4 bin yıllık "çarpıcı" oda mezar keşfedildi

Arkeologlar üç günlük kazının sonucunda mezardaki taş kutuya ulaştı (Dartmoor Ulusal Park Otoritesi)
Arkeologlar üç günlük kazının sonucunda mezardaki taş kutuya ulaştı (Dartmoor Ulusal Park Otoritesi)
TT

4 bin yıllık "çarpıcı" oda mezar keşfedildi

Arkeologlar üç günlük kazının sonucunda mezardaki taş kutuya ulaştı (Dartmoor Ulusal Park Otoritesi)
Arkeologlar üç günlük kazının sonucunda mezardaki taş kutuya ulaştı (Dartmoor Ulusal Park Otoritesi)

Birleşik Krallık'ta Tunç Çağı'ndan kalma "çarpıcı" bir oda mezar bulundu. 

BBC'nin haberine göre bu ay Dartmoor'da kazı yapan arkeologlar, mezarın içinde sanduka diye de bilinen bir taş kutu keşfetti. 

Radyokarbon tarihleme tekniğine başvuran araştırmacılar, mezarın yaklaşık 3 bin 900 yıllık olduğu sonucuna vardı. 

Kazılara liderlik eden arkeolog Dr. Lee Bray "Taş kapağı kaldırıp içine baktığımızda hepimizin nutku tutuldu" diyor.

Uzmanlar, mezardaki kutunun beklenenden daha büyük olmasının yanı sıra içinde özenle kesilip şekil verilmiş gibi görünen ahşap parçalar karşısında şaşkına dönmüş.

"Bu başka soruları akla getiriyor" diyen Dr. Bray ekliyor: 

Ahşap, sökülüp kasıtlı olarak mezarın içine yerleştirilmiş bir nesne olabilir mi? Eğer öyleyse, neydi ve kime aitti?

Kazıları yöneten Dartmoor Ulusal Park Otoritesi, bulguların 2011'de bölgenin farklı bir yerinde keşfedilen mezara benzediğini ifade ediyor.

Whitehorse Hill'de bulunan mezardan 4 bin yıl önce öldüğü düşünülen bir kadının kalıntıları çıkmıştı. Kalıntılar ayı olduğu tahmin edilen bir hayvan postuna sarılmıştı. 

Ayrıca bir sepetin içinde 200 kadar boncuk ve ahşap küpeler vardı. Bulgular, Dartmoor'un bu dönemlerde sanılanın aksine gelişmiş kültürel ve ticari ilişkileri olduğuna işaret etmesinden dolayı heyecan uyandırmıştı. 

Dartmoor Ulusal Park Otoritesi, bugün yaptığı açıklamada 2011'deki bulgularla ilgili "Dartmoor'daki Erken Tunç Çağı yaşamına dair anlayışımızı değiştirdi" ifadelerini kullanıyor. 

Dr. Bray de yeni keşfi buna benzeterek şu ifadeleri kullanıyor:

Bu, Whitehorse Hill'deki bulgular kadar büyüleyici olma potansiyeline sahip çarpıcı bir keşif.

Independent Türkçe, BBC, Guardian, Dartmoor Ulusal Park Otoritesi



Eşi görülmemiş büyüklükte kara delik jeti bulundu: Samanyolu'nun 140 katı

Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
TT

Eşi görülmemiş büyüklükte kara delik jeti bulundu: Samanyolu'nun 140 katı

Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)

Bilim insanları bugüne kadar görülen en büyük kara delik jeti çiftini buldu.

İkili, evrende 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor. Bu da üst üste yığılmış yaklaşık 140 tane Samanyolu Galaksisi'nin uzunluğuna denk geliyor.

Bu tür jetler, süper kütleli kara deliklerden püsküren muazzam miktarda radyasyon ve parçacık patlamalarını ifade ediyor. Milyonlarca yıl sürebilen bu jetler, maddenin uzaydaki akışını değiştirirken kozmosu yeniden şekillendiriyor ve toplam çıktısı trilyonlarca Güneş'e eş değer patlamalar yaşıyor.

Samanyolu jetleri, evrende bir galaksi tarafından üretilen en büyük oluşumlardır. Ancak yeni bulunan ikili, daha önce gördüklerimizden bile daha büyük; önceki gözlemler sadece 16 milyon ışık yılı kadar bir boyuta ulaşabileceklerini gösteriyordu.

Önceki rekor sahibi Alcyoneus adlı bir jet sistemiydi. Aynı ekip tarafından 2022'de bulunmuştu fakat uzunluğu sadece 100 Samanyolu kadardı.

Gökbilimciler jetlere Yunan mitolojisindeki bir deve ithafen Porphyrion (Porfirion) adını verdi. Evrenin sadece 6,3 milyar yaşında, yani bugünkü yaşının yarısından daha genç olduğu bir mesafede tespit edildiler.

Aynı araştırma, bu türden keşfedilmeyi bekleyen daha birçok mega yapının olabileceğini de öne sürüyor. Bilim insanları halihazırda toplam 10 binden fazlasını buldu.

Yeni makalenin başyazarı Martijn Oei, "Dev jetleri ilk bulduğumuzda epey şaşırdık" diyor. 

Bu kadar çok oldukları hakkında hiçbir fikrimiz yoktu.

Ayrıca jet sistemleri, galaksilerin oluşumuna fark etmediğimiz şekillerde katkı sunuyor gibi görünüyor. Evrenin daha erken bir döneminde, galaksiler arasındaki bağlantıların bugünkünden daha yakın olduğu bir zamanda var olan Porphyrion, "kozmik ağın" daha da geniş bir alanına ulaşıyordu.

Caltech'te astronomi ve veri bilimi profesörü olan, çalışmanın ortak yazarı George Djorgovski, "Gökbilimciler, galaksilerle onların merkezindeki kara deliklerin birlikte evrimleştiğini düşünüyor ve bunun kilit önemdeki bir yönü, jetlerin yaydığı muazzam miktarda enerjinin, ev sahibi galaksilerin ve yakınlardaki diğer galaksilerin büyümesini etkileyebilmesi" ifadelerini kullanıyor.

Bu keşif, etkilerinin düşündüğümüzden çok daha öteye uzanabileceğini gösteriyor.

Bulgular, hakemli dergi Nature'da yayımlanan "Black hole jets on the scale of the cosmic web" (Kozmik ağ ölçeğinde kara delik jetleri) başlıklı yeni bir makalede aktarılıyor.

Independent Türkçe