"Yeni normal" pandemiyle kalıcı hale gelmiş olabilir mi?

Yeni araştırma toplumun daha evcimen hale geldiğine işaret ediyor

Pandemi kısıtlamaları kalktıktan sonra bile dışarıda geçirilen süre çok az artsa da eski halini almadı (Reuters)
Pandemi kısıtlamaları kalktıktan sonra bile dışarıda geçirilen süre çok az artsa da eski halini almadı (Reuters)
TT

"Yeni normal" pandemiyle kalıcı hale gelmiş olabilir mi?

Pandemi kısıtlamaları kalktıktan sonra bile dışarıda geçirilen süre çok az artsa da eski halini almadı (Reuters)
Pandemi kısıtlamaları kalktıktan sonra bile dışarıda geçirilen süre çok az artsa da eski halini almadı (Reuters)

Kovid-19 pandemisinin ardından evde geçirilen sürenin kayda değer derecede arttığı ortaya kondu. 

Dünya çapındaki koronavirüs salgını günlük aktivitelerden çalışma biçimine kadar hayatın genelinde derin bir etki yaratırken "yeni normali" de beraberinde getirmişti. 

Çoğu kişinin evde geçirdiği vakit aniden çarpıcı bir şekilde artmış, insanlar ekmek yapmaktan yeni bir dil öğrenmeye kadar çeşitli işlerle bu zamanı değerlendirmeye çalışmıştı. 

Journal of the American Planning Association adlı hakemli dergide dün (30 Ekim) yayımlanan bir araştırmaya göre bu süreç toplumu daha evcimen bir hale getirmiş olabilir. 

Yaklaşık 34 bin ABD'liyle bir anket yürüten bilim insanları, evde ve dışarıda geçirilen süredeki değişimi 2003'ten 2023'e kadar takip etti.

Bu süre zarfında dışarda geçiririlen süre azalırken, özellike 2019'la birlikte bu eğilimde ciddi bir artış kaydedildi. Bu tarihten itibaren dışarıda yapılan aktivitelere ayrılan sürenin günde yaklaşık 1 saat düştüğü gözlemlendi.

2022 ve 2023'te evde geçirilen sürenin değişmemesi, pandeminin kalıcı bir etki yaratmış olabileceğine işaret ediyor. 

Yeni çalışmada ayrıca gün içinde yolculuğa ayrılan sürenin de 12 dakika azaldığı kaydedildi. 

Uzmanlar sözkonusu değişimin pandemiyle birlikte çok sayıda işyerinin evden çalışma düzenine geçmesiyle bağlantılı olduğunu söylüyor. 

Bunun yanı sıra başka çalışmalarda özellikle genç kuşağın evde daha fazla zaman geçirdiği saptanmıştı. Teknolojinin gelişmesiyle çevrimiçi iletişimin kolaylaşması bunun nedenlerinden biri olabilir. 

Ancak Kovid-19 pandemisinin ilk yılında yapılan bir çalışmada gençlerin salgın döneminde yalnızlaştığı ortaya konmuştu.

Diğer yandan temmuzda yayımlanan ve 17 bin Avustralyalıyı içeren başka bir araştırmada, pandemide evde geçirilen zaman artmasına karşın bu durumun yalnızlaşmaya yol açmadığı bulunmuştu.

Çalışmanın yazarlarından Dr. Nancy Kong, 2018-2020 dönemini kapsayan bulgular hakkında "Çoğu kişi yalnızlık seviyesinde herhangi bir artış yaşamadı" diyerek ekliyor:

Ancak 15-25 yaş grubundaki gençlerde ve dışa dönük kişilerde yalnızlıkta bir artış olduğunu gördük. Bu grupların, özellikle de sosyal ağlar kurmaya devam eden gençlerin daha fazla fiziksel temasa ihtiyacı olabilir.

Yeni araştırmaysa pandemi kısıtlamalarından sonraki dönemdeki davranış değişikliğini incelemesi açısından önem arz ediyor.

Araştırmayı yürüten şehir plancıları, mevcut durumun kentlerde bazı değişimlere yol açabileceğini düşünüyor. 

ABD'deki Clemson Üniversitesi'nden makalenin başyazarı Eric A. Morris, "Sürekli ofiste olan çalışanlar yokken şehirlerin; kent sakinlerini, çalışanları ve müşterileri çekmek için çalışmasının gerektiği bir dünyada, yerel yetkililer diğer güçlü yönlerine daha fazla yatırım yapmaya çalışabilir" diyerek ekliyor:

Bunlar arasında rekreasyon, eğlence, kültür, sanat ve daha fazlası için fırsatlar yaratmak yer alıyor. Merkezi şehirler üretimden çok tüketim merkezleri olmaya doğru kayabilir.

Independent Türkçe, Australian Broadcasting Corporation, Phys.org, New York Times, Journal of the American Planning Association, Journal of Adolescent Health, Journal of Economic Behavior & Organization



Rutin kontrolde şaşkına çeviren olay: Karaciğerinden 2 kiloluk tümör çıktı

Eşine zor rastlanan büyüklükteki tümör, rutin bir kontrolde tesadüfen tespit edildi (Mater Özel Hastanesi)
Eşine zor rastlanan büyüklükteki tümör, rutin bir kontrolde tesadüfen tespit edildi (Mater Özel Hastanesi)
TT

Rutin kontrolde şaşkına çeviren olay: Karaciğerinden 2 kiloluk tümör çıktı

Eşine zor rastlanan büyüklükteki tümör, rutin bir kontrolde tesadüfen tespit edildi (Mater Özel Hastanesi)
Eşine zor rastlanan büyüklükteki tümör, rutin bir kontrolde tesadüfen tespit edildi (Mater Özel Hastanesi)

Avustralyalı bir adam rutin doktor kontrolünde karaciğeride 2 kilogram ağırlığında tümör olduğunu öğrenince şoke oldu.

Brisbane'de yaşayan 67 yaşındaki Barrie Tibbetts, hiçbir semptomu olmadan düzenli kontrolleri için doktorunu ziyaret etti.

Ancak pratisyen hekim Dr. Kerrie Hulett, karaciğer test sonuçlarının "biraz anormal" olduğunu görünce organı ultrasonla incelemeye karar verdi. Tibbetts'in daha önce karaciğerinde sorun yaşaması doktoru özellikle endişelendirmiş.

Ultrasonun karaciğerinde büyük bir kitle olduğunu göstermesinin ardından Tibbetts, soluğu Brisbane'deki Mater Özel Hastanesi'nde aldı.

Hepatosellüler karsinom teşhisi konan üç çocuk babası adamın karaciğerinden, 15 santimetre boyunda ve 2 kilogram ağırlığında tümör çıkarıldı. 

Temmuzdaki ameliyatı gerçekleştiren cerrah Dr. Joel Lewin, tümörün muhtemelen birkaç aydır büyüdüğünü söylüyor. 

Karaciğerin sağ tarafının büyük bir kısmını kaplayan tümörü çıkarmak için 6 saatlik bir operasyon gerekti. 

yjukıl8
Cerrah, tümörün büyüklüğünden dolayı laparoskopi yerine karında kesik açarak ameliyatı yaptığını söylüyor (Mater Özel Hastanesi)

Dr. Lewin daha önce hiç bu kadar büyük bir tümör çıkarmadığını belirtiyor. 

"Semptom yoktu, gözlerime inanamadım" diyen Tibbetts ise ekliyor:

Ameliyattan hemen önce daha fazla tarama yaptırdım ve kitle o kadar büyümüştü ki diyaframıma doğru ilerliyordu.

Doktorlar ameliyat yapılmasa Tibbetts'in muhtemelen hayatını kaybedeceğini düşünüyor. 

Operasyonun ardından eski sağlığına kavuşan hastanın taramalarında da iyi sonuçlar görülüyor.

Eşi Leslie'yle birlikte Avustralya'yı gezmeyi planlayan Tibbetts bu hafta yaptığı açıklamada, "Birkaç hafta önce iyi haberi aldıktan sonra bunun kutlama için güzel bir yol olacağını düşündük" ifadelerini kullandı.

Hepatosellüler karsinom, primer karaciğer kanserlerinin yaklaşık yüzde 85 ila yüzde 90'ına tekabül ediyor. Kanserde primer, tümörün sözkonusu organda başladığı ve başka bir yerden sıçramadığı anlamına geliyor. 

Erkeklerde daha yaygın görülen bu hastalık, genellikle 60 yaşından sonra ortaya çıkıyor. 

Hepatit B ve Hepatit C geçmişi olan kişiler daha büyük bir risk altında. Ayrıca uzmanlar aşırı alkol tüketiminin de karaciğer kanserine yol açabileceğine dair uyarıyor. 

Kaburganın sağ veya sol tarafında şişkinlik, (karaciğer veya dalağın büyümesi), göz ve ciltte sararma, midede şişkinlik, iştah kaybı semptomlar arasında yer alıyor. 

Uzmanlar bu belirtilerin başka hastalıkların da habercisi olabileceğini belirterek özellikle iki haftadan uzun sürmesi durumunda doktora başvurulması gerektiğini söylüyor. 

Independent Türkçe, Guardian, Canberra Times, Cleveland Clinic