüketimleri hakkında daha bilinçli olmalarını tavsiye etti. Sosyal medyaya ara vermekten şimdiki zamana odaklanmaya kadar, olumsuzluklara karşı sağlıklı bir duygusal mesafeyi korumak uzun vadede insanlara yardımcı olabilir.

Independent Türkçe

 

 

 



İlk kez bir Antik Mısırlının tam genomu çözüldü

Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
TT

İlk kez bir Antik Mısırlının tam genomu çözüldü

Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)

Bilim insanları ilk kez bir Antik Mısırlının tüm genomunu diziledi. Yaklaşık 4 bin 500 yıl önce yaşayan adamın kalıntıları, antik uygarlıktan gelen en eski genetik veriyi de sunuyor.

Uzmanlar, bölgenin sıcak iklimi DNA'nın kolayca bozunmasına yol açtığı için Antik Mısır'dan genetik kayıtlar bulmanın epey zorlu bir iş olduğunu söylüyor. Ayrıca bu toplumda yaygın olan mumyalama da yumuşak dokuları muhafaza etmesine karşın DNA'nın düzgün bir şekilde korunmasını engelliyor.

Bugüne kadar Antik Mısır'dan sadece üç kişinin genomunun bir kısmı dizilenmişti. Ayrıca bu kişiler uygarlığın daha geç dönemlerinde yaşamıştı. 

Bulguları önde gelen hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmadaysa, bu örneklerden en az bin yıl daha önceye ait bir genom ilk kez tamamen dizilendi. 

Kahire'nin güneyindeki Nuwayrat köyünde 1900'lerin başında bulunan kalıntılar, kayaya oyulmuş bir mezarın içine yerleştirilmiş bir çömlek kabın içindeydi.

Liverpool John Moores Üniversitesi'nden Dr. Adeline Morez Jacobs liderliğindeki araştırmacılar, 4 bin 500 ila 4 bin 800 yıl önce yaşamış kişinin kemiklerini inceledi. Ayrıca dişinden aldıkları örneklerle genomunu dizileyen ekip, Antik Mısırlı hakkında eşsiz bilgiler elde etti.

VFDGH
Adamın kalıntılarını içeren çömlek 1902'de keşfedilmişti (Garstang Arkeoloji Müzesi/Liverpool Üniversitesi)

İlk piramitler inşa edilirken yaşayan kişinin kalıntıları, 44-64 yaşında ölen bir erkek olduğuna işaret ediyor. Makalenin yazarlarından Joel Irish, MÖ 2855 ila 2570'de hayatını kaybeden adam hakkında "Öldüğünde muhtemelen 60'lı yaşlarındaydı, ki bu o dönem için inanılmaz derecede ileri bir yaş" diyor.

Bilim insanları kişinin genetik materyalinin yüzde 80'inin beklendiği gibi Kuzey Afrika kökenine sahip olduğunu tespit etti. Ancak yüzde 20'si, Batı Asya ve Mezopotamya bölgesindeki insanlara dayanıyordu.

Araştırmacılar Antik Mısır ve Mezopotamya halkları arasında bir ilişki olduğunu uzun zamandır düşünüyordu. Arkeolojik bulgular bu etkileşime güçlü kanıtlar sunsa da bugüne kadar genetik bir veri elde edilememişti. 

Harvard Üniversitesi'nden Iosif Lazaridis, yer almadığı çalışmanın bulguları hakkında "Bu örnek bize, bu kadar erken bir tarihte Mısır'da çoğunlukla Kuzey Afrikalı soyundan gelen ancak Mezopotamya'dan da bir miktar soy katkısı olan insanlar olduğunu söylüyor" diyor: 

Bu coğrafi açıdan mükemmel derecede mantıklı.

Araştırmacılar bulunan kemiklerde artrit ve osteoporoz belirtilerinin yanı sıra yaşamının büyük bölümünde aşağı baktığını ve öne doğru eğildiğini gösteren işaretler tespit etti. Ayrıca kollarını uzun süre önünde tuttuğunu, ağır malzemeler taşıdığını ve sert yüzeylere oturduğunu gösteren bulgulara rastlandı. 

Ekip bu verilere dayanarak bu kişinin ağır işçilik yaptığı ve muhtemelen çömlekçi olduğu sonucuna vardı. Irish çömlekçi çarkının da Mısır'a bu dönemde geldiğini söyleyerek ekliyor:

Öte yandan bir çömlekçiye genellikle böyle üst sınıf bir cenaze töreni düzenlenmez. Belki de olağanüstü yetenekli ya da başarılı olduğu için sosyal statüsü yükselmişti.

Bilim insanları Antik Mısır ve Mezopotamya ilişkisine ışık tutan yeni çalışmanın sadece tek bir genom örneğine dayandığına ve daha fazla kanıt bulmayı beklediklerine değiniyor. Bu sayede iki bölgede yakın zamanda ortaya çıkan yazının kökenlerini ve farklı toplumlar arasındaki göçleri daha iyi anlamayı umuyorlar.

Makalenin ortak yazarı Dr. Linus Girdland-Flink "Bu, insan genetik varyasyonu bulmacasının sadece bir parçası: Bugüne kadar yaşamış her insan ve onların genomu bu bulmacanın benzersiz bir parçasını oluşturuyor" diyerek ekliyor:

Hiçbir zaman herkesin genomunu dizileyemeyeceğiz ancak insanlık tarihinde bugün kim olduğumuzu şekillendiren önemli olayları doğru bir şekilde yeniden yapılandırmak için dünyanın dört bir yanından yeterince çeşitli örnek toplamayı umuyoruz.

Independent Türkçe, CNN, New Scientist, Nature