NASA'nın 15 yıllık uzay gözcüsü NEOWISE atmosferde yandı

NEOWISE, Güneş Sistemi'nde 44 binden fazla gökcismini inceledi (NASA)
NEOWISE, Güneş Sistemi'nde 44 binden fazla gökcismini inceledi (NASA)
TT

NASA'nın 15 yıllık uzay gözcüsü NEOWISE atmosferde yandı

NEOWISE, Güneş Sistemi'nde 44 binden fazla gökcismini inceledi (NASA)
NEOWISE, Güneş Sistemi'nde 44 binden fazla gökcismini inceledi (NASA)

NASA'nın uzay aracı NEOWISE, atmosferde yanarak yaklaşık 15 yıllık başarılı görevine dramatik bir son verdi. 

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi, 2 Kasım'da yaptığı açıklamada aracın beklendiği gibi Dünya atmosferinde yandığını duyurdu.

Aralık 2009'da fırlatılan WISE (Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Gezgini), evreni kızılötesi dalga boylarında incelemek üzere tasarlanmıştı. 

Bu görevi bir yıl kadar yerine getiren araç, pek çok galaksi ve kara delik tespit etti. Ancak bir süre sonra soğutucusunda çıkan arıza nedeniyle uzaklardaki cisimlerin yaydığı kızılötesi ışıkları saptayamamaya başladı.

Fakat aracın hâlâ çalışır durumda olmasından dolayı NASA, Dünya'ya daha yakın cisimleri gözlemlemesine karar verdi. 

NEOWISE (Dünya'ya Yakın Cisimler Geniş Alan Kızılötesi Araştırma Gezgini) adını alan araç, 2013'ten itibaren asteroit gibi Dünya'ya yakın yörüngelerdeki yaklaşık 3 bin gökcismini inceledi

Bu görevinde çok daha iyi performans gösteren NEOWISE'ın sonunu büyük ölçüde solar maksimum getirdi. 

Güneş, 11 yıllık döngüsünde en sık ve şiddetli patlamalara sahne olduğu solar maksimuma 2024 Ekim'de girdi. 

Alçak Dünya yörüngesindeki NEOWISE'ın kendini koruyabilecek bir ekipmanı olmadığı için patlamalardan etkileneceği biliniyordu.

Uzay ajansı, aracın görevini temmuzda sonlandırmıştı. NASA ekibinden Nicola Fox daha önce yaptığı bir açıklamada şu ifadeleri kullanmıştı: 

NEOWISE görevi, Dünya için tehlike yaratabilecek asteroit ve kuyrukluyıldızları izleyerek evrendeki yerimizi daha iyi anlamamıza sunduğu katkılarla olağanüstü bir başarı öyküsü oldu.

NEOWISE'ın Dünya'ya yakın cisimleri izleme görevini NEO Surveyor (Dünya'ya Yakın Cisim Araştırmacısı) devralacak. NASA, özellikle bu amaç için inşa edilen ilk araç olma özelliğini taşıyan uzay teleskobunu 2027'de fırlatmayı amaçlıyor. 

Independent Türkçe, Space.com, IFL Science, NASA



Antik Mısır'dan kalma tuhaf koyun boynuzları, arkeologları şaşkına çevirdi

Fotoğraf: (B. De Cupere)
Fotoğraf: (B. De Cupere)
TT

Antik Mısır'dan kalma tuhaf koyun boynuzları, arkeologları şaşkına çevirdi

Fotoğraf: (B. De Cupere)
Fotoğraf: (B. De Cupere)

Antik Mısır'dan kalma bir mezarlıkta tuhaf bir şekilde deforme olmuş koyun kafatasları bulan arkeologlar, insanların çiftlik hayvanlarının boynuzlarını değiştirmesine dair bilinen en eski örneği ortaya koydu.

Araştırmacılar Yukarı Mısır'daki Hierakonpolis'te yer alan ve yaklaşık MÖ 3700'e tarihlenen mezarlıkta büyük ve hadım edilmiş en az 6 erkek koyun kalıntısı da buldu.

Bilim insanları, kalıntıları ortaya çıkarılan eski koyunların boynuzlarının doğal halindeki gibi yana dönük olmadığını söylüyor.

Araştırmada yer alan Belçikalı bilim insanları, bunun yerine boynuzların yukarı doğru baktığını, bazı koyunlardaysa boynuzların tamamen çıkarılmış gibi göründüğünü söylüyor.

dcev
Antik Mısır'da çiftlik hayvanı boynuzlarının deforme edildiğine dair en eski kanıt (Wim Van Neer et al., Journal of Archaeological Science (2024))

Journal of Archaeological Science'ta yayımlanan çalışmada araştırmacılar şöyle yazıyor: 

Boynuzlar yukarı doğru büyümeleri için kasten yönlendirilmiş ve bu durum üç vakada dik, paralel boynuzlarla sonuçlanmış.

Çiftlik hayvanlarının boynuzları, hayvanların birbirine karşı güvenliğini sağlamak ve onları daha kolay idare etmek için bugün bile dünya genelinde değiştiriliyor.

Daha önceki çalışmalarda bu uygulamanın geçmişi Antik Mısır'a kadar dayandırılsa da tam kökeni gizemini korumaya devam ediyor.
 

erfvgt
MÖ 3700 civarına tarihlenen eski koyun kafatasında, değişiklik yapıldığına dair belirtiler görülüyor (Wim Van Neer et al., Journal of Archaeological Science (2024))

Antik Mısır bir tarım toplumuydu ve sığır, koyun gibi çiftlik hayvanları firavunlar dönemi boyunca ve hatta hanedan öncesi dönemde bile kullanılıyordu.

Et, kemik iliği, yağ ve süt ürünleri sağlayan sığırlar, nüfusun beslenme gereksinimlerinin çoğunu karşılıyordu.

Ancak bazı eski çiftlik hayvanlarının istenen görevleri yerine getirebilmesi için sadece idare edilmeleri değil, aynı zamanda vücutlarının da fiziksel olarak değiştirilmesi gerekiyordu.

Bu işlemlerden biri, hayvanın kasten veya istemeden bakıcısını yaralama ihtimalini azaltmak için sığır ve koyun boynuzlarının çıkarılması ya da değiştirilmesiydi.

Boynuzları deforme edilmiş sığırların bilinen en eski sanatsal tasvirleri, yaklaşık MÖ 2686'yla MÖ 2160 arasındaki Eski Krallık dönemine tarihlenen bir elitin mezarında bulunmuştu.
 

dc6u
Antik Mısır'dan kalma koyun kafatasında, üzerinde değişiklik yapıldığına dair işaretler var (Wim Van Neer et al., Journal of Archaeological Science (2024))

Son çalışmada saptanan değiştirilmiş koyun kafatasları çok daha eski görünüyor.

Araştırmacılara göre Hierakonpolis'teki bu koyun kalıntıları, insanların çiftlik hayvanlarının boynuzlarını değiştirdiği en eski vakayı ve bu işlemin koyunlara uygulanmasının ilk kanıtını sunuyor.

Kafatasları ve boynuz çekirdeği kalıntılarının analizi, boynuzları paralel, yukarı dönük bir hale getirmek için Antik Mısırlıların koyun boynuzlarını tabanlarından kırıp birbirine bağladığına işaret ediyor.

Bulgular, Antik Mısırlıların boynuzları şekillendirmeye çoktan aşina olduğunu gösteriyor ve uygulamanın Nil Vadisi'nde uzun bir geçmişi olduğunu doğruluyor.

Independent Türkçe