Yüksek platoları meydana getiren süreç ortaya kondu

Araştırmacılar Güney Afrika'daki büyük sarplıkta yer alan yüksek platoların, milyonlarca yıllık geçmişini gözler önüne serdi (Southampton Üniversitesi)
Araştırmacılar Güney Afrika'daki büyük sarplıkta yer alan yüksek platoların, milyonlarca yıllık geçmişini gözler önüne serdi (Southampton Üniversitesi)
TT

Yüksek platoları meydana getiren süreç ortaya kondu

Araştırmacılar Güney Afrika'daki büyük sarplıkta yer alan yüksek platoların, milyonlarca yıllık geçmişini gözler önüne serdi (Southampton Üniversitesi)
Araştırmacılar Güney Afrika'daki büyük sarplıkta yer alan yüksek platoların, milyonlarca yıllık geçmişini gözler önüne serdi (Southampton Üniversitesi)

Bilim insanları yüksek platoların nasıl oluştuğunu ortaya koydu. 

Kıtaların bazı bölümleri yükselerek sarplık denen uzun uçurumlar ve yüksek platolar meydana getiriyor. 

Bilim insanları, Doğu Afrika Rifti ve Etiyopya Yükseltileri'ni ayıran uçurum gibi devasa sarplıkların, kıtaların ayrılma sürecinde oluştuğunu tahmin ediyordu.

Ancak kıtaların iç kısmındaki sağlam kısımların nasıl yükselip platoları oluşturduğu bilinmiyordu. Sarplıklarla yüksek platoların oluşumu arasında on milyonlarca yıl olmasından dolayı bu yapıları farklı süreçlerin meydana getirdiği düşünülüyordu. 

Önde gelen hakemli dergi Nature'da dün (7 Ağustos) yayımlanan bir makalede yüksek platoların da kıta ayrılmasının tetiklemesiyle ortaya çıktığı öne sürüldü. 

Dünya yüzlerce milyon yıl önce Pangea denen tek bir kıtadan oluşuyordu. Bu süperkıtanın parçalanmasıyla Gondvana ve Lavrasya ortaya çıktı ve onlar da zaman içinde ayrılarak bugünkü kıtaları meydana getirdi.

Yeni çalışmayı yürüten ekip, Gondvana parçalanırken oluşan üç büyük sarpılığı inceledi. Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika'daki bu devasa kayalıkların içinde boyu en az 1 kilometreye ulaşan yüksek platolar yer alıyor. 

Topografik haritalar kullanan araştırmacılar sarplıkların kıtaların ayrılması sonucu oluştuğunu belirledi. 

Ardından bilgisayar simülasyonları ve istatistiksel modellerden yararlanarak, kıtaların ayrılmasının Dünya'nın mantosunun derinlerinde dalgalara yol açtığını buldular. 

Yerkabuğunun gerilmesi sonucu ortaya çıkan bu dalgalar kıtanın iç kısımlarına doğru ilerliyor.

Bilim insanları mantonun derinlerindeki dalgaların 1 milyon yılda 15-20 kilometre hızla ilerlediğini tahmin ediyor. Bu süreçte kaya katmanları, kendilerini kıtaya bağlayan köklerinden yavaş yavaş ayrılıyor.

Süreci sıcak hava balonlarının ağırlıklarını kaybettikçe yükselmesine benzeten araştırmacılar, yüksek platoların bu şekilde ortaya çıktığını söylüyor. 

Ayrıca kıtanın bazı bölümlerinin yükselmesi yüzeyde erozyona yol açarak kaya katmanlarının daha fazla ağırlık kaybetmesine ve bu şekilde yukarıya çıkmasına katkı sağlıyor.

Yeni çalışma, kıtaların sabit olduğu düşünülen kısımlarının neden yükseldiğini açıklıyor. 

Southampton Üniversitesi'nden Thomas Gernon, liderlik ettiği araştırma hakkında "Burada gerçekten büyüleyici olan şey de bu; bu bölgeler, milyarlarca yıldır hayatta kalan kıtaların atalarının kalbi" diyerek ekliyor:

Dünya tarihindeki önemli olayları yaşamışlar ancak kıtalar ayrıldıktan sonra bir nedenle böyle büyük bir kargaşadan geçmişler.

Araştırmacılar sadece Gondvana'daki yapıları incelese de bu süreç, başka yerlerdeki yüksek plato ve sarplıkların oluşumunu açıklayabilir.

Independent Türkçe, BBC Science Focus, Live Science, Nature



How I Met Your Mother'ın yıldızı, Netflix'in sevilen dizisinde

Kanadalı aktris Cobie Smulders, yan dizi How I Met Your Father'da konuk oyuncu olarak Robin Scherbatsky rolüne dönmüştü (CBS)
Kanadalı aktris Cobie Smulders, yan dizi How I Met Your Father'da konuk oyuncu olarak Robin Scherbatsky rolüne dönmüştü (CBS)
TT

How I Met Your Mother'ın yıldızı, Netflix'in sevilen dizisinde

Kanadalı aktris Cobie Smulders, yan dizi How I Met Your Father'da konuk oyuncu olarak Robin Scherbatsky rolüne dönmüştü (CBS)
Kanadalı aktris Cobie Smulders, yan dizi How I Met Your Father'da konuk oyuncu olarak Robin Scherbatsky rolüne dönmüştü (CBS)

Cobie Smulders, Netflix'in sevilen dizisi Güneşin Karanlığında'nın (The Lincoln Lawyer) merakla beklenen 4. sezonunda rol alacak. Smulders'ın canlandıracağı karakterin detayları şimdilik gizli tutuluyor.

Variety'nin özel haberine göre yeni sezon, Michael Connelly'nin aynı adlı roman serisinin 6. kitabı The Law of Innocence'a (Masumiyet Yasası) dayanıyor. Yeni sezon 10 bölümden oluşacak. Dizinin başrolünde Manuel Garcia-Rulfo yer alırken Neve Campbell, Becki Newton, Angus Sampson ve Jazz Raycole, ana kadroda Smulders'a eşlik edecek.

Sezonun konuk oyuncu kadrosunda ise Marcus Henderson, Gigi Zumbado, Emmanuelle Chriqui, ünlü şef Nancy Silverton ve Javon Johnson gibi isimler bulunuyor. Çekimler halen devam ediyor.

Netflix projelerine yabancı değil

Bu, Cobie Smulders'ın Netflix projelerindeki ilk deneyim değil. Daha önce platformun Talihsiz Serüvenler Dizisi (A Series of Unfortunate Events) ve Friends From College dizilerinde rol alan oyuncu, Arrested Development'ın Netflix'teki yeniden çevriminde de yer almıştı. 

Smulders, dünya çapında büyük ilgi gören CBS yapımı How I Met Your Mother'daki Robin Scherbatsky karakteriyle tanınıyor. 9 sezon boyunca dizide başrol oynayan Smulders, yakın dönemdeyse Apple TV+ yapımı Shrinking ve Impeachment: American Crime Story'de kamera karşısına geçmişti. 

43 yaşındaki Cobie Smulders, Marvel Sinematik Evreni'nde canlandırdığı Maria Hill karakteriyle de sinema izleyicisinin yakından tanıdığı bir isim.

Güneşin Karanlığında'yı televizyona David E. Kelley uyarlarken, Ted Humphrey hem ortak yapımcı hem de eş dizi sorumlusu olarak görev alıyor. Michael Connelly de dizinin yönetici yapımcı kadrosunda yer alıyor. 

Yayın hayatına 2022'de başlayan Güneşin Karanlığında, platformun güçlü yapımları arasında yer alıyor. 

Her sezonuyla yayın devinin çok izlenenler listesinde kendine yer bulan dizi, eleştirmenlerden de olumlu yorumlar aldı. Dizinin halihazırda yayında olan üç sezonu, eleştiri derleme sitesi Rotten Tomatoes'da 100 üzerinden ortalama 90 beğeni oranına sahip.

Independent Türkçe, Variety, Deadline