Organlarda mikroplastik kirliliği: Sağlık için yeni bir tehdit

Bilim insanları, mikroplastik ve nanoplastiklerin varlığının rahim ağzı kanseri gibi doku lezyonlarının oluşumuyla "pozitif korelasyon" gösterdiğini söylüyor (Reuters)
Bilim insanları, mikroplastik ve nanoplastiklerin varlığının rahim ağzı kanseri gibi doku lezyonlarının oluşumuyla "pozitif korelasyon" gösterdiğini söylüyor (Reuters)
TT

Organlarda mikroplastik kirliliği: Sağlık için yeni bir tehdit

Bilim insanları, mikroplastik ve nanoplastiklerin varlığının rahim ağzı kanseri gibi doku lezyonlarının oluşumuyla "pozitif korelasyon" gösterdiğini söylüyor (Reuters)
Bilim insanları, mikroplastik ve nanoplastiklerin varlığının rahim ağzı kanseri gibi doku lezyonlarının oluşumuyla "pozitif korelasyon" gösterdiğini söylüyor (Reuters)

Araştırmacılar, insanların organlarında bulunan mikroplastiklerin, lezyonlar, rahim ağzı kanseri ve diğer hastalıklar gibi sağlık sorunlarıyla "endişe verici bağlantıları" olduğunu ileri sürüyor.

Plastik kirliliği (beş milimetreden daha büyük olmayan ufalanmış parçalar) her yerde tespit ediliyor: İnsanların içtiği suda, soluduğumuz havada, kalplerimizde ve cinsel organlarımızda. Bilim insanları, bu çevresel kirlenmenin 2040'a kadar iki katına çıkabileceğini öngörüyor. Yaygınlıklarına ilişkin yeni bilgiler, uzmanların mevcut durumu anlamasına yardımcı olsa da bu kirliliğin tam kapsamı ve olumsuz sonuçları henüz bilinmiyor.

Çinli akademisyenlerin yaptığı bir analiz, mikroplastik birikimiyle doku kanseri gibi hastalıklar arasında bir korelasyona işaret ederek, insanlarda bu plastik parçacıklarıyla ilgili tehlikelerin daha doğru bir şekilde saptanmasının aciliyetini vurguluyor.

Yazarlar "Çeşitli insan sistemlerinde farklı tür, şekil ve boyutlarda (mikroplastik) tespit edildi. Özellikle de (bu plastiklerin) ortaya çıkışı, bağlantılı lezyon ve hastalıklarla kayda değer bir şekilde ilişkili; bu da (plastiklerin) insan sağlığına zarar verdiğine dair temel bir kanıt" diye yazdı.

Bu sonuçlara ulaşmak için insan dokularındaki kirlenme ve bu parçacıkların vücut üzerindeki etkileri üzerine yüzlerce makaleyi incelediler. Yazarlar, akciğer dokusu ve plasentadaki parçaları tespit etmek için çeşitli yöntemlerin kullanıldığını söyledi.

Zhejiang Tarım ve Ormancılık Üniversitesi'nin yürüttüğü ve Çin'in Ulusal Bilim Vakfı tarafından finanse edilen araştırma, TrAC Trends in Analytical Chemistry adlı akademik derginin Şubat 2025 sayısında yayımlandı.

New Mexico Üniversitesi'nin geçmiş bulguları, parçacıkların bağırsaktan böbrek, karaciğer ve beyin dokularına geçtiğini ortaya koymuştu. Mikroplastikler, ayrıca DNA hasarı ve gen aktivitesindeki değişikliklerle (bu da kanserle bağdaştırılan bir unsur) ilişkilendirilmişti.

Çinli yazarlar "Ortak atıf kümeleme analizi, (akciğer dokusu ve insan plasentası gibi) insan dokularında plastiklerin varlığının ve bunların (bağırsak iltihabı ve rahim ağzı kanseri gibi) hastalıklarla ilişkisinin, insanlarda mikro ve nanoplastik tespitinde önem taşıyan güncel araştırma noktaları olduğunu gösterdi" dedi.

Küme analizi, benzer nesneleri ilgili gruplara ayırmak için kullanılan istatistiksel bir veri işleme yöntemi.

Özellikle plastiğin hastalığa sebep olan hasarlara yol açıp açmadığı veya halihazırda hasar görmüş dokularda ortaya çıkıp çıkmadığı hâlâ belirsizliğini koruyor.

Çalışmada bir neden-sonuç ilişkisi kurulmadığı halde, insan dokularında bu parçacıkların miktarını belirlemek için daha fazla araştırma ve yöntem gerektiği vurgulanıyor.

Araştırmacılar "Acilen (mikroplastiklerin) insanlara yönelik olası tehlikeleri üzerinde durulması gerekiyor ve ilgili mekanizmaların daha iyi anlaşılması için ek izleme deneylerine ve epidemiyolojik çalışmalara ihtiyaç var" diye belirtti.
Independent Türkçe



Motivasyon psikoloğundan 7 öneri: Uzun süreli alışkanlıklar nasıl oluşturulur?

Hedeflerinizi gerçekleştirmek için yardım almaktan kaçınmayın (Pixabay)
Hedeflerinizi gerçekleştirmek için yardım almaktan kaçınmayın (Pixabay)
TT

Motivasyon psikoloğundan 7 öneri: Uzun süreli alışkanlıklar nasıl oluşturulur?

Hedeflerinizi gerçekleştirmek için yardım almaktan kaçınmayın (Pixabay)
Hedeflerinizi gerçekleştirmek için yardım almaktan kaçınmayın (Pixabay)

Her yılın başında milyonlarca kişi yeni sayfa açıp önündeki dönem için kararlar alıyor.

Ancak bunları istikrarla sürdürmek güç. 

Motivasyon psikoloğu Dr. Ian Taylor düşüncelerinizin gerçek olması için neler yapabileceğinizi sıraladı. 

1. Erken kalkan yol alır

Yeni bir şeye başladığınızda bunu mümkün olduğu kadar erken saatlerde yapmaya çalışın. 

Sabah insanı olmayabilirsiniz. Çocuğunuzu okula götürmeniz gerekebilir. Ancak gün ilerledikçe enerjinizin azalacağını hesaba katın.

Bu alışkanlık oturduğu zaman vaktinde esneklik gösterebilirsiniz.

2. Ödülü beklemeyin

Hiç kimse aylarca pastadan mahrum kalmak istemez ama herkes pantolonuna sığmayı arzular. Ödül geciktikçe motivasyonun düşmesi normal.

Kilo vermeyi amaçlıyorsanız gelecekteki zayıf halinize odaklanmayın. Onun yerine şu anda egzersiz yapıp aktif bir hayat sürmenin sağlığınıza nasıl faydalı olduğuna bakın. 

Bu tavsiye sadece diyetle alakalı değil. Tüm hobilerinizde kısa vadeli faydalar görüp onlara tutunabilirsiniz. 

3. Aklınızdakinden daha küçük bir başlangıç yapın

Bazen bir işe başlamak, onu sürdürmekten daha zahmetli olabilir. Büyük heveslerle kendinizi psikolojik yük altına sokacağınıza daha düşük hedeflerle başlamak işinizi kolaylaştırabilir.

4. İstikrar kilit önemde

Arzularda sebat göstermek, yeni hobinizin kökleşmiş bir alışkanlığa dönmesi için çok önemli. 

Bir hobiyi belli bir işle ya da mekanla eşleştirmek de işinize yarayabilir.

Örneğin dil öğrenmek için kullandığınız uygulamayı her sabah kahvenizin demlenmesini beklerken açabilirsiniz. 

Alışkanlıkları böyle rutinlere bağlarsanız kendinizi her seferinde yeniden motive etmenize gerek kalmaz.

5. Aynaya bakın

Başkalarıyla rekabet ederek motive olmak herkese iyi gelmeyebilir çünkü sonuç sadece sizin kontrolünde değildir.

Kendi kendinizle rekabet ederseniz daha sıkı çalışmaya ve kişisel gelişime daha çok odaklanabilirsiniz. 

6. İyi hissetme faktörünü hesaba katın

İnsanları yalnızca mantık iyi hissettirmez. "Şunu yaparsam şöyle fayda sağlarım" diyerek kendinizi ikna etmeniz, o işi sürdürmenizi sağlamayabilir.

Eğlenebileceğiniz unsurları da hesaba katıp onlarla kendinizi motive edebilirsiniz. 

7. Görmek istediğiniz değişimin ta kendisi olun

Uzun vadeli bir değişim için kendimize kim olmak istediğimizi sormalıyız, ne istediğimizi ya da neye sahip olduğumuzu değil…

Eğer kendinizi çalışkan biri olarak görmek istiyorsanız tembelliği bırakıp gerçekten çalışmanız lazım. Uzun vadede gerçekten çalışkan biri olacaksınız.

Independent Türkçe, BBC Science Focus