Büyük İskender'in tuniği bulundu mu?

Kraliyet mezarlarıyla ilgili tartışma yeniden alevlendi.

Asıl adı III. Aleksandros olan Büyük İskender, Yunanistan'dan Mısır ve Hindistan'a uzanan geniş toprakları fethetti (Wikimedia Commons)
Asıl adı III. Aleksandros olan Büyük İskender, Yunanistan'dan Mısır ve Hindistan'a uzanan geniş toprakları fethetti (Wikimedia Commons)
TT

Büyük İskender'in tuniği bulundu mu?

Asıl adı III. Aleksandros olan Büyük İskender, Yunanistan'dan Mısır ve Hindistan'a uzanan geniş toprakları fethetti (Wikimedia Commons)
Asıl adı III. Aleksandros olan Büyük İskender, Yunanistan'dan Mısır ve Hindistan'a uzanan geniş toprakları fethetti (Wikimedia Commons)

Bilim insanları, Yunanistan'daki kraliyet mezarlarında bulunan bir kumaş parçasının Büyük İskender'in tuniği olduğunu öne sürdü. 

Yunanistan'ın kuzeyindeki Vergina'da yer alan Aigai Kraliyet Mezarları, 1977'de keşfedildiğinden beri ilgi ve tartışmaların odağı olmaya devam ediyor. 

Yaklaşık 50 yıl önceki keşfe liderdik eden arkeolog Manolis Andronikos, mezar ve buradaki kumaş gibi bulguların Büyük İskender'in babası II. Filip'e ait olduğunu savunuyordu.

Ancak Journal of Field Archaeology'de bu ay yayımlanan bir çalışma bu teoriye meydan okuyor. 

MÖ 356-323'te Makedonya Kralı olarak hüküm süren Büyük İskender, dünyanın büyük bir kısmını fethetmişti. Tarihin en iyi liderleri arasında sayılan kralın kalıntılarının nerede olduğu bilinmiyor.

Daha önceki çalışmalarda Aigai Kraliyet Mezarları'ndaki üç mezarın Büyük İskender'in akrabalarına ait olduğu tespit edilse de bu kişilerin kim olduğu üzerinde fikir birliği sağlanamıyordu.

Trakya Demokritos Üniversitesi'nden Antonis Bartsiokas bu belirsizliği giderme amacıyla mezarları ve yıllar önce bulunan mor ve beyaz renkli kumaş parçasını inceledi. 

Fosiller üzerinde mikroanaliz yapma uzmanı Bartsiokas, çeşitli testler ve tarihi metinlerden yararlanarak ilk mezarın II. Filip'e, ikinci mezarın Büyük İskender'in üvey kardeşi III. Filip'e ve son mezarın da meşhur liderin ergenlik çağında ölen oğlu IV. Aleksandros'a ait olduğu sonucuna vardı.

Kızılötesi spektroskopisi ve gaz kromatografisi gibi teknikler kullanan bilim insanı, kumaşın pamuktan yapıldığını, huntit adlı minerali içerdiğini ve mor rengin Sur moru boyasından geldiğini tespit etti. 

Bartsiokas bu mineralin ve mor boyanın Persler tarafından üretilmesinden dolayı, kumaşın Büyük İskender'in bölgeyi fethetmesinden sonra yapıldığını ve tuniğin ona ait olduğunu savunuyor. 

Nadir bir boya olan Sur morunun Makedonyalı elitler tarafından benimsenmesi bu düşünceyi güçlendiriyor.

Ayrıca yeni çalışmaya göre tunik, III. Filip'in mezarına konmuştu. Araştırmacı bu mezardaki frizlerde resmedilen av sahnesinde ortadaki kişinin bu tuniği giyen Büyük İskender olduğunu öne sürüyor.

Mezardan çıkarılan ve yine Perslerle ilişkilendirilen altın bir asanın da Büyük İskender'e ait olduğunu savunuyor.

Üvey kardeşinden sonra kral III. Filip, onun eşyalarını alıp Makedonya'ya getirmiş ve bu nedenle bu eşyalarla gömülmüş olabilir.

Diğer yandan bazı uzmanlar yeni çalışmanın savunmasını yetersiz buluyor. Andronikos'un ölümünden sonra kazılara liderlik eden arkeolog Stella Drougou şu ifadeleri kullanıyor:

Spekülasyonlara uygun bir zemin var ancak bu tür tartışmalar asılsız.

Drougou, Bartsiokas'ın teorilerinin kazılar sırasında toplanan verilerle çeliştiğini savunuyor.

Bartsiokas ise Andronikos'u kanıtları gizlemekle suçlayarak bu verilerin mezarın II. Filip'e ait olduğu iddiasını çürüteceğini öne sürüyor ve ekliyor:

Şimdiye kadar yaptıkları gibi karşıt herhangi bir kanıt sunmadan itiraz edecekler.

ABD'deki Bard College'dan James Romm, yeni teorinin doğru olabileceği görüşünde. Ancak Romm, pek çok uzmanın frizde resmedilen kişinin Büyük İskender olmadığını düşündüğünü ekliyor.

Independent Türkçe, New York Times, Popular Mechanics, Interesting Engineering, Journal of Field Archaeology



Yeni çalışmaya göre doğal sebeplerle ilişkilendirilen ölümler Kovid kaynaklı olabilir

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters
TT

Yeni çalışmaya göre doğal sebeplerle ilişkilendirilen ölümler Kovid kaynaklı olabilir

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters

Kovid pandemisinin ilk aylarında daha önce doğal nedenlere bağlanan birçok ölüm aslında virüs nedeniyle gerçekleşmiş olabilir.

ABD Ulusal Yaşlanma Enstitüsü'ne göre, pandeminin ilk 30 ayında bir milyondan fazla ölüm, hastalık ve kronik durumlar gibi diğer doğal nedenlerden rapor edildi. Önceki çalışmalar, fazla ölümlerin bildirilen Kovid ölümlerinden daha yüksek olduğunu bulmuş ancak çoğu, tüm nedenlerden kaynaklanan ekstra ölümleri araştırmıştı.

Şimdi araştırmacılar bu ölümlerin zamanlamasının, bunların fark edilmeyen ölümler olabileceğini veya sağlık hizmetlerinde ve diğer alanlarda pandemiyle ilgili aksaklıklarla dolaylı yoldan bağlantılı olabileceğini gösterdiğini söylüyor.

Enstitünün finanse ettiği çalışma, Mart 2020'den Ağustos 2022'ye kadar 3 bin 127 ABD ilçesinde beklenenden yaklaşık 1,2 milyon daha fazla doğal nedenli ölüm olduğunu ortaya koydu.

Bu ölümlerin yaklaşık 163 bininin ölüm belgesinde Kovid ibaresi bulunmuyordu.

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nden (CDC) alınan verileri kullanan araştırmacılar, fazladan ölümlerle Kovid ölümleri arasındaki en büyük boşlukların Batı ve Güney kırsalında olduğunu tespit etti.

Enstitü, vakalardaki artışların genellikle doğal nedenli fazladan ölümlerdeki artışlarla ilişkili olduğunu belirtti.

Enstitü, "Kovid-19 ölümleriyle doğal nedenli ölümler arasındaki korelasyon, sağlık hizmetlerindeki gecikmelerin ve pandeminin sosyal ve ekonomik etkilerinin bu fazladan ölümlerin ana nedenleri olmadığını gösteriyor" açıklamasını yaptı.

Doğal nedenlere bağlı ekstra ölümlerin daha fazla olduğu bölgelerde, test eksikliği, daha az deneyimli ölüm araştırmacıları ve tıbbi tesislerin dışında meydana gelen daha fazla ölüm nedeniyle daha fazla fark edilmeyen Kovid ölümü yaşanmış olabilir.

PNAS adlı akademik dergide yayımlanan çalışmada, New England ve Orta Atlantik metropol ilçelerinde, bildirilen Kovid ölümlerine kıyasla daha az doğal nedenli fazladan ölüm olduğu tespit edildi. Bunun nedeni muhtemelen Kovid önleme politikaları, farklı ölüm raporlama standartları veya ekonomik olarak daha ayrıcalıklı ilçelerde evden çalışma imkanının artması nedeniyle diğer ölüm nedenlerindeki düşüşler olabilir.

Fakat bulgularda bazı sınırlamalar vardı. Örneğin, doğal nedenlere bağlı ölümlerdeki fazlalığın fark edilmeyen Kovid vakalarından mı kaynaklandığı yoksa pandemiden kaynaklanan diğer aksaklıklarla mı ilgili olduğu kesin olarak bilinemiyor. 2022 için ölüm sayıları da hâlâ kesin değil.

Enstitü, "Gelecekteki araştırmalar, fark edilmeyen Kovid-19 ölümlerini diğer nedenlerden ayırmalı ve yaş, cinsiyet, ırk ve sosyoekonomik durum gibi bireysel faktörlerin yanı sıra sağlık sigortası ve birinci basamak bakıma erişim gibi farklılıkları incelemeli" ifadelerini kullandı.

Genel olarak, bu çalışma pandeminin gerçek etkisinin daha iyi anlaşılmasına katkı sunuyor. Ayrıca daha iyi halk sağlığı müdahalelerine ve ölüm soruşturma sistemlerindeki iyileştirmelere rehberlik edebilir.

Independent Türkçe