Venüs, kötü ikiz mi yoksa kayıp kardeş mi?

Venüs'te yaşam tartışmaları sona mı eriyor? İşte yeni bulgular

Venüs'ün bir zamanlar yaşanabilecek koşullara sahip olup olmadığı tartışmaları uzun süredir devam ediyor (NASA)
Venüs'ün bir zamanlar yaşanabilecek koşullara sahip olup olmadığı tartışmaları uzun süredir devam ediyor (NASA)
TT

Venüs, kötü ikiz mi yoksa kayıp kardeş mi?

Venüs'ün bir zamanlar yaşanabilecek koşullara sahip olup olmadığı tartışmaları uzun süredir devam ediyor (NASA)
Venüs'ün bir zamanlar yaşanabilecek koşullara sahip olup olmadığı tartışmaları uzun süredir devam ediyor (NASA)

Venüs'ün atmosferini inceleyen bilim insanları, Dünya'nın komşusunun hiçbir zaman su okyanusları barındırmadığını tespit etti.

Kütle, boyut ve yapı bakımından benzerlikleri nedeniyle Dünya'nın "kötü ikizi" diye anılan Venüs, bugün yaşama elverişli değil.

500 derece civarında yüzey sıcaklığına sahip gezegenin tepesinde sülfürik asit bulutları geziniyor.

Ancak Dünya'ya benzer özellikleri nedeniyle bilim insanları bir zamanlar yaşama uygun koşullar taşıyıp taşımadığını tespit etmeye çalışıyor.

Araştırmalar genellikle bilinen türden yaşam açısından elzem maddelerden biri olan suya odaklanıyor. 

Bazı bilim insanları yaklaşık 4,6 milyar yıl önce oluşan Venüs'te ilk başta sıvı su olduğunu ancak volkanik faaliyetler sonucu gezegenin ısınmasıyla suyun artık sıvı halde tutulamadığını düşünüyor.

Diğerlerine göreyse Venüs en başından beri sıcak bir gezegendi ve sıvı su barındıracak durumda değildi.

Cambridge Üniversitesi'nden bilim insanlarının yeni çalışması, ikinci teoriyi destekleyen güçlü kanıtlar buldu. 

Hakemli dergi Nature Astronomy'de 2 Aralık Pazartesi günü yayımlanan araştırmayı yürüten ekip, Venüs atmosferinin kimyasal bileşimini inceledi.

Volkanik faaliyetlerde atmosfere çeşitli gazlar salındığı için bu gazların oranına bakarak gezegenlerin iç yapısı hakkında fikir edinmek mümkün.

Dünya'nın su zengini olmasından dolayı yanardağ patlamalarında büyük ölçüde su buharı salınıyor.

Yeni çalışmadaysa Venüs'teki patlamalarda ortaya çıkan gazların en fazla yüzde 6 oranında su buharı içerdiği saptandı. Bilim insanları bu nedenle gezegenin iç kısmının kurak olduğu sonucuna vardı.

Makalenin başyazarı Tereza Constantinou "Atmosferin kimyası, Venüs'teki volkanik patlamaların çok az su saldığını gösteriyor ve bu da gezegenin iç kısmının (volkanizmanın kaynağı) eşit derecede kuru olduğuna işaret ediyor" diyerek ekliyor: 

Bu da Venüs'ün uzun süre kuru bir yüzeyi olması ve hiçbir zaman yaşanabilir olmamasıyla tutarlı.

Diğer yandan Constantinou, Venüs'ün bugün veya geçmişte yaşamı barındırma potansiyeli hakkında daha kesin bir şey söylemek için gezegenin araçla incelenmesi gerektiğini söylüyor.

Ancak doktora öğrencisine göre, okyanus barındırma ihtimali çok düşük olan Venüs'ün yaşanabilir olması da pek olası değil. 

NASA'nın 2029'da başlatmayı planladığı DAVINCI görevi kapsamında Venüs'e araç gönderilmesi cevap bekleyen soruları yanıtlayabilir.

Bilim insanları yeni çalışmanın, Güneş Sistemi dışındaki gezegenlerin de su ve yaşam olasılıklarını değerlendirmeye katkı sağlayacağını düşünüyor.

Constantinou "Venüs hiçbir zaman yaşanabilir bir gezegen olmadıysa, başka yerlerdeki Venüs benzeri gezegenler de yaşanabilir koşullar açısından daha zayıf adaylar demektir" ifadelerini kullanıyor: 

Venüs'ün bir zamanlar bizimkine çok daha benzer bir gezegen olduğunu keşfetmeyi çok isterdik, bu yüzden öyle olmadığını öğrenmek bir bakıma üzücü. Ancak sonuçta araştırmaları, yaşamı (en azından bildiğimiz yaşamı) destekleme olasılığı en yüksek olan gezegenlere odaklamak daha yararlı.

Independent Türkçe, Space.com, Reuters, Nature Astronomy



İlk kez bir Antik Mısırlının tam genomu çözüldü

Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
TT

İlk kez bir Antik Mısırlının tam genomu çözüldü

Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)

Bilim insanları ilk kez bir Antik Mısırlının tüm genomunu diziledi. Yaklaşık 4 bin 500 yıl önce yaşayan adamın kalıntıları, antik uygarlıktan gelen en eski genetik veriyi de sunuyor.

Uzmanlar, bölgenin sıcak iklimi DNA'nın kolayca bozunmasına yol açtığı için Antik Mısır'dan genetik kayıtlar bulmanın epey zorlu bir iş olduğunu söylüyor. Ayrıca bu toplumda yaygın olan mumyalama da yumuşak dokuları muhafaza etmesine karşın DNA'nın düzgün bir şekilde korunmasını engelliyor.

Bugüne kadar Antik Mısır'dan sadece üç kişinin genomunun bir kısmı dizilenmişti. Ayrıca bu kişiler uygarlığın daha geç dönemlerinde yaşamıştı. 

Bulguları önde gelen hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmadaysa, bu örneklerden en az bin yıl daha önceye ait bir genom ilk kez tamamen dizilendi. 

Kahire'nin güneyindeki Nuwayrat köyünde 1900'lerin başında bulunan kalıntılar, kayaya oyulmuş bir mezarın içine yerleştirilmiş bir çömlek kabın içindeydi.

Liverpool John Moores Üniversitesi'nden Dr. Adeline Morez Jacobs liderliğindeki araştırmacılar, 4 bin 500 ila 4 bin 800 yıl önce yaşamış kişinin kemiklerini inceledi. Ayrıca dişinden aldıkları örneklerle genomunu dizileyen ekip, Antik Mısırlı hakkında eşsiz bilgiler elde etti.

VFDGH
Adamın kalıntılarını içeren çömlek 1902'de keşfedilmişti (Garstang Arkeoloji Müzesi/Liverpool Üniversitesi)

İlk piramitler inşa edilirken yaşayan kişinin kalıntıları, 44-64 yaşında ölen bir erkek olduğuna işaret ediyor. Makalenin yazarlarından Joel Irish, MÖ 2855 ila 2570'de hayatını kaybeden adam hakkında "Öldüğünde muhtemelen 60'lı yaşlarındaydı, ki bu o dönem için inanılmaz derecede ileri bir yaş" diyor.

Bilim insanları kişinin genetik materyalinin yüzde 80'inin beklendiği gibi Kuzey Afrika kökenine sahip olduğunu tespit etti. Ancak yüzde 20'si, Batı Asya ve Mezopotamya bölgesindeki insanlara dayanıyordu.

Araştırmacılar Antik Mısır ve Mezopotamya halkları arasında bir ilişki olduğunu uzun zamandır düşünüyordu. Arkeolojik bulgular bu etkileşime güçlü kanıtlar sunsa da bugüne kadar genetik bir veri elde edilememişti. 

Harvard Üniversitesi'nden Iosif Lazaridis, yer almadığı çalışmanın bulguları hakkında "Bu örnek bize, bu kadar erken bir tarihte Mısır'da çoğunlukla Kuzey Afrikalı soyundan gelen ancak Mezopotamya'dan da bir miktar soy katkısı olan insanlar olduğunu söylüyor" diyor: 

Bu coğrafi açıdan mükemmel derecede mantıklı.

Araştırmacılar bulunan kemiklerde artrit ve osteoporoz belirtilerinin yanı sıra yaşamının büyük bölümünde aşağı baktığını ve öne doğru eğildiğini gösteren işaretler tespit etti. Ayrıca kollarını uzun süre önünde tuttuğunu, ağır malzemeler taşıdığını ve sert yüzeylere oturduğunu gösteren bulgulara rastlandı. 

Ekip bu verilere dayanarak bu kişinin ağır işçilik yaptığı ve muhtemelen çömlekçi olduğu sonucuna vardı. Irish çömlekçi çarkının da Mısır'a bu dönemde geldiğini söyleyerek ekliyor:

Öte yandan bir çömlekçiye genellikle böyle üst sınıf bir cenaze töreni düzenlenmez. Belki de olağanüstü yetenekli ya da başarılı olduğu için sosyal statüsü yükselmişti.

Bilim insanları Antik Mısır ve Mezopotamya ilişkisine ışık tutan yeni çalışmanın sadece tek bir genom örneğine dayandığına ve daha fazla kanıt bulmayı beklediklerine değiniyor. Bu sayede iki bölgede yakın zamanda ortaya çıkan yazının kökenlerini ve farklı toplumlar arasındaki göçleri daha iyi anlamayı umuyorlar.

Makalenin ortak yazarı Dr. Linus Girdland-Flink "Bu, insan genetik varyasyonu bulmacasının sadece bir parçası: Bugüne kadar yaşamış her insan ve onların genomu bu bulmacanın benzersiz bir parçasını oluşturuyor" diyerek ekliyor:

Hiçbir zaman herkesin genomunu dizileyemeyeceğiz ancak insanlık tarihinde bugün kim olduğumuzu şekillendiren önemli olayları doğru bir şekilde yeniden yapılandırmak için dünyanın dört bir yanından yeterince çeşitli örnek toplamayı umuyoruz.

Independent Türkçe, CNN, New Scientist, Nature