Akbabaların yok oluşu, yarım milyon insanı nasıl öldürdü?

Kuşların yanlışlıkla zehirlenmesi, felaket zincirine yol açmış

Diklofenak adlı ilacın patent koruma süresinin 1993'te dolmasıyla birlikte önce akbabalar öldü, sonra da insan ölüm oranları arttı (AFP)
Diklofenak adlı ilacın patent koruma süresinin 1993'te dolmasıyla birlikte önce akbabalar öldü, sonra da insan ölüm oranları arttı (AFP)
TT

Akbabaların yok oluşu, yarım milyon insanı nasıl öldürdü?

Diklofenak adlı ilacın patent koruma süresinin 1993'te dolmasıyla birlikte önce akbabalar öldü, sonra da insan ölüm oranları arttı (AFP)
Diklofenak adlı ilacın patent koruma süresinin 1993'te dolmasıyla birlikte önce akbabalar öldü, sonra da insan ölüm oranları arttı (AFP)

Akbabalar leşçil beslenmeleriyle pek çok kişi tarafından tiksintiyle karşılansa da ölen hayvanların bedenlerini ortadan kaldırarak önemli bir görev üstleniyor. 

American Economic Review adlı akademik dergide yayımlanan makale, bu kuşların ekosistemdeki önemini ortaya koyuyor. 

Ekonomistler, Hindistan'da akbabaların yaklaşık 20 yıl önce neredeyse yok olmasının 5 sene içinde fazladan 500 bin ölüme yol açtığını bildiriyor. 

Leşçil kuşların niye kaybolduğu uzun süre cevapsız kalmış bir soruydu. Ancak büyükbaş hayvanlarda da kullanılan diklofenak adlı ilacın 1990'larda Hindistan'ı saran ucuz türevlerinin bu kuşları öldürdüğü, 2004'te bilim insanları tarafından ortaya kondu.

İlacın hayvanlarda kullanımına da 2006'da son verilse de Hindistan'daki akbabaların yüzde 5'inden daha azı kalmıştı. 

Yeni araştırmada önce akbabaların eskiden nerede yaşadığına bakıldı. Sonra da bu bölgelerdeki insanların ölüm oranlarındaki değişim ele alındı.

Akbabaların yaşadığı bölgelerdeki oranların 1994'ten sonra yükselişi dikkat çekerken yaşamadığı bölgelerde insan ölümlerinin hemen hemen aynı seviyede olduğu görüldü.  

Ekonomistler su kalitesi ve kuduz aşısı satışlarındaki değişimle de çıkardıkları sonucu doğruladı. 

Birleşik Krallık'taki Warwick Üniversitesi'nden Anant Sudarshan, başyazarlarından biri olduğu araştırma hakkında konuştu. 

Dr. Sudarshan küçükken büyüdüğü Yeni Delhi'nin dere kenarlarındaki tabakhanelerin etrafında bu dev kuşları bolca gördüğünü belirtirken on milyonlarca akbabanın bir anda yok olduğunu da söylüyor. 

Akbabaların bölgeden silinmesinin çevre temizliği açısından şok etkisi yarattığını vurguluyor. 

Ölen hayvanların bedenleri yenmeyince bu leşler su kaynaklarını kirletip sokak köpeklerinin sayısını artırmış. Bu değişimler, kuduz riskinin de yükselmesi anlamına geliyor.

Böylece insanların sevmediği hayvanların bile ekosistem için ne kadar önem taşıdığı bir kez daha ortaya konuyor. 

Araştırmanın diğer başyazarı Eyal Frank de "Biyoçeşitlilik ve ekosistemin işlemesi, insanlar için önemli. Her zaman karizmatik türlere bakmamak lazım" diyor. 

Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Kampüsü'nden Kelsey Jack, dahil olmadığı araştırmayı çok başarılı bulduğunu belirtiyor. Bu çalışmayla birlikte, politika yapıcıların aldığı kararlarda doğaya verilen zararı daha iyi hesaplamasını umuyor.

Independent Türkçe, New York Times, CBS



The Bear'la dünya tanıdı: Hem yazıp yönetecek hem de başrolde

Molly Gordon (sağda), 21 Emmy ödüllü The Bear'in iki ve üçüncü sezonlarında, Jeremy Allen White'ın (solda) canlandırdığı şef Carmy'nin sevgilisi Claire Dunlap karakterini oynamıştı (FX)
Molly Gordon (sağda), 21 Emmy ödüllü The Bear'in iki ve üçüncü sezonlarında, Jeremy Allen White'ın (solda) canlandırdığı şef Carmy'nin sevgilisi Claire Dunlap karakterini oynamıştı (FX)
TT

The Bear'la dünya tanıdı: Hem yazıp yönetecek hem de başrolde

Molly Gordon (sağda), 21 Emmy ödüllü The Bear'in iki ve üçüncü sezonlarında, Jeremy Allen White'ın (solda) canlandırdığı şef Carmy'nin sevgilisi Claire Dunlap karakterini oynamıştı (FX)
Molly Gordon (sağda), 21 Emmy ödüllü The Bear'in iki ve üçüncü sezonlarında, Jeremy Allen White'ın (solda) canlandırdığı şef Carmy'nin sevgilisi Claire Dunlap karakterini oynamıştı (FX)

Ödüllü dizi The Bear ve 2023 yapımı komedi Tiyatro Kampı'yla (Theater Camp) tanınan Molly Gordon, bağımsız stüdyo A24 için Peaked adlı bir komedi filmi üzerinde çalışıyor. Gordon, Peaked'i hem yazıp yönetecek hem de filmin başrolünü üstlenecek.

Son filmi Sundance'ten ödülle döndü

En çok 4. sezon hazırlıklarını sürdüren The Bear'daki Claire rolüyle bilinen Gordon, beyazperdede ise Tiyatro Kampı'yla büyük bir çıkış yakaladı. 

Sundance Film Festivali'nde prömiyerini yapan bu komedide Gordon, hem ortak senarist hem ortak yönetmen hem de başrol oyuncusu olarak yer almıştı. 

2023'te Utah'taki festivalde gösterilen film, Özel Jüri Ödülü'nü kazanmış ve Searchlight tarafından dağıtılmak üzere 8 milyon dolara satın alınmıştı. 

National Board of Review tarafından 2023'ün En İyi 10 Bağımsız Filmi arasında gösterilen yapım, 29 yaşındaki Gordon'la ortak yazarlarına Bağımsız Ruh Ödülleri'nde En İyi İlk Senaryo adaylığı getirmişti.

Resmi özetine göre yeni proje Peaked, "lisede diğer öğrencilere zorbalık yapan iki kızın, mezuniyetlerinin 10. yıl buluşmasında eski ihtişamlı günlerini yeniden yaşama çabalarını" konu alıyor. 

Gordon senaryoyu, yakın arkadaşı ve kısa süre önce Saturday Night Live ekibine yazar olarak katılan Allie Levitan'la birlikte kaleme alıyor.

Çekimler bu yıl başlıyor

A24, Peaked'in finansmanını ve yapımını üstlenecek. Filmin çekimlerinin bu yıl başlaması planlanıyor. 

Gordon ve Levitan ayrıca Small Parts adlı filmde de birlikte çalışıyor. Gordon'ın yönetip Levitan'la birlikte yazdığı bu film, Shelly Long ve Bette Midler'ın başrolleri paylaştığı 1987 yapımı gişe rekortmeni komedi Outrageous Fortune'a yeni bir bakış sunacak. 

Small Parts'ın prodüksiyonu Mayıs 2024'te başladı ancak filmin ne zaman vizyona gireceği henüz net değil.

Gordon'ın diğer projeleri arasında Booksmart, Şiva Bebeği (Shiva Baby), Ah Siz İnsanlar (You People) ve Oh, Hi! bulunuyor. 

Independent Türkçe, Variety, Deadline