Elektronik atığa çığır açıcı çözüm: "Çılgın bakteriler"

Birleşmiş Milletler, martta yayımladığı raporunda, 2022'de elektronik atıkların 2010'a kıyasla yüzde 82 artışla 62 milyon tona ulaştığını bildirmişti (Reuters)
Birleşmiş Milletler, martta yayımladığı raporunda, 2022'de elektronik atıkların 2010'a kıyasla yüzde 82 artışla 62 milyon tona ulaştığını bildirmişti (Reuters)
TT

Elektronik atığa çığır açıcı çözüm: "Çılgın bakteriler"

Birleşmiş Milletler, martta yayımladığı raporunda, 2022'de elektronik atıkların 2010'a kıyasla yüzde 82 artışla 62 milyon tona ulaştığını bildirmişti (Reuters)
Birleşmiş Milletler, martta yayımladığı raporunda, 2022'de elektronik atıkların 2010'a kıyasla yüzde 82 artışla 62 milyon tona ulaştığını bildirmişti (Reuters)

Bilim insanları, bakterileri kullanarak eski pillerden nadir metaller çıkarıyor.

İskoçya'daki Edinburgh Üniversitesi'nden araştırmacıların öncülük ettiği çalışmada, eski pillerden ve elektronik ekipmanlardan lityum, kobalt ve manganez gibi nadir metallerin çıkarılması için bakteriler kullanılıyor. 

Biyoteknoloji alanında çalışan Louise Horsfall, zor bulunan bu pahalı metallerin, elektrikli otomobiller ve yeşil teknoloji girişimlerinde kullanılan cihazların üretiminde hayati önem taşıdığını söylüyor. 

Akademisyen, bazı bakterilerin metal atomlarına tutunup bunları nanopartikül halinde sentezleyerek dışarı attığını belirtiyor. 

Horsfall, "çılgın ve tuhaf" diye nitelediği bakterilerin zehirlenmeden bu işlemi defalarca kez yapabildiğini belirterek süreci şöyle anlatıyor: 

Bunu önce manganezle yaptık. Daha sonra nikel ve lityumla yaptık. Bunun ardından da farklı bir bakteri türü kullandık ve kobaltla nikel elde etmeyi de başardık.

Nadir metalleri çıkarmakta kullanılan bakterilerin doğal türler olduğuna işaret eden akademisyen, ileride bunların genleri değiştirilmiş versiyonlarını kullanmayı planladıklarını da sözlerine ekliyor. 

Bilim insanı, şimdilik kobalt ve nikeli ayrı ayrı çıkaramadıklarını fakat bu tür bakterilerle bunu da başarabileceklerini belirtiyor.

Araştırmalarına devam ettiklerini belirten Horsfall, bu metallerin elektronik atıklardan çıkarıldıktan sonra yeni pillerin veya cihazların bileşenleri olarak kullanılmasını hedeflediklerini söylüyor.

Akademisyen, çalışmanın enerji sektörünün geleceği için önemine değinerek şöyle devam ediyor:

İnsansız hava araçları, 3D baskı makineleri, hidrojen yakıt sistemleri, rüzgar türbinleri ve elektrikli arabaların motorları, çalışmaları için kilit öneme sahip olan ve çoğu nadir bulunan metallere ihtiyaç duyuyor.

Horsfall, nadir metallerin sınırlı sayıda olduğunu ve bunların çoğunun Çin'in elinde bulunduğunu belirterek durumun siyasi boyutuna dair de şunları söylüyor: 

Bu mineralleri mümkün olan her yerde yeniden kullandığımız döngüsel bir ekonomi geliştirmemiz gerekiyor, aksi takdirde malzemelerimiz çok çabuk tükenecek. Dünya üzerinde bu metallerden sınırlı miktarda var ve artık bunları atık olarak elden çıkarmayı göze alamayız. Küresel ısınma hakkında bir şeyler yapmak istiyorsak yeni geridönüşüm teknolojilerine ihtiyacımız var.

Independent Türkçe, Guardian, Interesting Engineering



İlk büyük yapay zeka satranç finalinde Grok ve ChatGPT kapıştı

Kaggle Yapay Zeka Fuarı Turnuvası'nın 7 Ağustos 2025'te yapılan finalinde Grok 4, OpenAI'ın o3'üne yenildi (Unsplash)
Kaggle Yapay Zeka Fuarı Turnuvası'nın 7 Ağustos 2025'te yapılan finalinde Grok 4, OpenAI'ın o3'üne yenildi (Unsplash)
TT

İlk büyük yapay zeka satranç finalinde Grok ve ChatGPT kapıştı

Kaggle Yapay Zeka Fuarı Turnuvası'nın 7 Ağustos 2025'te yapılan finalinde Grok 4, OpenAI'ın o3'üne yenildi (Unsplash)
Kaggle Yapay Zeka Fuarı Turnuvası'nın 7 Ağustos 2025'te yapılan finalinde Grok 4, OpenAI'ın o3'üne yenildi (Unsplash)

Önde gelen yapay zeka sistemleri arasında türünün ilk örneği olan satranç turnuvasında Sam Altman'ın yapay zeka modeli, Elon Musk'ın Grok'unu mağlup etti.

Perşembe günü düzenlenen Kaggle Yapay Zeka Fuarı Turnuvası'nın finalinde OpenAI'ın o3 modeli, xAI'ın Grok 4'ünü 4-0'lık kusursuz bir zaferle ezip geçti. Her iki model de Anthropic, DeepSeek, Google ve Moonshot AI'dan yapay zeka rakiplerini yenerek finale yükselmişti.

10 yıl önce Altman ve Musk'ın OpenAI'yı birlikte kurmasının ardından Musk'ın ayrılıp kendi rakip yapay zeka şirketi xAI'ı açmasından dolayı bu karşılaşma kişisel önem taşıyordu.

Daha sonra ilişkileri bozulurken artık OpenAI'ın CEO'su olan Altman, Musk'ın ChatGPT'nin yaratıcısını satın alma yönünde başarısız bir girişimde bulunmasının ardından eski arkadaşını "zorba" diye nitelendiriyor.

Grok 4'ün satranç turnuvasındaki performansı karşısında Musk, yapay zeka modelinin bu yeteneğinin bir "yan etki" olduğunu söyledi.

X'te "xAI satranca neredeyse hiç emek harcamadı" diye yazdı. 

IBM'in Deep Blue süper bilgisayarı 1997'de 6 oyunluk bir maçta dönemin dünya şampiyonu Garry Kasparov'u mağlup ettiğinden beri bilgisayarlar, satrançta en iyi insanları bile yenme becerisine sahip.

Google'ın DeepMind'ı o zamandan bu yana satranç ve Go gibi diğer oyunları insanüstü bir düzeyde oynamayı kendi kendine öğretebilen yapay zeka programları geliştiriyor.

Bu, OpenAI'ın ChatGPT'yi 2022'de piyasaya sürmesinden bu yana popülerleşen genel amaçlı büyük dil modellerini (GDM'ler) test eden ilk büyük turnuvaydı.

Take Take Take'in CEO'su ve kurucu ortağı Mats André Kristiansen, The Independent'a yaptığı açıklamada şöyle dedi:

Kasparov ve Deep Blue 90'larda büyük olaydı… Bu turnuvada önemli olan, bu ürünlerin nasıl düşündüğü ve mantık yürüttüğü hakkında daha fazla şey öğrenmek.

Dünyanın bir numaralı satranç oyuncusu Magnus Carlsen temmuzda düzenlenen çevrimiçi satranç maçında ChatGPT'yi tek bir taş bile kaybetmeden yenmişti.

Grok ve o3 arasındaki finali yorumlayan Carlsen, Grok'un 800, OpenAI'ın modelininse 1200 civarında bir derecesi olduğunu tahmin etti. Kıyaslamak gerekirse, Carlsen'ın en yüksek derecesi 2882. X'te bir kullanıcı tarafından doğrudan sorulduğunda, Grok derecesinin 1600-1800 civarında olduğunu tahmin etti.

Independent Türkçe