Uzmanlar inceledi: Kırmızı ışık uyku kalitesini artırıyor mu?

Uzmanlar uykuyla melatonin arasındaki bağlantıya da dikkat çekti (Unsplash)
Uzmanlar uykuyla melatonin arasındaki bağlantıya da dikkat çekti (Unsplash)
TT

Uzmanlar inceledi: Kırmızı ışık uyku kalitesini artırıyor mu?

Uzmanlar uykuyla melatonin arasındaki bağlantıya da dikkat çekti (Unsplash)
Uzmanlar uykuyla melatonin arasındaki bağlantıya da dikkat çekti (Unsplash)

İspanyol gazetesi El Pais'e konuşan uzmanlar, kırmızı ışığın kaliteli uyku sağlayıp sağlamadığını inceledi. 

Barselona'daki Vall d'Hebron Üniversitesi Hastanesi'nden Alex Ferre, insan vücudunun sağlıklı bir uyku düzeni için "fizyolojik günbatımına" ihtiyaç duyduğunu belirtti.

Teknolojik aletler ve yapay ışıklandırmalar nedeniyle uyku kalitesinin düştüğüne dikkat çeken Ferre, son dönemde moda haline gelen kırmızı ışık cihazlarını değerlendirdi. 

Uyku tıbbı alanında çalışan Dr. Ferre, 480 nanometrelik ışık spektrumunda yer alan yeşil ve mavi ışığın melatonini engellediğine dikkat çekiyor. 

Ferre, "Işık spektrumunun geri kalanı, ateş ışığı gibi olan sarı, kırmızı ve turuncu, melatonin ritmine müdahale etmez" diyor.

Barselona'daki Estivill Uyku Kliniği'nde çalışan Dr. Eduard Estivill de benzer şekilde "alacakaranlık ışığının" melatonin üretimini desteklediğini belirtiyor. 

Estivil, "Beyin bu tür bir ışık aldığında, melatonin üretiminden sorumlu olan epifiz bezine emir vermeye başlar" diyor.

İki uzman da uyku kalitesi için kırmızı ışığın şart olmadığını ve sıcak renklerin tercih edilebileceğini söylüyor.

Bunlara ek olarak Ferre, sağlıklı bir uyku düzeni için yatmadan iki ya da üç saat önce herhangi bir spor aktivitesi yapılmaması gerektiğine de işaret ediyor. 

Uzman, uyku sırasında odanın tamamen karanlık olması gerektiğini belirterek şu ifadeleri kullanıyor:

Tamamen karanlıkta uyunmalı. Dışarıdan ne kadar az ışık gelirse o kadar iyi. Eğer içeri ışık giriyorsa ya da odada dijital çalar saat varsa, düşük yoğunluklu kırmızı, sarı ya da turuncu ışıklar iyi bir seçenek sağlar.

Dr. Guillermo Rodriguez de ışık ve melatonin üretimi arasındaki ilişkiyi şöyle açıklıyor:

Özellikle cep telefonlarındaki veya bilgisayar ekranlarındaki mavi ışığa maruz kaldığımızda melatonin üretimi azalır, bu da bizi uyanık tutar. Öte yandan karanlık, melatonin üretimi artarak vücudu uykuya hazırlar.

Uzman kırmızı ışığın "beyin üzerinde rahatlatıcı bir etki yaratarak stres ve kaygıyı azaltmayı sağladığını, bunun da uykuyu kolaylaştırdığını" belirtiyor. 

Diğer yandan Rodriguez, kırmızı ışığın uyku sağlığı üzerindeki etkisinin net şekilde belirlenemediğini de sözlerine ekliyor.

2012'de Çin'de yapılan bir araştırmada, kırmızı ışık terapisinin 20 kadın basketbol oyuncusunun uyku kalitesi ve performansı üzerindeki etkisi incelenmişti. Araştırmada, grubun uyku ve melatonin seviyelerinde iyileşme görüldüğü bildirilmişti. 

Independent Türkçe, El Pais, CNN



Nadir toprak elementi madenleri, Çin destekli milislerin korumasında

Myanmar'ın Tayland sınırındaki maadencilik faaliyetleri, uydu görüntüleriyle belgelendi (Reuters)
Myanmar'ın Tayland sınırındaki maadencilik faaliyetleri, uydu görüntüleriyle belgelendi (Reuters)
TT

Nadir toprak elementi madenleri, Çin destekli milislerin korumasında

Myanmar'ın Tayland sınırındaki maadencilik faaliyetleri, uydu görüntüleriyle belgelendi (Reuters)
Myanmar'ın Tayland sınırındaki maadencilik faaliyetleri, uydu görüntüleriyle belgelendi (Reuters)

Myanmar'daki yeni nadir toprak elementi madenleri, Çin destekli milisler tarafından korunuyor.

Kimliklerinin paylaşılmaması şartıyla Reuters’a konuşan yetkililer, madenlerin Çin destekli Birleşik Wa Eyaleti Ordusu’nun (UWSA) koruması altında çalıştığını söylüyor.

Tayland sınırındaki Şan eyaletinde yer alan en büyük silahlı örgüt UWSA, aynı zamanda dünyanın en büyük kalay madenlerinden birini de kontrol ediyor.

Washington merkezli kâr amacı gütmeyen ABD Barış Enstitüsü’nün verilerine göre örgütün Pekin yönetimiyle köklü ticari ve askeri ilişkileri var. Örgüt, Burma Komünist Partisi’nin silahlı kolu dağıldıktan sonra 1989’da kurulmuştu.

Haberde, Şan eyaletindeki maden çalışmalarının Nisan 2023’te başladığı belirtiliyor. Reuters’ın incelediği uydu görüntülerine göre nadir toprak elementlerinin çıkarılmasıysa bu yıl şubatta başladı.

 Madenlerde özellikle terbiyum ve disprozyum bulunduğu belirtiliyor.

Çinli madencilik firmalarının nadir toprak elementlerini çıkararak ülkeye taşıdığı, bölgenin korumasınınsa UWSA tarafından sağlandığı aktarılıyor.

Örgütün, Myanmar’daki cuntayla uzun süredir devam eden bir ateşkes anlaşması var. Ancak USWA’nın 30 bin ila 35 bin kişiden oluşan ve çoğunlukla Çin’den temin edilen modern silahlarla donatılmış bir güce sahip olduğu düşünülüyor.

Güneydoğu Asya Barış Enstitüsü’nden (SEAPI) Ye Myo Hein şu değerlendirmeleri paylaşıyor:

UWSA, Çin'in Myanmar-Çin sınırı boyunca stratejik üstünlüğünü sürdürmesi ve diğer etnik silahlı gruplar üzerinde etki kurması için kilit rol oynuyor.

UWSA birliklerinin özel kimlikler dağıttığı ve bunları taşımayan kişilerin maden alanlarına girişine izin verilmediği aktarılıyor. Kaynaklar, madenlerde en az 100 kişinin gece gündüz vardiyalı olarak çalışıp nadir toprak elementlerini çıkardığını söylüyor.

Çin Dışişleri Bakanlığı’nın Reuters'a gönderdiği açıklamada, yurtdışında faaliyet gösteren Çinli firmaların "yerel yasa ve yönetmeliklere uyduğu” belirtildi. USWA ve cuntaysa ajansın yorum taleplerine yanıt vermedi.

Dünyadaki nadir toprak elementlerinin yüzde 90'ı Çin'in elinde. Bu madenlerden elektrikli otomobilden havacılık ve uzay sektörüne kadar birçok önemli alanda faydalanılıyor.

Pekin yönetimi, bu kritik mineral üzerindeki kontrolünü Washington'ın gümrük tarifelerine karşı koz olarak kullanıyor. Çin'in madenlerin ihracatına getirdiği kısıtlamalar, Avrupa'daki otomotiv sektörünü altüst etmişti.

Independent Türkçe, Reuters, CNBC