Neandertaller ilk koleksiyoncular mıydı?

Neandertallerin yaklaşık 40 bin yıl önce soyunun tükendiği tahmin ediliyor (Tom Björklund)
Neandertallerin yaklaşık 40 bin yıl önce soyunun tükendiği tahmin ediliyor (Tom Björklund)
TT

Neandertaller ilk koleksiyoncular mıydı?

Neandertallerin yaklaşık 40 bin yıl önce soyunun tükendiği tahmin ediliyor (Tom Björklund)
Neandertallerin yaklaşık 40 bin yıl önce soyunun tükendiği tahmin ediliyor (Tom Björklund)

Bilim insanları Neandertallerin tıpkı modern insanlar gibi koleksiyon yapmış olabileceğini öne sürdü. 

Modern insanların en yakın akrabalarından Neandertallerin çeşitli malzemelerden aletler yaptığı ve sanat eseri ürettiği biliniyor. 

Karmaşık düşünme becerilerinin ne kadar geliştiği tam bilinmese de son yıllarda çıkan bulgular, Homo sapiens'e sanılandan daha çok benzediklerine işaret ediyor. 

İspanya'nın kuzeyindeki Prado Vargas Mağarası'nda çıkarılan fosiller, bu bulgulara bir yenisini eklemiş olabilir. 

Bilim insanları, Neandertallerin yaşadığı bilinen mağarada deniz canlılarına ait 15 tane fosil tespit etti. Herhangi bir işlemden geçtiklerine dair iz taşımayan fosiller, süs amacıyla da kullanılmış gibi görünmüyor.

Bu da bir yığın halindeki fosillerin mağarada ne aradığı sorusunu akla getiriyor. 

Quaternary adlı hakemli dergide 12 Kasım'da yayımlanan çalışmayı yürüten ekip, 39 bin 800 ila 54 bin 600 yıl önceye tarihlenen fosillerin Neandertaller tarafından koleksiyon yapma amacıyla toplanmış olabileceğini iddia ediyor:

Araştırmacılar makalede "Belki de bugün bizim yaptığımız gibi, bunları toplayan insanlar da bunları aramaktan ya da bulup saklamaktan keyif alıyordu" diye yazıyor:

Bu fosiller, sanatsal bir ilginin ya da doğaya yönelik bir çekim veya merakın kanıtı gibi görülebilir.

Bilim insanları yine de bunun kesin olmadığını ekliyor. Fakat Homo sapiens çocukların deniz kabuğu ve gazoz kapağı gibi şeyleri toplama alışkanlığından yola çıkarak Neandertal çocukların fosilleri biriktirdiğinden şüpheleniyorlar.

Araştırmacılar "Eşya toplamak çocukluğun tipik bir özelliği ve Prado Vargas'ta Neandertal çocukların kalıntıları bulunmuştu" diyerek ekliyor:

Bu formlardan etkilenen grubun en genç üyeleri, koleksiyonu başlatmış olabilir.

Ekip, ayrıca Neandertallerin fosilleri biriktirmesini, modern insanların fosiller üzerinde çalışmalar yürütmesine ve bunları müzelerde toplamasına benzetiyor. Daha sonraki türlerin, modern insanların fosillerini toplayabileceğini söylüyorlar:

Bu, bir noktada topladığımız şeyin bir parçası olacağımız sonsuz bir sarmal haline geliyor gibi görünüyor.

Independent Türkçe, IFL Science, Interesting Engineering, Quaternary



Uranüs ve Neptün'ün manyetik alanlarındaki bozulmaya devasa okyanuslar yol açmış olabilir

Neptün'ün (sağda) boyutu Uranüs'ten daha küçük ama kütlesi ondan daha fazla (NASA)
Neptün'ün (sağda) boyutu Uranüs'ten daha küçük ama kütlesi ondan daha fazla (NASA)
TT

Uranüs ve Neptün'ün manyetik alanlarındaki bozulmaya devasa okyanuslar yol açmış olabilir

Neptün'ün (sağda) boyutu Uranüs'ten daha küçük ama kütlesi ondan daha fazla (NASA)
Neptün'ün (sağda) boyutu Uranüs'ten daha küçük ama kütlesi ondan daha fazla (NASA)

Bilim insanları, Uranüs ve Neptün'ün devasa su okyanusları barındırabileceğini öne sürdü. 

NASA'nın uzay aracı Voyager 2, 1986'da Uranüs'ün yakınından geçtiğinde manyetik alanının gezegenin merkezinden uzak bir şekilde, büyük ölçüde çarpık olduğunu bulmuştu. 

Bundan üç yıl sonra Neptün'ün manyetik alanında da benzer bir tuhaflık kaydedilmişti. 

Dünya'nın dış çekirdeğinde üretilen manyetik alanı, gezegenin ekseniyle neredeyse aynı hizada kutuplar yaratıyor. 

Gökbilimci Heidi Hammel, "Gezegenin içinde büyük, dev bir çubuk mıknatıs var gibi" diye açıklıyor:

Dünya, Satürn, Jüpiter ve Jüpiter'in bazı uyduları için bu durum geçerli.

Bu nedenle bilim insanları, Güneş Sistemi'nin buz devleri Uranüs ve Neptün'ün manyetik alanının neden eğik olduğunu yıllardır anlamaya çalışıyor. 

Bu ay yayımlanan bir çalışmada Voyager 2, gezegeni ziyaret ettiğinde güneş fırtınası yaşandığı için Uranüs'ün manyetik alanında bozulma yaşandığı öne sürülmüştü.

Bilim insanları bu ihtimale dayanarak gezegende okyanus olabileceğini de iddia etmişti. 

PNAS adlı hakemli dergide 25 Kasım Pazartesi günü yayımlanan yeni bir çalışmadaysa iki gezegendeki farazi okyanusların, manyetik alandaki alışmadık duruma yol açmış olabileceği savunuluyor. 

ABD'deki Kaliforniya Üniversitesi Berkeley kampüsünden gezegen bilimci Dr. Burkhard Militzer, bu tuhaflığı anlamak için bir bilgisayar modeli oluşturdu. 

Modele göre gezegenlerin atmosferinin altında yaklaşık 8 bin kilometre kalınlığında su kütlesi var. Bunun altında da hidrokarbon açısından zengin bir katman, su kütlesiyle gezegenlerin çekirdeğini ayırıyor olabilir. 

Dr. Militzer, basıncın Dünya yüzeyinin 60 bin katı kadar olduğu için iki katmanın birbirine karışmadığını düşünüyor. 

Araştırmaya göre Uranüs'ün Merkür büyüklüğünde, Neptün'ün de bundan biraz daha büyük, Mars kadar bir çekirdeği var. 

Yeni çalışma, hidrokarbon tabakası konveksiyona izin vermediği için manyetik alanda bozulma yaşandığını öne sürüyor. 

Bilim insanları daha önce iki gezegenin daha homojen yapıda olduğunu düşünüyordu. Dr. Militzer, normalde hidrojen yığını altındaki su tabakasının dağılacağını söylüyor. Ancak Güneş'ten daha uzak olan buz devleri, daha az hidrojenle oluşmuş olabilir.

Bu da Jüpiter ve Satürn'le iki buz devi arasındaki farklılığa bir açıklama getiriyor. Dr. Militzer "Artık Uranüs ve Neptün'ün neden gerçekten farklı alanlara sahip olduğuna ve bunun Dünya, Jüpiter ve Satürn'den çok farklı olduğuna dair iyi bir teorimiz olduğunu söyleyebilirim" diyerek ekliyor: 

Bunu daha önce bilmiyorduk. Yağ ve suya benziyor; tek fark hidrojen kaybolduğu için yağ aşağıya iniyor.

Independent Türkçe, IFL Science, New York Times, PNAS