Yeni araştırmaya göre birlikte yaşamayan yaşlı çiftler daha mutlu

Ayrı yaşayan ama birliktelik sürdüren daha yaşlı insanların ruh sağlığı, bekar olanlardan daha iyi gibi görünüyor

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Yeni araştırmaya göre birlikte yaşamayan yaşlı çiftler daha mutlu

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Yeni bir araştırma, 60 yaş ve üzerindeki çiftlerin birlikte yaşamaktansa "ayrı yaşayarak birliktelik sürdürdüklerinde" daha mutlu olduğunu öne sürüyor.

Türünün en büyüğü olan ancak henüz yayımlanmayan araştırma, 400 bin haneyi ya da yaklaşık 100 bin kişiyi kapsayan Birleşik Krallık (BK) Hane Halkı Boylamsal Çalışması'nın (UK Household Longitudinal Study) verilerini analiz etti. Araştırmacılar, bu gruptan 60 yaş ve üzerindekilerin ilişki ve ruh sağlıklarını 2011'le 2023 arasında takip etti.

Araştırmacılar, çiftlerin özellikle bekarlık, evlilik, birlikte yaşama ve "ayrı yaşayarak birliktelik sürdürme" yani LAT (living apart together) ilişkide olma durumlarına göre ruh sağlıklarının nasıl değiştiğini inceledi.

Daha sonra LAT ilişkilere başlama ve son verme durumlarını inceleyerek evlilik ve birlikte yaşamakla karşılaştırarak daha yaşlı yetişkinlerin ruh sağlıklarıyla aradaki bağlantıyı değerlendirdiler.

Daha genç çiftler için birlikte yaşamamak çoğunlukla ev maliyetini karşılayamamakla ilgili olsa da araştırmacılar daha yaşlı yetişkinler için bunun "uzun vadeli bir düzenleme" olduğunu gözlemledi.

Anket, Birleşik Krallık'ta LAT ilişkilerin yaygınlığının daha yaşlı yetişkinlerde yüzde 3 ila 4 olduğunu ve bu oranın ABD, Hollanda ve Kanada gibi diğer Batı ülkeleriyle kıyaslanabilecek seviyede olduğu tespit etti.

Bekar olan daha yaşlı kadınlarda, LAT ilişkiye başlamak evlilik veya birlikte yaşamaktan 10 kat, daha yaşlı erkeklerdeyse evlilikten neredeyse 10, birlikte yaşamaktan da yaklaşık 20 kat daha yaygın.

Araştırmacılar, daha yaşlı yetişkinlerin ayrı yaşayıp birlikte olduğu zaman, bekar olduğu zamana kıyasla daha iyi bir ruh sağlığı olduğunu ortaya koydu.

60 yaş ve üzeri kişilerde partner bulmak ruh sağlığını biraz daha iyileştirse de araştırmacılar, LAT ilişkilerde ayrılığının boşanma veya birlikte yaşamaya son vermeye kıyasla daha az ruh sağlığı riski olabileceğini belirtiyor.

Araştırmada "LAT ilişkilerden vazgeçmek ruh sağlığında birlikte yaşamaya ve evliliğe son vermekten daha az olumsuz etkiye yol açıyor" dendi.

Çalışma, daha yaşlı erkeklerde de kadınlarda da bunun benzer ruhsal sağlık yararları olduğuna dikkat çekiyor.

LAT ilişkilere başlayan daha yaşlı bekarların ruh sağlığı iyileşirken LAT ilişkilerden bekarlığa geçenlerin ruh sağlığında gerileme oluyor.

Araştırmacılar, bulguların LAT ilişkilerin yaşlılıkta önemli bir "cinsiyet-eşitlikçi" aile birliği biçimi olduğunu gösterdiğini söyledi.

Araştırma, evliliğin erkeklerin ruh sağlığı üzerinde kadınlara kıyasla daha olumlu bir etkisi olduğunu gösteren önceki bulguları da doğruluyor.

Çalışmada, daha yaşlı yetişkinlerdeki ilişki yapılarının daha fazla araştırılması gerektiği vurgulanıyor.

Independent Türkçe



"Şoke edici" keşifte sincapların kemirgenleri avlayıp yediği tespit edildi

Kaliforniya yer sincabı, yeni avladığı Kaliforniya tarla faresini yiyor (Sonja Wild ve diğerleri, Journal of Ethology)
Kaliforniya yer sincabı, yeni avladığı Kaliforniya tarla faresini yiyor (Sonja Wild ve diğerleri, Journal of Ethology)
TT

"Şoke edici" keşifte sincapların kemirgenleri avlayıp yediği tespit edildi

Kaliforniya yer sincabı, yeni avladığı Kaliforniya tarla faresini yiyor (Sonja Wild ve diğerleri, Journal of Ethology)
Kaliforniya yer sincabı, yeni avladığı Kaliforniya tarla faresini yiyor (Sonja Wild ve diğerleri, Journal of Ethology)

Kaliforniya'da bilim insanları ilk kez, tarla farelerini avlayan ve yiyen sincapların etobur davranışlarına dair "şoke edici" kanıtlar buldu.

Yer sincapları genellikle yanaklarını kabuklu yemiş, tohum ya da tahılla doldururken görülüyor ve bu da onların tahıl tüketen bir tür olduğunu gösteriyor.

Ancak Journal of Ethology adlı bilimsel dergide yayımlanan son keşif, sincapların sanılandan daha esnek bir beslenme düzenine sahip fırsatçı omnivorlar olabileceğini gösteriyor.

Çalışmada, Kaliforniya Davis Üniversitesi'nden bilim insanları Haziran ve Temmuz 2024 arasında sincapların tarla fareleriyle 74 etkileşimini inceledi.

Etkileşimlerin yüzde 42'sinden fazlasının, küçük kemirgenlerin yer sincapları tarafından bilfiil avlanmasını içerdiğini buldular.

Biyoloji doçenti ve çalışmanın baş yazarı Jennifer E. Smith, "Bu şoke ediciydi" dedi.

Bu davranışı daha önce hiç görmemiştik. İşte bilimde daha önce hiç karşılaşılmamış bu davranış, çevremizdeki dünyanın doğal tarihi hakkında öğrenecek daha çok şey olduğu gerçeğine ışık tutuyor.

Başlangıçta, lisans öğrencileri sahada gördüklerinin videosunu gösterdiğinde, Dr. Smith gözlerine "inanamadığını" söyledi.

O andan itibaren bu davranışı neredeyse her gün gördük. Bakmaya başladığımızda her yerde görmeye başladık.

csvfdbgnh
Conta Costa County'deki Kaliforniya yer sincabı avladığı tarla faresiyle birlikte koşuyor (Sonja Wild/UC Davis)

Araştırmacılar, iki aydan kısa süre içinde her yaştan yer sincabının tarla faresi için avlandığı, yediği ve rekabet ettiği çok sayıda örneği belgeledi.

Sincapların etobur yaz davranışlarının temmuzun ilk iki haftasında zirve yaptığını ve bunun da yerel parktaki tarla faresi sayısındaki patlamayla bağlantılı olduğunu tespit ettiler.

Sincapların diğer memelileri avladığını gözlemlemeyen araştırmacılar, bu davranışın av mevcudiyetindeki geçici bir artış karşılığında ortaya çıkmış olabileceğinden şüpheleniyor.

Araştırmanın bir diğer yazarı Sonja Wild, "Kaliforniya yer sincaplarının davranışsal bakımdan esnek olmaları ve yiyecek mevcudiyetindeki değişikliklere yanıt verebilmeleri, insanların varlığı nedeniyle hızla değişen ortamlarda varlıklarını sürdürmelerini sağlayabilir" dedi.

Rakun, çakal ve benekli sırtlan gibi birçok memeli türünün "inanılmaz fırsatçılar" olduğu ve avlanma stratejilerinde gösterdikleri büyük esnekliğin insanların değiştirdiği ortamlara uyum sağlamalarına katkı sunduğu biliniyor.

Yeni bulgular bu listeye sincapları da ekliyor.
 

hnjyukı
Kaliforniya yer sincabı Bay Area'daki bir parkta avladığı tarla faresiyle besleniyor (Sonja Wild, UC Davis)

Ancak bu davranışın sincaplar arasında ne kadar yaygın olduğu gibi pek çok soru hâlâ cevapsız. Araştırmacılar şimdi bu davranışın ebeveynden yavruya geçip geçmediğini, nasıl aktarıldığını ve Kaliforniya'nın ekolojisini nasıl etkilediğini anlamayı umuyor.

Ayrıca yer sincapları ve tarla fareleri arasında yeni bulunan ilişkinin türler arasında hastalıkların sıçramasını nasıl etkileyebileceğini anlamaya çalışıyorlar.

Araştırmacılar, "Çalışma popülasyonumuzda herhangi bir hastalık belirtisi gözlemlememiş olsak da buradaki davranışlar konak-parazit dinamiklerini etkileyebilir" sonucuna vardı.

Independent Türkçe