Yanlış bilgileri çürüten gazetecilere güvenin azaldığı tespit edildi

Bilginin doğruluğundan şüphe edilse de durum değişmiyor

Araştırmacılar, yanlış haberleri çürütmek için yeni yollar aranabileceğini söylüyor (Pexels)
Araştırmacılar, yanlış haberleri çürütmek için yeni yollar aranabileceğini söylüyor (Pexels)
TT

Yanlış bilgileri çürüten gazetecilere güvenin azaldığı tespit edildi

Araştırmacılar, yanlış haberleri çürütmek için yeni yollar aranabileceğini söylüyor (Pexels)
Araştırmacılar, yanlış haberleri çürütmek için yeni yollar aranabileceğini söylüyor (Pexels)

Yanlış bilgileri çürüten gazetecilere daha az güvenildiği ortaya kondu. Hatta okuyucu bilginin yanlış olduğundan şüphelense bile, gerçeği ortaya çıkaran gazeteciye pek güvenmiyor. 

Medyaya güven azalırken dezenformasyonun arttığı bir dönemde hatalı bilgileri düzeltmek de zorlaşıyor.

Yayın kuruluşları ve gazetecilerin taraflı olduğu düşüncesiyle insanlar okudukları haberlere temkinli yaklaşıyor. Daha önceki çalışmalarda veri doğrulamanın yarattığı etkiyle ilgili çelişkili sonuçlar çıkmıştı. 

Yanlış haberleri çürütmenin ne kadar işe yaradığı ve neden etki yaratmadığını öğrenmek isteyen araştırmacılar bir çalışma yürüttü.

Communication Research adlı hakemli dergide yayımlanan çalışmada 691 katılımcıya siyasi ve ekonomik haberler okutuldu. Bu haberlerde evsizlik oranlarından fentanilin aşırı doz ölümlerindeki etkisine kadar çeşitli iddialar yer alıyordu.

Bunların doğruluğuna ne kadar inandığını belirten katılımcılar daha sonra bu iddiaları onaylayan veya çürüten doğrulamayı okudu. Ardından bu doğrulamayı yapan gazeteciye ne kadar güvendikleri soruldu. 

Daha sonra bazı ürünlerle ilgili bilgiler içeren yazılarla aynı çalışma yürütüldü. Bu sefer verilen doğrulamalara "doğruluk kontrolü" işareti konmadı. Araştırmacılar bu sayede duyulan güvenin bu etiketten etkilenip etkilenmediğini anlamaya çalıştı.

İki çalışmanın sonucunda da yanlış bilgileri çürüten gazetecilere duyulan güven kayda değer derecede daha azdı. Katılımcılar inandıkları düşünceyi doğrulayanlara daha çok güvenirken, diğerlerinde daha fazla kanıt talep ediyordu. 

Çalışmanın yazarlarından Randy B. Stein, PsyPost'a yaptığı açıklamada "Halk genel olarak gazetecilere güveniyor ve doğrulayıcı makalelere duyulan güven epey yüksek" diyerek ekliyor: 

Yani klişe düşüncenin aksine, halkın doğruluk kontrollerine ve gazetecilere hiç güvenmediği doğru değil ancak düzelten/çürüten makalelere yönelik daha fazla şüphe var.

Araştırmacılar buradaki düzeltmenin, yayın kuruluşlarının haberlerindeki hataları düzeltmek için yayımladığı tekzip metinleri olmadığını ekliyor.   

Bilim insanları ilginç bir sonuçla da karşılaştı: Katılımcılar bir bilginin doğruluğundan şüphe etse bile bunu çürüten gazetecilere güvenmiyordu. 

Araştırmacılar bir haberin çürütülmesinin şaşkınlık yaratması, insanların onaylamaya kıyasla daha çok kanıt araması ve gazetecilerin taraflı davrandığından şüphelenmesinin buna yol açtığını düşünüyor. 

Şaşırtıcı bir diğer bulguysa, haberin çürütülmesi katılımcıların iddiayla ilgili düşüncesini değiştirmesine karşın gazeteciye güvenleri yine de sarsılıyordu. 

Stein, "Yanlış bilgileri düzeltmeye çalışan gazetecilerin (ya da herhangi birinin) aleyhine bir durum var" diyor. 

Araştırmacılar, halkın yanlış bilgileri çürüten haberlere nasıl ve neden güvenip güvenmediği üzerine daha fazla araştırma yapılması gerektiğini belirtiyor.

Makalenin yazarları, Conversation için kaleme aldıkları yazıda şu ifadeleri kullanıyor:

Gazetecilerin önündeki zorluk, bilgiyi çürüten biri gibi görünmeden bunu nasıl çürüteceklerini bulmak olabilir.

Independent Türkçe, PsyPost, Conversation, Communication Research



ABD'de yaşayan Çinli, Kuzey Kore'ye silah kaçırdığını itiraf etti

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP
TT

ABD'de yaşayan Çinli, Kuzey Kore'ye silah kaçırdığını itiraf etti

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP

ABD Adalet Bakanlığı, ülkede yasadışı şekilde ikamet eden Çinli bir erkek, Kuzey Kore'ye silah, mühimmat ve hassas askeri teknoloji kaçakçılığı yaptığını itiraf etti.

2013'te vizesinin süresi dolduktan sonra ülkede kalmaya devam eden 42 yaşındaki Shenghua Wen, Uluslararası Acil Ekonomik Yetkiler Yasası'nı (IEEPA) ihlal etmek için komplo kurduğunu ve yabancı bir hükümetin yasadışı ajanı olarak faaliyet gösterdiğini itiraf etti. Wen, Aralık 2024'te Kaliforniya'da gözaltına alındı ve halen federal gözaltında tutuluyor.

Savcılara göre Wen, 2012'de ABD'ye giriş yaptı ve gelmeden önce Pekin'deki Kuzey Kore büyükelçiliğinde Kuzey Koreli yetkililerle görüştü. Savcılar, bu yetkililerin Wen'e ABD'nin yaptırımlarını ihlal ederek Pyongyang adına silah ve hassas ekipman temin etmesini talimat verdiğini iddia etti.

IEEPA, ABD Başkanı'nın ulusal güvenliğe tehdit oluşturan ülkelerle ticareti kısıtlamasına izin veriyor ve Kuzey Kore, kapsamlı Amerikan ve uluslararası yaptırımlara tabi.

2023'te Wen, Kaliforniya'nın Long Beach Limanı'ndan Çin'e en az üç konteynır ateşli silah sevk etti. Bir sevkıyat, Ocak 2025'te Hong Kong üzerinden Kuzey Kore'nin Nampo limanına ulaştı.

ABD Adalet Bakanlığı'na göre Wen, sahte ihracat belgeleri kullanarak kargonun gerçek içeriğini gizledi. Örneğin bir konteyneri buzdolabı diye yanlış beyan etti.

Kaçakçılığı kolaylaştırmak için Wen, Kuzey Koreli bağlantılarıyla ilişkili aracılar tarafından havale edilen fonlarla Teksas'ın Houston kentinde bir silah şirketi satın aldı.

Silahları nakliye için Teksas'tan Kaliforniya'ya karayoluyla taşıdı. Savcılar, Wen'in ayrıca yaklaşık 60 bin adet 9 mm mühimmat satın aldığını, izinsiz veya gizli iletişimleri tespit etmek için tasarlanmış bir kimyasal tehdit tanımlama cihazı ve bir geniş bant alıcısı temin ettiğini öne sürdü.

Buna ek olarak hava araçlarına monte edilebilen bir termal görüntüleme sistemi ve bir sivil uçak motoru da dahil askeri sınıf ürünler elde etti veya elde etmeye çalıştı.

Yetkililer, Kuzey Koreli yetkililerin bu planı finanse etmek için Wen'e yaklaşık 2 milyon dolar aktardığını söyledi. Kaliforniya'daki ABD Savcılığı, "Wen, ilgili tüm zamanlarda Kuzey Kore'ye ateşli silah, mühimmat ve hassas teknoloji sevk etmenin yasadışı olduğunu bildiğini itiraf etti. Ayrıca mühimmat, ateşli silah ve yukarıda açıklanan cihazları ihraç etmek için gerekli lisanslara hiç sahip olmadığını da itiraf etti" dedi.

Ayrıca Kuzey Kore hükümet yetkililerinin talimatıyla hareket ettiğini ve yasaların gerektirdiği şekilde, Kuzey Kore'nin talimatı ve kontrolü altında ABD'de faaliyet gösterdiğini ABD Adalet Bakanı'na bildirmemiş olduğunu itiraf etti.

Wen'in cezası 18 Ağustos'ta açıklanacak. IEEPA'yı ihlal ettiği için 20 yıla kadar hapis cezası ve kayıtsız yabancı ajan olarak faaliyet gösterdiği için 10 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya.

Independent Türkçe