Yüksek platoları meydana getiren süreç ortaya kondu

Araştırmacılar Güney Afrika'daki büyük sarplıkta yer alan yüksek platoların, milyonlarca yıllık geçmişini gözler önüne serdi (Southampton Üniversitesi)
Araştırmacılar Güney Afrika'daki büyük sarplıkta yer alan yüksek platoların, milyonlarca yıllık geçmişini gözler önüne serdi (Southampton Üniversitesi)
TT

Yüksek platoları meydana getiren süreç ortaya kondu

Araştırmacılar Güney Afrika'daki büyük sarplıkta yer alan yüksek platoların, milyonlarca yıllık geçmişini gözler önüne serdi (Southampton Üniversitesi)
Araştırmacılar Güney Afrika'daki büyük sarplıkta yer alan yüksek platoların, milyonlarca yıllık geçmişini gözler önüne serdi (Southampton Üniversitesi)

Bilim insanları yüksek platoların nasıl oluştuğunu ortaya koydu. 

Kıtaların bazı bölümleri yükselerek sarplık denen uzun uçurumlar ve yüksek platolar meydana getiriyor. 

Bilim insanları, Doğu Afrika Rifti ve Etiyopya Yükseltileri'ni ayıran uçurum gibi devasa sarplıkların, kıtaların ayrılma sürecinde oluştuğunu tahmin ediyordu.

Ancak kıtaların iç kısmındaki sağlam kısımların nasıl yükselip platoları oluşturduğu bilinmiyordu. Sarplıklarla yüksek platoların oluşumu arasında on milyonlarca yıl olmasından dolayı bu yapıları farklı süreçlerin meydana getirdiği düşünülüyordu. 

Önde gelen hakemli dergi Nature'da dün (7 Ağustos) yayımlanan bir makalede yüksek platoların da kıta ayrılmasının tetiklemesiyle ortaya çıktığı öne sürüldü. 

Dünya yüzlerce milyon yıl önce Pangea denen tek bir kıtadan oluşuyordu. Bu süperkıtanın parçalanmasıyla Gondvana ve Lavrasya ortaya çıktı ve onlar da zaman içinde ayrılarak bugünkü kıtaları meydana getirdi.

Yeni çalışmayı yürüten ekip, Gondvana parçalanırken oluşan üç büyük sarpılığı inceledi. Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika'daki bu devasa kayalıkların içinde boyu en az 1 kilometreye ulaşan yüksek platolar yer alıyor. 

Topografik haritalar kullanan araştırmacılar sarplıkların kıtaların ayrılması sonucu oluştuğunu belirledi. 

Ardından bilgisayar simülasyonları ve istatistiksel modellerden yararlanarak, kıtaların ayrılmasının Dünya'nın mantosunun derinlerinde dalgalara yol açtığını buldular. 

Yerkabuğunun gerilmesi sonucu ortaya çıkan bu dalgalar kıtanın iç kısımlarına doğru ilerliyor.

Bilim insanları mantonun derinlerindeki dalgaların 1 milyon yılda 15-20 kilometre hızla ilerlediğini tahmin ediyor. Bu süreçte kaya katmanları, kendilerini kıtaya bağlayan köklerinden yavaş yavaş ayrılıyor.

Süreci sıcak hava balonlarının ağırlıklarını kaybettikçe yükselmesine benzeten araştırmacılar, yüksek platoların bu şekilde ortaya çıktığını söylüyor. 

Ayrıca kıtanın bazı bölümlerinin yükselmesi yüzeyde erozyona yol açarak kaya katmanlarının daha fazla ağırlık kaybetmesine ve bu şekilde yukarıya çıkmasına katkı sağlıyor.

Yeni çalışma, kıtaların sabit olduğu düşünülen kısımlarının neden yükseldiğini açıklıyor. 

Southampton Üniversitesi'nden Thomas Gernon, liderlik ettiği araştırma hakkında "Burada gerçekten büyüleyici olan şey de bu; bu bölgeler, milyarlarca yıldır hayatta kalan kıtaların atalarının kalbi" diyerek ekliyor:

Dünya tarihindeki önemli olayları yaşamışlar ancak kıtalar ayrıldıktan sonra bir nedenle böyle büyük bir kargaşadan geçmişler.

Araştırmacılar sadece Gondvana'daki yapıları incelese de bu süreç, başka yerlerdeki yüksek plato ve sarplıkların oluşumunu açıklayabilir.

Independent Türkçe, BBC Science Focus, Live Science, Nature



Wes Anderson, yıllardır birlikte çalışmak istediği oyuncuyu açıkladı

Wes Anderson'ın senaryosunu Roman Coppola'yla birlikte kaleme aldığı Fenike Planı'nda Oscar ödüllü Benicio del Toro'ya, oyunculuk yeteneğini annesi Kate Winslet'tan miras alan Mia Threapleton eşlik ediyor (Universal Pictures)
Wes Anderson'ın senaryosunu Roman Coppola'yla birlikte kaleme aldığı Fenike Planı'nda Oscar ödüllü Benicio del Toro'ya, oyunculuk yeteneğini annesi Kate Winslet'tan miras alan Mia Threapleton eşlik ediyor (Universal Pictures)
TT

Wes Anderson, yıllardır birlikte çalışmak istediği oyuncuyu açıkladı

Wes Anderson'ın senaryosunu Roman Coppola'yla birlikte kaleme aldığı Fenike Planı'nda Oscar ödüllü Benicio del Toro'ya, oyunculuk yeteneğini annesi Kate Winslet'tan miras alan Mia Threapleton eşlik ediyor (Universal Pictures)
Wes Anderson'ın senaryosunu Roman Coppola'yla birlikte kaleme aldığı Fenike Planı'nda Oscar ödüllü Benicio del Toro'ya, oyunculuk yeteneğini annesi Kate Winslet'tan miras alan Mia Threapleton eşlik ediyor (Universal Pictures)

Wes Anderson filmleri bugüne dek Scarlett Johansson, Tom Hanks, Owen Wilson, Ben Stiller, Benedict Cumberbatch, Margot Robbie, Bill Murray, Bruce Willis ve Bryan Cranston gibi pek çok ünlü ismi bir araya getirdi. Ancak iki Oscar ödüllü oyuncu Jodie Foster, Anderson'ın kadrosuna katmayı bir türlü başaramadığı isimlerden biri.

Oscar ödüllü yönetmen, yeni filmi Fenike Planı (The Phoenician Scheme) filmi için çıktığı tanıtım turu kapsamında Collider'a verdiği röportajda, Foster'a bugüne kadar birçok filminde rol teklif ettiğini ancak bu tekliflerin hiçbirinin gerçekleşmediğini açıkladı.

"Yıllar boyunca o kadar çok filmde Jodie Foster'ın olmasını istedim ki" diyen Anderson, sözlerine şöyle devam etti: 

Eskiden neredeyse her filmde ona bir rol teklif ederdik. Sanırım üç ya da dört film üst üste denedim. Onunla tanıştım, çok sevdim. 'Tamam, bu kez olacak' diye düşünmüştüm. Jodie Foster'ı gerçekten harika buluyorum. Onu hep sevmişimdir.

Anderson, hâlâ Foster'la çalışmayı çok istediğini ancak artık birkaç kez denedikten sonra vazgeçtiğini de sözlerine ekledi: 

Sanırım bazen insanların, hayatlarının o döneminde yapmak istedikleri işler hakkında kafalarında bir fikir oluyor ve bizimkiler o an onunla örtüşmedi.

Anderson'ın 13. uzun metraj filmi olan Fenike Planı, şu sıralar sinemalarda gösteriliyor. Filmde Benicio del Toro, servetini rahibe kızı Sister Liesl'e bırakma kararı aldıktan sonra ölümcül bir kovalamacanın hedefi olan zengin iş insanı Zsa-zsa Korda karakterini canlandırıyor. Filmde del Toro'ya Mia Threapleton eşlik ediyor. 

Jodie Foster yönetmenlik planları yapıyor

Jodie Foster ise geçen ay Cannes Film Festivali'nde prömiyerini yapan Fransız yapımı Vie Privée filmiyle Fransız sinemasındaki ilk başrolünü üstlendi. Aynı festivalde Fenike Planı da Altın Palmiye için yarıştı.

Foster, geçen ay Variety'ye verdiği röportajda, yakında yeniden yönetmen koltuğuna oturmak istediğini söylemişti. Ancak işin finansman boyutunun zorlayıcı olduğunun da altını çizmişti. "Yönetmenliği oyunculuğa kıyasla daha çok seviyorum" diyen Foster şöyle konuşmuştu: 

Ama bir projeyi hayata geçirmek gerçekten zor. Öncelikle senaryoyu uzun süre çalışmam, ona tamamen sahip olmam gerekiyor. Çektiğim filmleri çok seviyorum çünkü hepsi hayatıma dokunuyor ve benim için auteur sineması gibi hissediliyor. Eğer bunu böyle yapamayacaksam, açıkçası yapmak istemem.

Independent Türkçe, Collider, Variety, IndieWire, Deadline