280 milyon yıllık fosil heyecan yarattı: Akdeniz'in en eski yırtıcısı mı?

252 milyon önce nesli tükenen gorgonopsiyenlerin böyle göründüğü tahmin ediliyor (Henry Sutherland Sharpe)
252 milyon önce nesli tükenen gorgonopsiyenlerin böyle göründüğü tahmin ediliyor (Henry Sutherland Sharpe)
TT

280 milyon yıllık fosil heyecan yarattı: Akdeniz'in en eski yırtıcısı mı?

252 milyon önce nesli tükenen gorgonopsiyenlerin böyle göründüğü tahmin ediliyor (Henry Sutherland Sharpe)
252 milyon önce nesli tükenen gorgonopsiyenlerin böyle göründüğü tahmin ediliyor (Henry Sutherland Sharpe)

Dinozorlar daha Dünya'da dolaşmıyorken ve ilk memelilerin ortaya çıkmasına on milyonlarca yıl kala, memelilerin uzak bir akrabası uzun dişleriyle karaların hakimiydi. 

252 milyon önce nesli tükenen gorgonopsiyenlerin hepsinin hançere benzeyen köpek dişleri olsa da vücutlarının boyutları değişiyordu. Kedi kadar olanı da kutup ayısı kadar büyüğü de vardı. 

Gorgonopsiyen adı verilen bu hayvanlara dair pek bir şey bilinmiyor ancak yeni bulunan bir fosil paleontoloji dünyasında çığır açtı.

İspanya'ya bağlı Akdeniz adası Mallorca'da fosili bulunarak tanımlanan bir gorgonopsiyen, türünün en eskisi çıktı. 

Son keşfe kadar bulunan gorgonopsiyen fosilleri, 270 milyon yıldan gençti. Sonuncusunun 270-280 milyon yaşında olduğu tespit edildi. 

Salı günü Nature Communications adlı bilimsel dergide yayımlanan makalede tanımlanan gorgonopsiyen türünün kafasının 18 santimetre uzunluğunda olduğu tahmin ediliyor. 

2019-2021'deki kazılarda çıkan fosille ilgili konuşan Josep Fortuny, "Hem neredeyse kesin bir şekilde en eski gorgonopsiyen hem de bilinen en eski terapsit" diyor. 

Araştırma makalesinin ortak yazarlarından Ken Angielczyk, 30-40 kiloluk hayvanın orta boyuttaki bir köpek kadar olduğunu ve uzun bir kuyruk barındırdığını söyledi. 

Ancak kürkü ve gözle görünen kulakları olmayan gorgonopsiyenin bu açılardan kertenkeleye de benzediğini belirterek ekliyor:

Lütfen ona kertenkele-köpek demeyin. Kertenkeleler bir çeşit sürüngen, gorgonopsiyen gibi memeli olmayan terapsitlerse bambaşka bir evrim soyundan geliyor. Memeliler ve sürüngenler 320 milyon yıl önce yaşamış ortak bir ataya sahip.

Daha önce Güney Afrika ve Rusya'nın yüksek enlemli bölgelerinde benzer fosiller bulunurken son keşfin Akdeniz'de yapılması da dikkat çekiyor. 

Bilim insanları 200-335 milyon yıl önce var olan süperkıta Pangea'nın tam ortasında Mallorca'nın yer aldığını söylüyor. 

Paleontologlar son keşifle birlikte daha önce bakılmamış yerleri araştırmanın önemini anladıklarını ifade ediyor. 

Independent Türkçe, CNN, ScienceAlert



FDA'den 30 yıl sonra bir ilk: Sağlıklı gıda listesi değişti

Artık tüm yağlara karşı çıkılmıyor (AP)
Artık tüm yağlara karşı çıkılmıyor (AP)
TT

FDA'den 30 yıl sonra bir ilk: Sağlıklı gıda listesi değişti

Artık tüm yağlara karşı çıkılmıyor (AP)
Artık tüm yağlara karşı çıkılmıyor (AP)

ABD'de satılan gıdalardaki "sağlıklı" ibaresine dair yeni bir düzenleme yapan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) 30 yıl önce yayımladığı gıda yönergesinde ilk kez değişikliğe gitti.

Amerikan marketlerindeki ürünler, beslenmeye bağlı kronik hastalıkları azaltmak için etiketleniyor.

"Sağlıklı" olduğu iddiasını taşıyan gıdaların belirlenen oranlarda meyve, sebze, tahıl, süt ürünleri ya da protein içermesi gerekiyor.

Dün yeni düzenlemeleri duyuran FDA, gıdalara sonradan eklenen şekerleri tarihinde ilk kez kısıtladı. Sodyum ve doymuş yağlara da sınırlama getirildi. 

Şekerli kahvaltılık gevrekler, çok tatlı yoğurtlar, beyaz ekmek ve bazı granola barları artık "sağlıklı" etiketini taşıyamayacak. 

Zeytinyağı, somon, yumurta, su, meyve ve sebzelereyse bu etiket yapıştırılabilecek. 

Eskiden tüm yağlara karşı çıkan FDA artık doymuş yağları kısıtlama çağrısı yapıyor. Avokado, zeytinyağı, somon, chia ve kinoa gibi sağlıklı tohumlar ve kuruyemişler de bu doğrultuda öneriliyor.

FDA Başkanı Robert Califf bu güncellemeyle birlikte bir açıklama yayımlayarak gıdanın toplumun geleceğindeki rolünü vurguladı:

Beslenme bilgisine erişimi iyileştirmek toplum sağlığı açısından önemli bir çaba. Böylece FDA halkın sağlıklı yeme alışkanlıklarını oluşturmasına yardımcı oluyor.

FDA'nın üst düzey yetkililerinden Jim Jones da ABD'nin en zengin ülkeler arasında en düşük yaşam süresi beklentisine sahip olduğunu hatırlattı.

Üreticilerin yeni kurallara uymaları için önlerinde iki ay var. 

Tufts Üniversitesi'nden beslenme uzmanı Dr. Dariush Mozaffarian, "40 yıl önceki bilime" dayanan eski yönergenin "korkunç derecede geçersiz" kaldığını ve ilk olarak 2022'de önerilen değişikliğin sonunda gerçekleşmesinin çok önemli olduğunu vurguladı. 

FDA'ya göre Amerikalıların dörtte üçünden fazlası sebze, meyve ve süt ürünleri bakımından yetersiz besleniyor. 

Toplumun yüzde 77'sinin doymuş yağ, yüzde 63'ünün ilave şeker, yüzde 90'ının da sodyum sınırlarını aştığı tahmin ediliyor.

Bu kadar sağlıksız beslenme de kalp hastalığı ve diyabet gibi kronik hastalıklara yol açıyor. 

Independent Türkçe, ScienceAlert, AP, AFP