4 bin yıllık "çarpıcı" oda mezar keşfedildi

Arkeologlar üç günlük kazının sonucunda mezardaki taş kutuya ulaştı (Dartmoor Ulusal Park Otoritesi)
Arkeologlar üç günlük kazının sonucunda mezardaki taş kutuya ulaştı (Dartmoor Ulusal Park Otoritesi)
TT

4 bin yıllık "çarpıcı" oda mezar keşfedildi

Arkeologlar üç günlük kazının sonucunda mezardaki taş kutuya ulaştı (Dartmoor Ulusal Park Otoritesi)
Arkeologlar üç günlük kazının sonucunda mezardaki taş kutuya ulaştı (Dartmoor Ulusal Park Otoritesi)

Birleşik Krallık'ta Tunç Çağı'ndan kalma "çarpıcı" bir oda mezar bulundu. 

BBC'nin haberine göre bu ay Dartmoor'da kazı yapan arkeologlar, mezarın içinde sanduka diye de bilinen bir taş kutu keşfetti. 

Radyokarbon tarihleme tekniğine başvuran araştırmacılar, mezarın yaklaşık 3 bin 900 yıllık olduğu sonucuna vardı. 

Kazılara liderlik eden arkeolog Dr. Lee Bray "Taş kapağı kaldırıp içine baktığımızda hepimizin nutku tutuldu" diyor.

Uzmanlar, mezardaki kutunun beklenenden daha büyük olmasının yanı sıra içinde özenle kesilip şekil verilmiş gibi görünen ahşap parçalar karşısında şaşkına dönmüş.

"Bu başka soruları akla getiriyor" diyen Dr. Bray ekliyor: 

Ahşap, sökülüp kasıtlı olarak mezarın içine yerleştirilmiş bir nesne olabilir mi? Eğer öyleyse, neydi ve kime aitti?

Kazıları yöneten Dartmoor Ulusal Park Otoritesi, bulguların 2011'de bölgenin farklı bir yerinde keşfedilen mezara benzediğini ifade ediyor.

Whitehorse Hill'de bulunan mezardan 4 bin yıl önce öldüğü düşünülen bir kadının kalıntıları çıkmıştı. Kalıntılar ayı olduğu tahmin edilen bir hayvan postuna sarılmıştı. 

Ayrıca bir sepetin içinde 200 kadar boncuk ve ahşap küpeler vardı. Bulgular, Dartmoor'un bu dönemlerde sanılanın aksine gelişmiş kültürel ve ticari ilişkileri olduğuna işaret etmesinden dolayı heyecan uyandırmıştı. 

Dartmoor Ulusal Park Otoritesi, bugün yaptığı açıklamada 2011'deki bulgularla ilgili "Dartmoor'daki Erken Tunç Çağı yaşamına dair anlayışımızı değiştirdi" ifadelerini kullanıyor. 

Dr. Bray de yeni keşfi buna benzeterek şu ifadeleri kullanıyor:

Bu, Whitehorse Hill'deki bulgular kadar büyüleyici olma potansiyeline sahip çarpıcı bir keşif.

Independent Türkçe, BBC, Guardian, Dartmoor Ulusal Park Otoritesi



Küçük bir balıkta, sadece insanlarda görülen bir öz farkındalık saptandı

En fazla 14 santimetreye ulaşabilen Labroides dimidiatus türündeki balıklar, kavgaya girmeden önce aynada kendilerini kontrol ediyor (Osaka Metropolitan Üniversitesi)
En fazla 14 santimetreye ulaşabilen Labroides dimidiatus türündeki balıklar, kavgaya girmeden önce aynada kendilerini kontrol ediyor (Osaka Metropolitan Üniversitesi)
TT

Küçük bir balıkta, sadece insanlarda görülen bir öz farkındalık saptandı

En fazla 14 santimetreye ulaşabilen Labroides dimidiatus türündeki balıklar, kavgaya girmeden önce aynada kendilerini kontrol ediyor (Osaka Metropolitan Üniversitesi)
En fazla 14 santimetreye ulaşabilen Labroides dimidiatus türündeki balıklar, kavgaya girmeden önce aynada kendilerini kontrol ediyor (Osaka Metropolitan Üniversitesi)

Bir balık türünün sadece insanlarda görülen bir öz farkındalığa sahip olduğu ortaya çıktı. 

Kişinin, kendisinin ayrı bir birey olduğunu anlama becerisini ifade eden öz farkındalık daha önce çeşitli türde hayvanlarda saptanmıştı. 

Bunun yanı sıra kişinin sadece kendisinin farkında olabileceği, iç dünyasıyla ilgili bir öz farkındalık biçimi de var. Örneğin amaçlar, istekler, zihindeki beden imgesi veya birine karşı hissedilen duygular bu sınıfta yer alıyor.

Bugüne kadar insan dışında hiçbir canlıda bu öz farkındalık biçimi görülmemişti. 

Scientific Reports adlı hakemli dergide bugün (11 Eylül) yayımlanan makalede, Labroides dimidiatus adlı bir çöpçü balık türünün bu beceriye sahip olduğu kaydedildi.

Daha önce çöpçü balıkların fotoğrafta kendini tanıyabildiği bulunurken, bu tür ayna testini de geçmişti.

Yeni araştırmayı yürüten ekip, akvaryumdaki balıklara başka çöpçü balıkların fotoğraflarını gösterdi. Görüntülerdeki hayvanların boyutu, akvaryumdakilerden yüzde 10 büyük veya küçüktü.

Bu deneyde balıklar fotoğrafını gördükleri rakiplerinin boyutuna bakmadan saldırıya geçti. 

Araştırmacılar daha sonra aynı testi ayna ekleyerek yürüttü. Önce aynada kendisini süzen balıklar bu sefer fotoğrafta kendilerinden büyük balıklara saldırmamayı tercih etti. 

Japonya'daki Osaka Metropolitan Üniversitesi'nden Taiga Kobayashi, yazarları arasında yer aldığı çalışma hakkında şöyle diyor:

Bu beklenmedik bir durumdu çünkü balık, boyutu ne olursa olsun rakiplerine karşı her zaman saldırganlık gösteriyordu.

Araştırmacılar akvaryumu, balığın ayna ve diğer balıkların fotoğrafını aynı anda göremeyeceği şekilde bölmüştü. 

Bu nedende saldırıya geçip geçmeyeceğini hesaplayan hayvan, muhtemelen aynada kendisini tarttıktan sonra zihninde vücut büyüklüğüne dair imgeye göre karar veriyor. 

Kobayashi, balıkların aynayı karar verme aracı olarak kullanacak zekaya sahip olduğunu düşünüyor. 

Doktora öğrencisi Kobayashi, "Balıkların aynayı bir araç olarak kullanabildiğine dair sonuçlar, insan ve insan dışı hayvanların öz farkındalığı arasındaki benzerlikleri açığa çıkararak bu özelliğin nasıl evrimleştiğine ışık tutacak önemli ipuçları sağlayabilir" diyor.

Independent Türkçe, SciTechDaily, New Scientist, Scientific Reports