Yüksek platoları meydana getiren süreç ortaya kondu

Araştırmacılar Güney Afrika'daki büyük sarplıkta yer alan yüksek platoların, milyonlarca yıllık geçmişini gözler önüne serdi (Southampton Üniversitesi)
Araştırmacılar Güney Afrika'daki büyük sarplıkta yer alan yüksek platoların, milyonlarca yıllık geçmişini gözler önüne serdi (Southampton Üniversitesi)
TT

Yüksek platoları meydana getiren süreç ortaya kondu

Araştırmacılar Güney Afrika'daki büyük sarplıkta yer alan yüksek platoların, milyonlarca yıllık geçmişini gözler önüne serdi (Southampton Üniversitesi)
Araştırmacılar Güney Afrika'daki büyük sarplıkta yer alan yüksek platoların, milyonlarca yıllık geçmişini gözler önüne serdi (Southampton Üniversitesi)

Bilim insanları yüksek platoların nasıl oluştuğunu ortaya koydu. 

Kıtaların bazı bölümleri yükselerek sarplık denen uzun uçurumlar ve yüksek platolar meydana getiriyor. 

Bilim insanları, Doğu Afrika Rifti ve Etiyopya Yükseltileri'ni ayıran uçurum gibi devasa sarplıkların, kıtaların ayrılma sürecinde oluştuğunu tahmin ediyordu.

Ancak kıtaların iç kısmındaki sağlam kısımların nasıl yükselip platoları oluşturduğu bilinmiyordu. Sarplıklarla yüksek platoların oluşumu arasında on milyonlarca yıl olmasından dolayı bu yapıları farklı süreçlerin meydana getirdiği düşünülüyordu. 

Önde gelen hakemli dergi Nature'da dün (7 Ağustos) yayımlanan bir makalede yüksek platoların da kıta ayrılmasının tetiklemesiyle ortaya çıktığı öne sürüldü. 

Dünya yüzlerce milyon yıl önce Pangea denen tek bir kıtadan oluşuyordu. Bu süperkıtanın parçalanmasıyla Gondvana ve Lavrasya ortaya çıktı ve onlar da zaman içinde ayrılarak bugünkü kıtaları meydana getirdi.

Yeni çalışmayı yürüten ekip, Gondvana parçalanırken oluşan üç büyük sarpılığı inceledi. Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika'daki bu devasa kayalıkların içinde boyu en az 1 kilometreye ulaşan yüksek platolar yer alıyor. 

Topografik haritalar kullanan araştırmacılar sarplıkların kıtaların ayrılması sonucu oluştuğunu belirledi. 

Ardından bilgisayar simülasyonları ve istatistiksel modellerden yararlanarak, kıtaların ayrılmasının Dünya'nın mantosunun derinlerinde dalgalara yol açtığını buldular. 

Yerkabuğunun gerilmesi sonucu ortaya çıkan bu dalgalar kıtanın iç kısımlarına doğru ilerliyor.

Bilim insanları mantonun derinlerindeki dalgaların 1 milyon yılda 15-20 kilometre hızla ilerlediğini tahmin ediyor. Bu süreçte kaya katmanları, kendilerini kıtaya bağlayan köklerinden yavaş yavaş ayrılıyor.

Süreci sıcak hava balonlarının ağırlıklarını kaybettikçe yükselmesine benzeten araştırmacılar, yüksek platoların bu şekilde ortaya çıktığını söylüyor. 

Ayrıca kıtanın bazı bölümlerinin yükselmesi yüzeyde erozyona yol açarak kaya katmanlarının daha fazla ağırlık kaybetmesine ve bu şekilde yukarıya çıkmasına katkı sağlıyor.

Yeni çalışma, kıtaların sabit olduğu düşünülen kısımlarının neden yükseldiğini açıklıyor. 

Southampton Üniversitesi'nden Thomas Gernon, liderlik ettiği araştırma hakkında "Burada gerçekten büyüleyici olan şey de bu; bu bölgeler, milyarlarca yıldır hayatta kalan kıtaların atalarının kalbi" diyerek ekliyor:

Dünya tarihindeki önemli olayları yaşamışlar ancak kıtalar ayrıldıktan sonra bir nedenle böyle büyük bir kargaşadan geçmişler.

Araştırmacılar sadece Gondvana'daki yapıları incelese de bu süreç, başka yerlerdeki yüksek plato ve sarplıkların oluşumunu açıklayabilir.

Independent Türkçe, BBC Science Focus, Live Science, Nature



İzleyiciler Netflix'in yeni İtalyan dizisini soluksuz izliyor

Prömiyerini 3 Haziran'da yapan Sara - Gölgedeki Kadın'ın başrolündeki Teresa Saponangelo, Paolo Sorrentino imzalı Tanrı'nın Eli'yle (È stata la mano di Dio) de tanınıyor (Netflix)
Prömiyerini 3 Haziran'da yapan Sara - Gölgedeki Kadın'ın başrolündeki Teresa Saponangelo, Paolo Sorrentino imzalı Tanrı'nın Eli'yle (È stata la mano di Dio) de tanınıyor (Netflix)
TT

İzleyiciler Netflix'in yeni İtalyan dizisini soluksuz izliyor

Prömiyerini 3 Haziran'da yapan Sara - Gölgedeki Kadın'ın başrolündeki Teresa Saponangelo, Paolo Sorrentino imzalı Tanrı'nın Eli'yle (È stata la mano di Dio) de tanınıyor (Netflix)
Prömiyerini 3 Haziran'da yapan Sara - Gölgedeki Kadın'ın başrolündeki Teresa Saponangelo, Paolo Sorrentino imzalı Tanrı'nın Eli'yle (È stata la mano di Dio) de tanınıyor (Netflix)

Netflix kütüphanesine eklenen İtalyan yapımı yeni gerilim dizisi Sara - Gölgedeki Kadın (Sara: La donna nell’ombra), kısa sürede büyük ilgi gördü. Carmine Elia'nın yönetmen koltuğunda oturduğu dizide, Teresa Saponangelo ve John Wick 2'deki (John Wick: Chapter 2) Gianna D'Antonio rolüyle tanınan Claudia Gerini başrolleri paylaşıyor.

Netflix, Maurizio de Giovanni'nin polisiye roman serisinden uyarlanan dizinin konusunu şöyle özetliyor:

Eski bir gizli servis ajanı, oğlunun şüpheli ölümü üzerine tekrar göreve döner ve giderek kötüleşen bir dizi cinayeti araştırmaya başlar.

"Görünmez kadın" lakabıyla anılan ve dudak okuma dahil üstün yetenekleriyle bilinen Sara, oğlunun ölümünün ardındaki gerçeği ortaya çıkarmak için geçmişin hayaletleriyle yüzleşmek zorunda kalıyor.

Claudia Gerini dizide, Sara'ya bu zorlu soruşturmada destek olan Teresa karakterine hayat veriyor. İkilinin ekibine ise polis memuru Pardo ve fotoğrafçı Viola katılıyor.

Dizi kısa sürede platformun en çok izlenen yapımları arasına girerek dizi listesinde 7. sıraya yükseldi. İzleyiciler, dizinin sürükleyici ve karanlık atmosferine övgüler yağdırıyor.

Bir Reddit kullanıcısı, dizi için "sert ve sürükleyici bir gerilim" yorumunu yaparken, X'te TheAnchorAgent adlı kullanıcı ise şöyle dedi:

Sara - Gölgedeki Kadın finali izleyicileri hop oturup hop kaldırıyor. Sonu hem şaşırtıcı hem de zekice kurgulanmış. Sara'nın yolculuğu üzerine düşünme fırsatı da sunuyor. Polisiye-gerilim sevenler için mutlaka izlenmesi gereken bir yapım.

Ready Steady Cut ise diziyi şöyle değerlendirdi:

6 bölümlük yoğun, gerçekçi ve etkileyici bir casusluk draması. Alışılmışın dışında bir baş karakter ve alt metinlerine cesurca yaklaşan yapısıyla öne çıkıyor.

Claudia Gerini kariyerine 100'den fazla dizi ve film sığdırdı. 2023'te John Wick'te canlandırdığı Gianna D'Antonio karakteri hakkında konuşan oyuncu, çekim süreciyle ilgili şunları söylemişti:

Çekimler Roma'da yapıldı. Yönetmen Chad Stahelski'yi ve tabii Keanu Reeves'i çok seviyorum. Son derece ilginç bir çekim süreciydi. O rolü kendi çektiğim bir seçme videosuyla aldım ve kendimle gurur duydum. Çünkü bu tür çekimlerde sonucun ne olacağını asla bilemezsiniz. Yönetmen 'Beni gerçekten etkiledin' dedi. Güçlü ama kırılgan bir kadın karakteri canlandırmayı sevdim. Karakterin baskın özelliğiyle ters düşen bir yönü oynamayı tercih ediyorum. Bazen bu benim işim.

Sara - Gölgedeki Kadın, Netflix'te yayında.

Independent Türkçe, Metro, Mirror