Akbabaların yok oluşu, yarım milyon insanı nasıl öldürdü?

Kuşların yanlışlıkla zehirlenmesi, felaket zincirine yol açmış

Diklofenak adlı ilacın patent koruma süresinin 1993'te dolmasıyla birlikte önce akbabalar öldü, sonra da insan ölüm oranları arttı (AFP)
Diklofenak adlı ilacın patent koruma süresinin 1993'te dolmasıyla birlikte önce akbabalar öldü, sonra da insan ölüm oranları arttı (AFP)
TT

Akbabaların yok oluşu, yarım milyon insanı nasıl öldürdü?

Diklofenak adlı ilacın patent koruma süresinin 1993'te dolmasıyla birlikte önce akbabalar öldü, sonra da insan ölüm oranları arttı (AFP)
Diklofenak adlı ilacın patent koruma süresinin 1993'te dolmasıyla birlikte önce akbabalar öldü, sonra da insan ölüm oranları arttı (AFP)

Akbabalar leşçil beslenmeleriyle pek çok kişi tarafından tiksintiyle karşılansa da ölen hayvanların bedenlerini ortadan kaldırarak önemli bir görev üstleniyor. 

American Economic Review adlı akademik dergide yayımlanan makale, bu kuşların ekosistemdeki önemini ortaya koyuyor. 

Ekonomistler, Hindistan'da akbabaların yaklaşık 20 yıl önce neredeyse yok olmasının 5 sene içinde fazladan 500 bin ölüme yol açtığını bildiriyor. 

Leşçil kuşların niye kaybolduğu uzun süre cevapsız kalmış bir soruydu. Ancak büyükbaş hayvanlarda da kullanılan diklofenak adlı ilacın 1990'larda Hindistan'ı saran ucuz türevlerinin bu kuşları öldürdüğü, 2004'te bilim insanları tarafından ortaya kondu.

İlacın hayvanlarda kullanımına da 2006'da son verilse de Hindistan'daki akbabaların yüzde 5'inden daha azı kalmıştı. 

Yeni araştırmada önce akbabaların eskiden nerede yaşadığına bakıldı. Sonra da bu bölgelerdeki insanların ölüm oranlarındaki değişim ele alındı.

Akbabaların yaşadığı bölgelerdeki oranların 1994'ten sonra yükselişi dikkat çekerken yaşamadığı bölgelerde insan ölümlerinin hemen hemen aynı seviyede olduğu görüldü.  

Ekonomistler su kalitesi ve kuduz aşısı satışlarındaki değişimle de çıkardıkları sonucu doğruladı. 

Birleşik Krallık'taki Warwick Üniversitesi'nden Anant Sudarshan, başyazarlarından biri olduğu araştırma hakkında konuştu. 

Dr. Sudarshan küçükken büyüdüğü Yeni Delhi'nin dere kenarlarındaki tabakhanelerin etrafında bu dev kuşları bolca gördüğünü belirtirken on milyonlarca akbabanın bir anda yok olduğunu da söylüyor. 

Akbabaların bölgeden silinmesinin çevre temizliği açısından şok etkisi yarattığını vurguluyor. 

Ölen hayvanların bedenleri yenmeyince bu leşler su kaynaklarını kirletip sokak köpeklerinin sayısını artırmış. Bu değişimler, kuduz riskinin de yükselmesi anlamına geliyor.

Böylece insanların sevmediği hayvanların bile ekosistem için ne kadar önem taşıdığı bir kez daha ortaya konuyor. 

Araştırmanın diğer başyazarı Eyal Frank de "Biyoçeşitlilik ve ekosistemin işlemesi, insanlar için önemli. Her zaman karizmatik türlere bakmamak lazım" diyor. 

Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Kampüsü'nden Kelsey Jack, dahil olmadığı araştırmayı çok başarılı bulduğunu belirtiyor. Bu çalışmayla birlikte, politika yapıcıların aldığı kararlarda doğaya verilen zararı daha iyi hesaplamasını umuyor.

Independent Türkçe, New York Times, CBS



Fransız aktörün aksiyon filmi Netflix'te tarih yazıyor

Ad Vitam'ın başrolündeki Guillaume Canet'ye eşi Leo rolünde 36 yaşındaki Fransız aktris Stéphane Caillard eşlik ediyor (Netflix)
Ad Vitam'ın başrolündeki Guillaume Canet'ye eşi Leo rolünde 36 yaşındaki Fransız aktris Stéphane Caillard eşlik ediyor (Netflix)
TT

Fransız aktörün aksiyon filmi Netflix'te tarih yazıyor

Ad Vitam'ın başrolündeki Guillaume Canet'ye eşi Leo rolünde 36 yaşındaki Fransız aktris Stéphane Caillard eşlik ediyor (Netflix)
Ad Vitam'ın başrolündeki Guillaume Canet'ye eşi Leo rolünde 36 yaşındaki Fransız aktris Stéphane Caillard eşlik ediyor (Netflix)

Guillaume Canet'nin başrolünde yer aldığı Fransız yapımı aksiyon ve gerilim filmi Ad Vitam, Netflix'te önemli bir başarıya imza attı. 

Rodolphe Lauga yönetmenliğindeki aksiyon, yayın devinin tüm zamanların en popüler İngilizce olmayan filmleri listesinde ilk 10'a girdi.

54,4 milyon izlenme

Netflix'in haftalık ilk 10 listesiyle eş zamanlı olarak derlediği verilere göre Ad Vitam, 10 Ocak'ta yayına girmesinden bu yana Fransa, ABD, Kanada, Almanya, İspanya, Birleşik Krallık ve Avustralya dahil 93 ülkede en çok seyredilenler arasına girdi ve 54,5 milyon izlenmeye ulaştı.

Bu başarı, filmin geçen hafta 3,4 milyon izlenme daha alarak haftalık listede 4. sıraya yerleşmesiyle geldi.

51 yaşındaki Canet filmde, evlerine düzenlenen gizemli bir silahlı saldırıda hamile eşi kaçırılan eski bir ajanı canlandırıyor. 

Eşini ve doğmamış çocuğunu kurtarmak için atıldığı tehlikeli görevde, geçmişiyle yüzleşiyor ve kontrolünün ötesinde bir devlet meselesinin içine sürükleniyor.

İlk büyük aksiyon rolü

Ad Vitam, Fransız oyuncu, yönetmen ve yapımcı Canet'nin ilk büyük aksiyon rolü olma özelliğini taşıyor. 

Canet'nin son projeleri arasında dönem draması Le Déluge, romantik film Hors-saison ve aynı zamanda yönetmenliğini üstlendiği aile filmi Asteriks ve Oburiks: Orta Krallık (Asterix & Obelix: The Middle Kingdom) yer alıyor.

Ad Vitam'ın senaryosunu, filmin yönetmeni Lauga ve David Corona'yla birlikte Canet kaleme aldı. Fransız aktör aynı zamanda Jean Cottin'le birlikte filmin yapımcılığını da üstlendi.

Ad Vitam aslında eleştirmenlerden pek olumlu yorumlar almadı. Film, 14 sinema yazarının yorumlarına göre eleştiri derleme sitesi Rotten Tomatoes'da 100 üzerinden 43 gibi vasat bir puana sahip. 

Yine de Netflix'te sinemaseverlerle buluşmasından bu yana izlenme rakamlarıyla güçlü bir performans sergiledi.

Lauga'nın önceki projeleri arasında aşk üçgeni komedisi Situation amoureuse: C'est compliqué ve sörf draması La Source yer alıyor.

Independent Türkçe, Deadline, ScreenRant