ABD'de aşırı sıcaklardan kaynaklanan ölümlerde son 25 yılda yüzde 117 arttı

Amerika Birleşik Devletleri'nde küresel ısınma nedeniyle 1999-2023 yılları arasında 21.500'den fazla kişi öldü (Arşiv- Reuters)
Amerika Birleşik Devletleri'nde küresel ısınma nedeniyle 1999-2023 yılları arasında 21.500'den fazla kişi öldü (Arşiv- Reuters)
TT

ABD'de aşırı sıcaklardan kaynaklanan ölümlerde son 25 yılda yüzde 117 arttı

Amerika Birleşik Devletleri'nde küresel ısınma nedeniyle 1999-2023 yılları arasında 21.500'den fazla kişi öldü (Arşiv- Reuters)
Amerika Birleşik Devletleri'nde küresel ısınma nedeniyle 1999-2023 yılları arasında 21.500'den fazla kişi öldü (Arşiv- Reuters)

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) verilerinin yeni bir analizine göre Amerika Birleşik Devletleri'nde sıcağa bağlı ölümler 1999 ile 2023 yılları arasında yüzde 117 oranında arttı ve bu dönemde 21.500'den fazla kişi hayatını kaybetti.

Şarku’l Avsat’ın Axios’dan aktardığı bir rapora göre, sıcak hava dalgaları daha uzun ve daha yoğun hale geliyor. İklim değişikliği nedeniyle sıcaklıklar artmaya devam ettikçe, risk altındaki bölgelerdeki yetkililer halka açık hidrasyon ve soğutma merkezlerine erişimi genişletmeli ve diğer ayarlamaları yapmalıdır.

Sıcaklığın birincil veya katkıda bulunan bir neden olduğu ölümler, son yedi yılda istikrarlı bir artış göstermeden önce 1999'dan 2016'ya kadar yıldan yıla değişiklik gösterdi.

Yıllık ölüm sayısı, küresel iklimin en az 125.000 yılın en sıcak dönemini yaşadığı geçen yıl 2.325 ile zirve yaptı.

Yaş farklılıkları hesaba katıldığında, ısıya bağlı ortalama ölümler incelenen 25 yıl boyunca yılda yüzde 3,6 oranında artmış, 1999 ile 2016 yılları arasında yüzde 1,4 oranında düştükten sonra 2016'dan günümüze kadar yılda yüzde 16,8 oranında yükseldi.

Sıcaklığa bağlı hastalıklar, vücut kendini yeterince soğutamadığında veya sıcaklıklar 106 Fahrenheit (41 ºC) dereceyi aştığında ortaya çıkar ve bu noktada organlar çalışmayı durdurabilir ve insanlar kalıcı olarak sakat kalabilir.

Uluslararası Çalışma Örgütü bu yıl, küresel çapta her yıl aşırı sıcaklar nedeniyle işçilerin 22 milyon 85 bin mesleki yaralanmaya ve 18 bin 970 işle ilgili ölüme maruz kaldığını tahmin etmektedir.

Yaşlılar ve yalnız yaşayan ya da hareket kabiliyeti kısıtlı olan diğer insanlar, aşırı sıcaklarla ilişkili sağlık etkilerine karşı daha savunmasızdır.

Düşük, erken doğum ve diğer komplikasyonlardan muzdarip olabilecek hamile kadınların yanı sıra bebekler ve çocuklar da risk altında bulunmaktadır.



Uçaklar için "köpekbalığı derisi" geliştirildi

MicroTau'nun köpekbalığı derisinden esinlenen film kaplaması ABD Hava Kuvvetleri'nin Lockheed Martin C-130J aracına uygulandı (MicroTau)
MicroTau'nun köpekbalığı derisinden esinlenen film kaplaması ABD Hava Kuvvetleri'nin Lockheed Martin C-130J aracına uygulandı (MicroTau)
TT

Uçaklar için "köpekbalığı derisi" geliştirildi

MicroTau'nun köpekbalığı derisinden esinlenen film kaplaması ABD Hava Kuvvetleri'nin Lockheed Martin C-130J aracına uygulandı (MicroTau)
MicroTau'nun köpekbalığı derisinden esinlenen film kaplaması ABD Hava Kuvvetleri'nin Lockheed Martin C-130J aracına uygulandı (MicroTau)

Köpekbalığı derisinden ilhamla uçaklara film kaplama geliştiren Avustralyalı bilim insanları, sürükleme kuvvetini azaltabileceklerini ve havayolu endüstrisinde milyarlarca dolarlık yakıt tasarrufu sağlayabileceklerini iddia ediyor.

Delta Air Lines, Avustralya merkezli havacılık şirketi MicroTau'yla işbirliği yaparak yakıt verimliliğini artırmak üzere uçaklara uygulanabilecek özel bir filmin kullanımını araştırdı.

Avustralya Ulusal İmalat Tesisi'yle (ANFF) birlikte geliştirilen teknoloji, köpekbalıklarının suda sorunsuzca süzülmesini sağlayan, üst üste binmiş binlerce küçük pula sahip derisini taklit ediyor.

Araştırmacılar yapay film kaplamanın da benzer şekilde uçakların türbülansı azaltmasına, uçuş hızını artırmasına ve yakıt maliyetlerini düşürmesine katkı sağladığını söylüyor.

Bir uçağın içinde ilerlediği hava, uçağın yüzeyini ovalayıp direnç yaratan, saç tokası girdabı (hairpin vortex) adlı küçük girdaplar oluşturur.

Yeni film kaplamasının üzerinde, bu girdaplardan daha dar olan ve girdapların uçak yüzeyinin yakınında oluşmasını engelleyen küçük oluklar var.

İşin zor kısmı filmi sürtünmeye dirençli hale getiren bu tür minik olukların olduğu bölümler oluşturmaktı.

Özel lazer üretim teknolojisini kullanan MicroTau, köpekbalığı derisi benzeri deseni hafif bir malzemeyle hızla üretip bunları kendinden yapışkanlı yamalar haline getirerek bu engeli aştı.

Şirket film kaplamanın, mevcut ulaşım araçlarına uyarlanabilen ölçeklenebilir bir çözüm sunarak taşımacılık endüstrilerinin karbon ayak izini en aza indirebileceğini belirtiyor.

Firma bu teknoloji sayesinde ticari havacılık ve nakliye şirketlerinin yakıt maliyetlerinde 34 milyar doların üzerinde tasarruf sağlayabileceğini ve yüzlerce milyon ton civarında karbondioksit emisyonunu azaltabileceğini iddia ediyor.

MicroTau, örneğin filmin Airbus A380 gibi bir uçağa uygulanması halinde, Sidney'den Los Angeles'a uçuş başına 5 bin dolardan fazla yakıt ve 18 tondan fazla karbondioksit emisyonu tasarrufu sağlanabileceğini ifade ediyor.

Şirket, bu rakamın bir uçağın ömrü boyunca milyonları bulabileceğini dile getiriyor.

MicroTau, kaplamayı Lockheed Martin'in devasa C-130J nakliye uçakları ve Boom Supersonic'in şık XB-1 prototipi de dahil bir dizi hava aracında halihazırda test ediyor.

New Scientist'e konuşan Boom Supersonic sözcüsü "Yamalar gözle görülür bir bozulma olmadan bu koşullara rahatlıkla dayandı" diyor.

Delta'nın Sürdürülebilir Gökyüzü Laboratuvarı Direktörü Sangita Sharma ise CBC News'a yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullanıyor:

Köpekbalığı derisini taklit eden teknoloji, bu mikro oluklardan yararlanarak yüzeydeki bir tür sürükleme kuvvetini azaltıyor. Yüzeydeki bu sürükleme kuvveti yüzde 4'e varan bir yakıt avantajı sağlayabilir.

Sharma'ya göre havayolu şirketleri bu sayede yılda 15 milyar litre yakıt tasarrufu yapabilir. 

Avustralya merkezli şirket, teknolojinin daha da geliştirilmesiyle havayolu şirketlerinin verimliliği yüzde 10'a kadar artırmasını sağlamayı umuyor.

Independent Türkçe