ABD'de aşırı sıcaklardan kaynaklanan ölümlerde son 25 yılda yüzde 117 arttı

Amerika Birleşik Devletleri'nde küresel ısınma nedeniyle 1999-2023 yılları arasında 21.500'den fazla kişi öldü (Arşiv- Reuters)
Amerika Birleşik Devletleri'nde küresel ısınma nedeniyle 1999-2023 yılları arasında 21.500'den fazla kişi öldü (Arşiv- Reuters)
TT

ABD'de aşırı sıcaklardan kaynaklanan ölümlerde son 25 yılda yüzde 117 arttı

Amerika Birleşik Devletleri'nde küresel ısınma nedeniyle 1999-2023 yılları arasında 21.500'den fazla kişi öldü (Arşiv- Reuters)
Amerika Birleşik Devletleri'nde küresel ısınma nedeniyle 1999-2023 yılları arasında 21.500'den fazla kişi öldü (Arşiv- Reuters)

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) verilerinin yeni bir analizine göre Amerika Birleşik Devletleri'nde sıcağa bağlı ölümler 1999 ile 2023 yılları arasında yüzde 117 oranında arttı ve bu dönemde 21.500'den fazla kişi hayatını kaybetti.

Şarku’l Avsat’ın Axios’dan aktardığı bir rapora göre, sıcak hava dalgaları daha uzun ve daha yoğun hale geliyor. İklim değişikliği nedeniyle sıcaklıklar artmaya devam ettikçe, risk altındaki bölgelerdeki yetkililer halka açık hidrasyon ve soğutma merkezlerine erişimi genişletmeli ve diğer ayarlamaları yapmalıdır.

Sıcaklığın birincil veya katkıda bulunan bir neden olduğu ölümler, son yedi yılda istikrarlı bir artış göstermeden önce 1999'dan 2016'ya kadar yıldan yıla değişiklik gösterdi.

Yıllık ölüm sayısı, küresel iklimin en az 125.000 yılın en sıcak dönemini yaşadığı geçen yıl 2.325 ile zirve yaptı.

Yaş farklılıkları hesaba katıldığında, ısıya bağlı ortalama ölümler incelenen 25 yıl boyunca yılda yüzde 3,6 oranında artmış, 1999 ile 2016 yılları arasında yüzde 1,4 oranında düştükten sonra 2016'dan günümüze kadar yılda yüzde 16,8 oranında yükseldi.

Sıcaklığa bağlı hastalıklar, vücut kendini yeterince soğutamadığında veya sıcaklıklar 106 Fahrenheit (41 ºC) dereceyi aştığında ortaya çıkar ve bu noktada organlar çalışmayı durdurabilir ve insanlar kalıcı olarak sakat kalabilir.

Uluslararası Çalışma Örgütü bu yıl, küresel çapta her yıl aşırı sıcaklar nedeniyle işçilerin 22 milyon 85 bin mesleki yaralanmaya ve 18 bin 970 işle ilgili ölüme maruz kaldığını tahmin etmektedir.

Yaşlılar ve yalnız yaşayan ya da hareket kabiliyeti kısıtlı olan diğer insanlar, aşırı sıcaklarla ilişkili sağlık etkilerine karşı daha savunmasızdır.

Düşük, erken doğum ve diğer komplikasyonlardan muzdarip olabilecek hamile kadınların yanı sıra bebekler ve çocuklar da risk altında bulunmaktadır.



Osmanlı'dan Fransa'ya verilen dikilitaştaki gizemli mesajlar çözüldü

Paris'te yer alan Concorde Meydanı'ndaki dikilitaş (AFP)
Paris'te yer alan Concorde Meydanı'ndaki dikilitaş (AFP)
TT

Osmanlı'dan Fransa'ya verilen dikilitaştaki gizemli mesajlar çözüldü

Paris'te yer alan Concorde Meydanı'ndaki dikilitaş (AFP)
Paris'te yer alan Concorde Meydanı'ndaki dikilitaş (AFP)

Paris'teki ünlü Antik Mısır Dikilitaşı üzerine kazınmış hiyeroglifler, Firavun II. Ramses'i tanrıların emrettiği şekilde öven bir propaganda olabilir.

MÖ 1279'dan MÖ 1213'e kadar Mısır'ı yöneten II. Ramses'in yaptırdığı anlaşılan dikilitaş Luksor'a yerleştirilmişti. Osmanlı İmparatorluğu'ndan bir paşa (Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa -ed.n.) tarafından 1830'da Fransa'ya verilmişti.

Simgesel yapının üzerinde bir dizi gizli yazıt var.

Bu oymalardan bazıları, dikilitaş restorasyon nedeniyle iskeleyle çevriliyken Aralık 2021’de ilk kez fark edildi.

O sırada Mısırbilimci Jean-Guillaume Olette-Pelletier'in, piramidin altın tepesinin yakınındaki en yüksek kısımda yer alan bazı yazıtları kaydetmesine izin verilmişti.

Mısırbilimci henüz hakem denetiminden geçmemiş bir çalışmada, 3 bin 300 yıllık anıtın üzerindeki gizli yazıtların yalnızca belirli koşullar altında Mısırlı soyluların göreceği şekilde tasarlandığını savunuyor.

Olette-Pelletier, dikilitaşın batı yüzünün Nil'e baktığını, bu nedenle de tepeye yakın yazıtların nehirde tekneyle seyahat edenlerin görebileceği bir yerde olduğu öne sürüyor.

Araştırmaya göre yazıtlar, II. Ramses'in "tanrılar tarafından seçildiğini, ilahi bir öze sahip olduğunu ve bu nedenle Mısır'ı yönetmeye hakkı olduğunu" ilan ediyor.

23 metre yüksekliğindeki yapının bu bölümündeki tasvirler, II. Ramses'i tanrı Amon'a adaklar sunarken tasvir ediyor.

Dr. Olette-Pelletier, "Bu mesajlar, yapıyı inşa eden Firavun II. Ramses'in lehine yapılan bir tür propaganda" diyor.

İnsanlar tanrı Amon'un altında bir sunu masası olduğunu fark etmemişti. Bu, hiçbir ögesi eksik olmayan anlamlı bir ifadenin varlığını ortaya koyuyor: kralın tanrı Amon'a verdiği bir sunu.

Mısırbilimci, anıtın etrafında dolaşarak üzerine kazınmış toplam 7 gizli mesajı deşifre ettiğini söylüyor.

sdfrgthy
Turistler Mısır'daki Luksor tapınağını ziyaret ediyor (AFP)

Bulguların, mesajların yalnızca belirli bir açıdan görülebildiği üç boyutlu kriptografi adı verilen bir şifreleme yöntemine daha fazla ışık tuttuğunu belirtiyor.

Dikilitaşta, okuma yönüne göre farklı anlamlar taşıyan iki sıra hiyeroglif yer alıyor.

Dr. Olette-Pelletier örneğin bir oymanın bir yöne doğru okunduğunda II. Ramses'in tahttaki tam adını yazdığını, diğer yöne doğru okunduğundaysa sonsuz yaşama sahip olduğunu bildirdiğini ifade ediyor.

Dr. Olette-Pelletier bulgularının, Égypte Nilotique et Méditerranéenne adlı hakemli dergide yayımlanmayı beklediğini söylüyor.

Çalışmada yer almayan bazı araştırmacılar, çalışma yayımlanana kadar yazıtların bu şekilde yorumlanmasına dair daha temkinli yaklaşılması gerektiğini belirtiyor.

Dikilitaşın tepesindeki oymaların ve sanatsal tasvirlerin, mesafe nedeniyle Nil'de tekneyle seyahat edenler tarafından görülüp görülemeyeceği araştırılmaya devam ediyor.

Independent Türkçe