Akbabaların yok oluşu, yarım milyon insanı nasıl öldürdü?

Kuşların yanlışlıkla zehirlenmesi, felaket zincirine yol açmış

Diklofenak adlı ilacın patent koruma süresinin 1993'te dolmasıyla birlikte önce akbabalar öldü, sonra da insan ölüm oranları arttı (AFP)
Diklofenak adlı ilacın patent koruma süresinin 1993'te dolmasıyla birlikte önce akbabalar öldü, sonra da insan ölüm oranları arttı (AFP)
TT

Akbabaların yok oluşu, yarım milyon insanı nasıl öldürdü?

Diklofenak adlı ilacın patent koruma süresinin 1993'te dolmasıyla birlikte önce akbabalar öldü, sonra da insan ölüm oranları arttı (AFP)
Diklofenak adlı ilacın patent koruma süresinin 1993'te dolmasıyla birlikte önce akbabalar öldü, sonra da insan ölüm oranları arttı (AFP)

Akbabalar leşçil beslenmeleriyle pek çok kişi tarafından tiksintiyle karşılansa da ölen hayvanların bedenlerini ortadan kaldırarak önemli bir görev üstleniyor. 

American Economic Review adlı akademik dergide yayımlanan makale, bu kuşların ekosistemdeki önemini ortaya koyuyor. 

Ekonomistler, Hindistan'da akbabaların yaklaşık 20 yıl önce neredeyse yok olmasının 5 sene içinde fazladan 500 bin ölüme yol açtığını bildiriyor. 

Leşçil kuşların niye kaybolduğu uzun süre cevapsız kalmış bir soruydu. Ancak büyükbaş hayvanlarda da kullanılan diklofenak adlı ilacın 1990'larda Hindistan'ı saran ucuz türevlerinin bu kuşları öldürdüğü, 2004'te bilim insanları tarafından ortaya kondu.

İlacın hayvanlarda kullanımına da 2006'da son verilse de Hindistan'daki akbabaların yüzde 5'inden daha azı kalmıştı. 

Yeni araştırmada önce akbabaların eskiden nerede yaşadığına bakıldı. Sonra da bu bölgelerdeki insanların ölüm oranlarındaki değişim ele alındı.

Akbabaların yaşadığı bölgelerdeki oranların 1994'ten sonra yükselişi dikkat çekerken yaşamadığı bölgelerde insan ölümlerinin hemen hemen aynı seviyede olduğu görüldü.  

Ekonomistler su kalitesi ve kuduz aşısı satışlarındaki değişimle de çıkardıkları sonucu doğruladı. 

Birleşik Krallık'taki Warwick Üniversitesi'nden Anant Sudarshan, başyazarlarından biri olduğu araştırma hakkında konuştu. 

Dr. Sudarshan küçükken büyüdüğü Yeni Delhi'nin dere kenarlarındaki tabakhanelerin etrafında bu dev kuşları bolca gördüğünü belirtirken on milyonlarca akbabanın bir anda yok olduğunu da söylüyor. 

Akbabaların bölgeden silinmesinin çevre temizliği açısından şok etkisi yarattığını vurguluyor. 

Ölen hayvanların bedenleri yenmeyince bu leşler su kaynaklarını kirletip sokak köpeklerinin sayısını artırmış. Bu değişimler, kuduz riskinin de yükselmesi anlamına geliyor.

Böylece insanların sevmediği hayvanların bile ekosistem için ne kadar önem taşıdığı bir kez daha ortaya konuyor. 

Araştırmanın diğer başyazarı Eyal Frank de "Biyoçeşitlilik ve ekosistemin işlemesi, insanlar için önemli. Her zaman karizmatik türlere bakmamak lazım" diyor. 

Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Kampüsü'nden Kelsey Jack, dahil olmadığı araştırmayı çok başarılı bulduğunu belirtiyor. Bu çalışmayla birlikte, politika yapıcıların aldığı kararlarda doğaya verilen zararı daha iyi hesaplamasını umuyor.

Independent Türkçe, New York Times, CBS



"İlham verici" ve ödüllü dizi tek sezonun ardından iptal edildi

Emmy ödüllü komedi dizisi Insecure'la da tanınan Natasha Rothwell (sağda), geçen yıl vizyona giren Kirpi Sonic 3'te (Sonic the Hedgehog 3) Keanu Reeves ve Idris Elba gibi yıldızlarla birlikte çalışmıştı (Hulu)
Emmy ödüllü komedi dizisi Insecure'la da tanınan Natasha Rothwell (sağda), geçen yıl vizyona giren Kirpi Sonic 3'te (Sonic the Hedgehog 3) Keanu Reeves ve Idris Elba gibi yıldızlarla birlikte çalışmıştı (Hulu)
TT

"İlham verici" ve ödüllü dizi tek sezonun ardından iptal edildi

Emmy ödüllü komedi dizisi Insecure'la da tanınan Natasha Rothwell (sağda), geçen yıl vizyona giren Kirpi Sonic 3'te (Sonic the Hedgehog 3) Keanu Reeves ve Idris Elba gibi yıldızlarla birlikte çalışmıştı (Hulu)
Emmy ödüllü komedi dizisi Insecure'la da tanınan Natasha Rothwell (sağda), geçen yıl vizyona giren Kirpi Sonic 3'te (Sonic the Hedgehog 3) Keanu Reeves ve Idris Elba gibi yıldızlarla birlikte çalışmıştı (Hulu)

How To Die Alone için ikinci bir sezon olmayacak. Hulu, Natasha Rothwell'in yaratıcısı ve başrolü olduğu komedi dizisini sadece tek bir sezonun ardından iptal etti.

How To Die Alone, New York'taki JFK Havalimanı'nda çalışan, beş parasız, kilolu, siyah bir kadın olan Mel'in hikayesini anlatıyordu. 

Mel, hiç aşık olmamış ve hayal kurmayı unutmuş biriydi, ta ki ölümle burun buruna geldiği kaza, onu hayatını dolu dolu yaşamak için bir yolculuğa çıkarmaya zorlayana kadar.

"Bu gerçeği kabul etmek zor"

"How to Die Alone'un iptal kararı karşısında şoke olduğunu" söyleyen Rothwell, Deadline'a yaptığı açıklamaya şöyle devam etti: 

Kalbim kırıldı ve açıkçası kafam karıştı. Bu gerçeği kabul etmek zor çünkü dizi yadsınamaz eleştirel, yaratıcı ve ödüllü bir başarıya imza attı.

How To Die Alone, Bağımsız Ruh Ödülleri'nde Yeni Kurmaca Dizilerde En İyi Oyuncu Kadrosu seçilmişti. Ayrıca her yıl siyahların sinema, televizyon, müzik ve edebiyat alanındaki başarılarını ödüllendirmek amacıyla dağıtılan NAACP Image Awards'da En İyi Komedi Dizisi ve En İyi Komedi Dizisi Yönetmenliği dallarında iki adaylık almıştı.

100 üzerinden 91 puan almıştı

Ödül canavarı The White Lotus'ta da rol alan Rothwell, pes etmediğini ve diziyi başka bir platforma taşımayı planladığını belirtti: 

Bu diziyi hayata geçirmek 8 yılımı aldı ve bu süreçte öğrendiğim bir şey varsa o da dirençtir. Pes etmiyorum. Ekibim ve ben, How To Die Alone için yeni bir yuva bulmaya kararlıyız çünkü bu tür hikayeler önemli.

44 yaşındaki Rothwell açıklamasını, "Biz yükseliyoruz. Ve henüz işimiz bitmedi" diyerek sonlandırdı.

Dizinin yaratıcıları Rothwell ve Vera Santamaria, hem yürütücü yapımcı hem de dizi sorumlusu olarak görev yapıyordu. 

2022'de sipariş edilen dizi, Eylül 2024'te izleyiciyle buluşmuştu.

Dizide Rothwell'e Conrad Ricamora, Jocko Sims, KeiLyn Durrel Jones ve Michelle McLeod gibi isimler eşlik ediyordu.

Televizyon yazarlarından övgü dolu yorumlar alan ve "ilham verici" diye nitelenen dizi, eleştiri derleme sitesi Rotten Tomatoes'da 100 üzerinden 91 puan almıştı.

IMDb kullanıcıları ise How to Die Alone'a 10 üzerinden 6,9 puan verdi.

Independent Türkçe, Variety, Deadline, Hollywood Reporter