İklim değişikliği soğuk hava kaynaklı ölümleri artırıyor

Araştırmacılar, soğuk havaya bağlı ölümlerin sayısının son yıllarda iki kattan fazla arttığını söylüyor

ABD'nin Illinois eyaletinde havaların aniden soğuduğu Wheeling'de sıkı giyinmiş bir kadın, kaldırımda yürüyor. Yeni araştırmada soğuk havalarla ilişkili ölümlerin 1990'lardan bu yana arttığı bulundu (Nam Y. Huh/AP)
ABD'nin Illinois eyaletinde havaların aniden soğuduğu Wheeling'de sıkı giyinmiş bir kadın, kaldırımda yürüyor. Yeni araştırmada soğuk havalarla ilişkili ölümlerin 1990'lardan bu yana arttığı bulundu (Nam Y. Huh/AP)
TT

İklim değişikliği soğuk hava kaynaklı ölümleri artırıyor

ABD'nin Illinois eyaletinde havaların aniden soğuduğu Wheeling'de sıkı giyinmiş bir kadın, kaldırımda yürüyor. Yeni araştırmada soğuk havalarla ilişkili ölümlerin 1990'lardan bu yana arttığı bulundu (Nam Y. Huh/AP)
ABD'nin Illinois eyaletinde havaların aniden soğuduğu Wheeling'de sıkı giyinmiş bir kadın, kaldırımda yürüyor. Yeni araştırmada soğuk havalarla ilişkili ölümlerin 1990'lardan bu yana arttığı bulundu (Nam Y. Huh/AP)

Yeni bir araştırmaya göre, büyük kısmı mevsimin en soğuk havalarından bazılarına hazırlanan ABD'de soğuğa bağlı ölümlerin sayısı 1990'ların sonlarından bu yana artıyor.

Verilere göre soğuk havaya bağlı ölümler 1999'la 2022 arasında iki kattan fazla artarken, en büyük artış 31 kişinin öldüğü 2016'dan sonra gerçekleşti.

Araştırmanın lideri Michael Liu, perşembe günkü sosyal medya gönderisinde, "Küresel ısınma bağlamında haklı olarak sıcaklığa odaklanılıyor ve birçok çalışma sıcaklığa bağlı ölümlerde büyük artışlar olduğunu açığa çıkardı. Bununla birlikte, iklim değişikliğinin daha aşırı kış olaylarıyla da ilişkili olduğuna dair yeni kanıtlar ortaya çıkıyor" diye açıkladı.

Sözkonusu bulgular cuma günü JAMA Network adlı akademik dergide yayımlandı.

Yazarlar, soğuğun altta yatan ya da katkıda bulunan bir neden olarak kaydedildiği ölüm belgelerini analiz etmek için Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nden alınan verileri kullandı. 1999'la 2022 arasındaki 63 milyondan fazla ölümün 40 binden fazlasında altta yatan veya katkıda bulunan neden olarak soğuk yer alıyor.

Araştırmacılar, veri eksikliği nedeniyle ölümlerin eksik sayılmış olabileceğini belirtti.

Araştırmaya dahil edilen yıllar arasında soğuğa bağlı ölüm oranlarında yıllık yüzde 3,4'lük bir artış vardı. Soğuğa bağlı ölümlerde erkeklerin oranı kadınlara kıyasla daha fazla.

Liu, neredeyse tüm gruplarda önemli artışlar görülse de ölümlerin siyah, Amerikan Yerlisi ve Alaska Yerlisi yetişkinler ve 75 yaş üstü kişiler arasında en yüksek olduğunu belirtti. Yaşlı yetişkinlerin kronik rahatsızlıkların yaygınlığı ve vücut ısısını sabit tutma becerilerinin sınırlılığı nedeniyle daha savunmasız olduğunu belirten araştırmacılar, siyahlar, Amerikan Yerlileri ve Alaska Yerlileri için yapısal risk faktörlerinden bahsetti.

Araştırmacılara göre bu artış, halk sağlığı müdahalelerini ve savunmasız nüfuslar için ısınma merkezlerine erişimin iyileştirilmesini gerektiriyor.

Çevre Koruma Ajansı'na göre, son yıllarda ABD'de kış aylarındaki ölüm oranları kış dışı aylara kıyasla yüzde 8 ila 12 daha fazla. Ölüm oranları genellikle kırsal bölgelerde daha yüksek.

Liu, "Bu bulgular küresel ısınmanın aciliyetini ve sağlık üzerindeki etkilerini hafif göstermemeli, aksine toplumlarımızı ve savunmasız nüfusları bu kış mevsiminde soğuğa maruz kalmaktan korumayı da (örneğin ısınma merkezlerine erişim) unutmamamız gerektiğini hatırlatmalı" dedi.

Evsizlik ve madde bağımlılığı gibi diğer faktörlerin yanı sıra, iklim değişikliğinin tetiklediği ekstrem kış hava olaylarının daha sık görülmesi de bu artışta muhtemel bir katalizör olabilir.

bhn
Yetkililer bu hafta Maine'de 911'i arayarak uzuvlarının donduğunu söyleyen bir yürüyüşçüyü kurtardı. Soğuğa bağlı ilk ölümlerden bazıları Maryland'de bildirildi (New Hampshire Fish and Game)

İklim değişikliği nedeniyle kışlar ısınırken, aynı zamanda daha fazla aşırı soğuk görülüyor.

Bu bulgular, mevsimin soğukla bağlantılı ilk ölümlerinin yaşandığı bir dönemde ortaya çıktı. Perşembe günü Maine'de 28 yaşındaki bir adam 911'i arayarak uzuvlarının donduğunu söyledikten sonra kurtarıldı.

Yaklaşık son iki yılın en soğuk havası bu hafta sonu ABD'nin doğusuna ve kuzeydoğusuna yerleşirken New York'ta Mavi Kod verildi. Bu, akşam 4'le sabah 8 arasında sıcaklığın 0 derece ya da altına düşmesi halinde devreye sokuluyor.

Independent Türkçe



Şarkı söylemenin sağlığa etkileri belirlendi

Bilim insanları istemsizce akla takılan şarkıların, beynin müzik hafızasıyla ilgili becerilerini ortaya koyduğunu da söylüyor (Pixabay)
Bilim insanları istemsizce akla takılan şarkıların, beynin müzik hafızasıyla ilgili becerilerini ortaya koyduğunu da söylüyor (Pixabay)
TT

Şarkı söylemenin sağlığa etkileri belirlendi

Bilim insanları istemsizce akla takılan şarkıların, beynin müzik hafızasıyla ilgili becerilerini ortaya koyduğunu da söylüyor (Pixabay)
Bilim insanları istemsizce akla takılan şarkıların, beynin müzik hafızasıyla ilgili becerilerini ortaya koyduğunu da söylüyor (Pixabay)

Birleşik Krallık'ta yapılan bir araştırma şarkı söylemenin hem ruh hem de beden sağlığına etkilerini inceledi.

Batı İngiltere Üniversitesi'ndeki akademisyenler, Bristol'deki St George's konser salonuyla işbirliğine giderek çalışmayı gerçekleştirdi.

Sing for Happiness (Mutluluk için Söyle) projesine katılan 300'ü aşkın kişinin ruh halleri, Noel öncesinde koro halinde şarkı söylerken kaydedildi. 

Yazın da benzer bir çalışmaya dahil olan 361 katılımcının fiziksel ve ruhsal durumu, etkinlik öncesinde ve sonrasında anketlerle ölçülmüştü.

Araştırma, katılımcıların ruh halinin şarkı söyler söylemez değiştiğini ve daha sakin, enerjik ve mutlu olduklarını ortaya koydu. 

Müzik ve sağlık ilişkisi üzerine uzmanlaşan akademisyen Kat Branch bu deneyi tekrarlayarak ruh halindeki iyileşmenin ve enerji seviyesindeki yükselişin derecesini ölçmeye çalıştıklarını söylüyor.

"Eğer bir kaybınız varsa ya da zor bir durumla karşı karşıyaysanız Noel bunları büyütebiliyor da" diyen Branch, araştırmaya katılanların hızlıca dayanışma hissine kapılmasını ilginç bulduğunu da sözlerine ekliyor.

Son deneyin katılımcılarından John Neugebauer de diğerleriyle hemen bağ kurduğunu ve keyifli bir deneyim yaşadığını anlatıyor:

Eğer bir koroda şarkı söylemeyi düşünen, eğitimsiz biriyseniz yapın gitsin! Gerçekten fayda sağlayacaksınız. Kendinizden büyük bir şeyin parçası olma hissi, büyük bir neşe kaynağı. Şarkı söylerken çok fazla endorfin salgılıyorsunuz. Kelimeler kifayetsiz kaldığında şarkı söyleyebilirsiniz.

Jon Munday de yazın projeye katılan bir arkadaşından ilham aldığını söylüyor:

Başta bazı notalara çıkamamaktan korkuyorsunuz ama bu endişeyi bir kenara atıp ortak deneyimin parçası olunca farkı hemen hissediyorsunuz. Kendimi çok daha enerjik ve doğal hissediyorum.

Araştırmacılar ilkbahar sonrasında yeni bir grupla benzer bir deney yapmayı planlıyor. 

Bilim insanları, yanlış notada şarkı söylemekten korkan kişilerin rahatlayıp keyif alabileceklerini düşünüyor.

Önceki aylarda sonuçları yayımlanan bir başka araştırma, durup dururken ağza dolanan şarkıların genellikle kusursuz bir doğrulukta söylendiğini ortaya koymuştu.

Makalenin başyazarı Matt Evans, "Müzik üretiminde gereken özellikleri barındırmak için Beyoncé olmanıza gerek yok. Bunu beceremeyeceğinizi düşünen yanınıza rağmen, beyniniz zaten bunların bir kısmını otomatik olarak ve doğru bir şekilde yapıyor" diyor.

Independent Türkçe, BBC, Cosmos Magazine