Okyanusun dibinde Dinozorlar Çağı'ndan kalma gizemli bir yapı bulundu

Büyük Okyanus'un yüzlerce kilometre altında keşfedilen yapı, milyonlarca yıllık deniz tabanı gibi görünüyor (Wikimedia Commons)
Büyük Okyanus'un yüzlerce kilometre altında keşfedilen yapı, milyonlarca yıllık deniz tabanı gibi görünüyor (Wikimedia Commons)
TT

Okyanusun dibinde Dinozorlar Çağı'ndan kalma gizemli bir yapı bulundu

Büyük Okyanus'un yüzlerce kilometre altında keşfedilen yapı, milyonlarca yıllık deniz tabanı gibi görünüyor (Wikimedia Commons)
Büyük Okyanus'un yüzlerce kilometre altında keşfedilen yapı, milyonlarca yıllık deniz tabanı gibi görünüyor (Wikimedia Commons)

Büyük Okyanus'un tabanında, dinozorların yaşadığı döneme ait gizemli bir bölge tespit edildi. 

Büyük Okyanus'ta Doğu Pasifik Yükseltisi denen bir okyanus ortası sırtı var. Levhaların birbirinden uzaklaştığı bu bölge, deniz tabanının biçimini ve volkanik faaliyetleri etkilediği düşünüldüğü için yakından inceleniyor. 

Yeni bir çalışmada Doğu Pasifik Yükseltisi'ne ses dalgaları göndererek sismik verilerden bir harita oluşturan bilim insanları beklenmedik bir manzarayla karşılaştı. 

Yeryüzünün 410 ila 660 kilometre altında, Dünya'nın mantosuna geçilen kısımda son derece kalın bir alan keşfettiler.

Araştırmacılar yaklaşık 250 milyon yıl önce bir tektonik levhanın diğerinin altına doğru kayma sürecinde sıkışması sonucu bu yapının ortaya çıktığını düşünüyor. Bu dönem, 252 milyon yıl önce başlayıp 66 milyon yıl önce biten ve Dinozorlar Çağı diye de bilinen Mezozoyik Dönem'e denk düşüyor.

Çevresindeki bölgelerden daha soğuk ve yoğun olduğu saptanan bu levha yapısı, eski bir deniz tabanının fosilleşmiş bir parçasına benzetildi.

Science Advances adlı hakemli dergide yayımlanan çalışmaya liderlik eden jeolog Jingchuan Wang şu ifadeleri kullanıyor:

Bu kalınlaşmış alan, yaklaşık 250 milyon yıl önce Dünya'nın içine doğru batmış eski bir deniz tabanı parçasının fosilleşmiş parmak izi gibi.

Levhaların birbirinin altına kayma süreci sismik aktiviteden volkanik faaliyetlere kadar çeşitli olayları etkilediğinden bunları anlamak önem arz ediyor. 

Sürecin sanılandan daha farklı bir hızda gerçekleşebileceğini gösteren yeni araştırmaysa bilim insanlarının ufkunu genişletirken yeni soru işaretlerini de beraberinde getiriyor.

"Bu bölgedeki maddenin beklediğimizin yaklaşık yarısı kadar bir hızla battığını tespit ettik" diyen Wang ekliyor: 

Keşfimiz, Dünya'nın derinlerinde olanların, yüzeyde gördüklerimizi geniş mesafeler ve zaman ölçekleri boyunca nasıl etkilediğine dair yeni sorular ortaya çıkarıyor.

Araştırmacılar okyanusun tabanındaki bu duruma neyin yol açtığını henüz tam olarak bilmiyor. Büyük Okyanus'un diğer bölgelerindeki tektonik levhaların haritasını çıkarmayı planlayan ekip bu soruya cevap bulmayı umuyor.

Bilim insanları yeryüzünde milyonlarca yıl önce yaşanan değişimlerin gizemlerini ortaya çıkararak Dünya'nın bugünkü haline nasıl geldiğini daha iyi anlayabilir.

Independent Türkçe, India Today, Earth, Science Alert, Science Advances



Kağıttan hızlı çözünen plastik üretildi

Araştırmacılar, yeni geliştirilen biyoplastikten yapılan pipetin kağıttan hızlı çözündüğünü söylüyor (WHOI)
Araştırmacılar, yeni geliştirilen biyoplastikten yapılan pipetin kağıttan hızlı çözündüğünü söylüyor (WHOI)
TT

Kağıttan hızlı çözünen plastik üretildi

Araştırmacılar, yeni geliştirilen biyoplastikten yapılan pipetin kağıttan hızlı çözündüğünü söylüyor (WHOI)
Araştırmacılar, yeni geliştirilen biyoplastikten yapılan pipetin kağıttan hızlı çözündüğünü söylüyor (WHOI)

Bilim insanları kağıttan daha hızlı çözünen bir plastik geliştirdi. 

Her yıl milyonlarca ton plastik okyanuslara karışarak çevrede kalıcı hasarlar bırakırken, bilim insanları farklı yollarla bu durumu engellemeye çalışıyor. 

ABD merkezli araştırma kuruluşu Woods Hole Oşinografi Enstitüsü'nden bilim insanları, selüloz diasetat (CDA) adı verilen biyoplastiğin deniz suyunda en hızlı çözünen plastik türü olduğunu keşfettikten sonra süreci daha da hızlandırmak için çalışmaya koyuldu.

100 yıldan uzun süredir kullanılan CDA, güneş gözlüklerinden sigara filtrelerine kadar çeşitli ürünlerde mevcut. 

Biyoplastik üretim şirketi Eastman'la işbirliği yapan ekip, CDA'yı "köpükleme" denen basit bir işlemden geçirip gözenekli bir hale getirince önceki halinden 15 kat daha hızlı bozunduğunu gözlemledi.

Hakemli dergi ACS Publications'ta dün (17 Ekim) yayımlanan makalede, yeni köpük CDA'nın deniz suyunda kağıttan bile daha hızlı çözündüğü aktarıldı. 

Bilim insanları okyanustaki doğal koşulları mümkün olduğunca taklit eden bir akvaryum ortamında aylar süren deneyler yürüttü. 

Yeni geliştirilen CDA'nın 36 haftanın sonunda kütlesinin yüzde 65-70'ini kaybettiği gözlemlendi. Sık kullanılan başka bir plastikse bu süre zarfında aynı kaldı.

Makalenin başyazarı Collin Ward icadı şöyle değerlendiriyor:

Temel bilgilerimizi hem tüketici ihtiyaçlarını karşılayan hem de okyanusta bildiğimiz diğer tüm plastik malzemelerden, hatta kağıttan bile daha hızlı bozunan yeni bir malzemenin tasarımına dönüştürdük.

Araştırma ekibi, farklı malzemelerden yapılmış pipetleri test ettikleri 16 haftalık bir deneyin sonucunu ocakta paylaşmıştı.

Deniz suyu içeren aynı akvaryumda yürütülen çalışmada köpük CDA'nın, katı CDA'dan yüzde 190 daha hızlı çözündüğü görülmüştü. Bu pipetler, kağıt muadillerinden de daha hızlı bozunmuştu.

Araştırmacılar yeni malzemenin, özellikle tek kullanımlık ürünlerdeki plastiğin yerini alarak ciddi faydalar sağlayabileceğini düşünüyor. 

Eastman, genelde et paketlemede kullanılan ve hiçbir şekilde doğada parçalanmayan straforun muadili olarak köpük CDA'dan yapılan paketleri bu yıl piyasaya sürmüştü.

Independent Türkçe, New Atlas, Phys.org, ACS Publications, Eastman