Dinozorların Kuzey Yarımküre'de sanılandan milyonlarca yıl önce yaşadığı ortaya çıktı

Amerikan Yerlileri'nden Şoşonilerin dilinde Ahvaytum bahndooiveche "çok eski dinozor" anlamına geliyor (Gabriel Ugueto)
Amerikan Yerlileri'nden Şoşonilerin dilinde Ahvaytum bahndooiveche "çok eski dinozor" anlamına geliyor (Gabriel Ugueto)
TT

Dinozorların Kuzey Yarımküre'de sanılandan milyonlarca yıl önce yaşadığı ortaya çıktı

Amerikan Yerlileri'nden Şoşonilerin dilinde Ahvaytum bahndooiveche "çok eski dinozor" anlamına geliyor (Gabriel Ugueto)
Amerikan Yerlileri'nden Şoşonilerin dilinde Ahvaytum bahndooiveche "çok eski dinozor" anlamına geliyor (Gabriel Ugueto)

230 milyon yıllık fosiller, dinozorların Kuzey Yarımküre'de sanılandan milyonlarca yıl önce yaşadığını ortaya koydu.

Bilim insanları dinozorların yaklaşık 230 milyon yıl önce süperkıta Pangea'nın güney kısmı Gondvana'da ortaya çıktığını ve daha sonra kuzeydeki Lavrasya'ya göç ettiğini düşünüyordu. 

Ancak ABD'nin Wyoming eyaletinde keşfedilen fosiller, dinozorların yeryüzüne yayılmasıyla ilgili bilinenlere meydan okuyor.

Wisconsin-Madison Üniversitesi'nden araştırmacılar, 2013'te Popo Agie Formasyonu'nda bulunan birkaç kemik fosilini inceleyerek bunların bir dinozora ait olduğunu tespit etti.

Bulguları hakemli dergi Zoological Journal of the Linnean Society'de dün (8 Ocak) yayımlanan çalışmada, Lavrasya ekvatoruna yakın bir bölgeden çıkarılan fosiller, 230 milyon yıl önceye tarihlendi.

Bilim insanları fosillerin, Gondvana'da bulunan en eski dinozor kalıntılarıyla aynı zamandan kaldığını söylüyor. Bulgular, dinozorların Kuzey Yarımküre'de sanılandan milyonlarca yıl önce yaşadığına işaret ediyor. 

Çalışmanın ortak yürütücülüğünü üstlenen Dave Lovelace "Bu fosillerle birlikte elimizde dünyanın en eski ekvator dinozoru var ve aynı zamanda Kuzey Amerika'nın da en eski dinozoru" ifadelerini kullanıyor.

Araştırmacılar Ahvaytum bahndooiveche adını verdikleri dinozorun sadece birkaç bacak kemiğini bulabildi. Fakat yine de hayvan hakkında önemli bilgiler ortaya çıkarmayı başardılar. 

Ellerindeki kemiklerin yetişkin bir Ahvaytum bahndooiveche'ye ait olduğunu belirleyen ekip, bu dinozorun boyunun yaklaşık 30 santimetre olduğunu tahmin ediyor. Başından kuyruğuna uzunluğuysa 90 santimetre civarındaydı.

Lovelace, "Esasen gerçekten uzun bir kuyruğa sahip bir tavuk büyüklüğündeydi" diyerek ekliyor: 

Dinozorları devasa varlıklar olarak düşünüyoruz ama başlangıçta öyle değillerdi.

Ekip tam olarak nasıl beslendiğini saptayamasa da hepçil bir dinozor olduğunu tahmin ediyor. 

Bulgular, Ahvaytum bahndooiveche'nin şiddetli bir iklim değişikliğinin gerçekleştiği bir dönemde yaşadığına işaret ediyor. 232 ila 234 milyon yıl önce yaşanan bu süreçte iklimin daha nemli olması dinozorların çeşitlenmesine yol açmıştı. 

Bilim insanları aynı formasyonda kemiklerden biraz daha eski katmanlarda, dinozorlar tarafından bırakılmış gibi görünen izler tespit etti. Bu nedenle Ahvaytum bahndooiveche'den önce dinozorların veya yakın akrabalarının bölgede olduğunu düşünüyorlar.

Lovelace "Bu hikayenin bir kısmını tamamlıyoruz ve uzun süredir sahip olduğumuz fikirlerin (parça parça kanıtlarla desteklenen fikirlerin) tam olarak doğru olmadığını gösteriyoruz" diyor: 

Artık elimizde dinozorların düşündüğümüzden çok daha önce Kuzey Yarımküre'de olduğunu gösteren bu kanıt var. 

Independent Türkçe, Interesting Engineering, Phys.org, Zoological Journal of the Linnean Society



2025'in "tartışmasız en iyi" seyahat noktaları belirlendi: İstanbul da listede

30 Ağustos 2023'te gerçekleşen Süper Mavi Ay, Galata Kulesi'yle birlikte fotoğraflanmıştı (AFP)
30 Ağustos 2023'te gerçekleşen Süper Mavi Ay, Galata Kulesi'yle birlikte fotoğraflanmıştı (AFP)
TT

2025'in "tartışmasız en iyi" seyahat noktaları belirlendi: İstanbul da listede

30 Ağustos 2023'te gerçekleşen Süper Mavi Ay, Galata Kulesi'yle birlikte fotoğraflanmıştı (AFP)
30 Ağustos 2023'te gerçekleşen Süper Mavi Ay, Galata Kulesi'yle birlikte fotoğraflanmıştı (AFP)

Tripadvisor Gezginlerin Seçimi Ödülleri'nin 25. yıldönümünde bu yılın en popüler seyahat noktaları seçildi.

"Tartışmasız En İyiler - Destinasyonlar" başlığında 20 yer sıralandı. Birleşik Krallık'ın başkenti Londra, zirvede yer aldı. 

Gelmiş geçmiş tüm yorumların nitelik ve niceliğinden yola çıkarak sıralamanın belirlendiği bildirildi. 

İstanbul listede 16. sırada. Tarihi yerler, bit pazarları ve sokak pazarları, alışveriş merkezleri ve hayvanat bahçelerine dikkat çekilirken şu ifadeler kullanıldı:

Yüzyıllar boyunca bu kıymetli kara parçasına pek çok kültür kendi damgasını vurmuştur. Günümüzde, bu etkileri, İstanbul'un mahallelerini birinci elden keşfederek deneyimleyebilirsiniz. Sultanahmet'teki kutsal yerleri, Beyoğlu'nun 19. yüzyıl şıklığını, Nişantaşı'nın lüks modasını, Kadıköy'ün coşkulu kafe ahalisini ve Beşiktaş'ın futbol aşığı sokaklarını gördüğünüzde, gezginlerin neden 'İstanbul tek bir şehir değil, bir şehrin içinde pek çok şehirdir' dediklerini çok daha kolay anlarsınız.

Birinci olan Londra içinse "Shoreditch'in fiyakalı tarzından Camden'ın 'punk' havasına ve şık Portobello Caddesi'ne kadar Londra, size birçok dünyayı bir arada yaşatır. Şehrin enerjisi, her günün diğerinden farklı olmasını sağlar. Kraliyete ait ya da tarihî mekânları keşfedin, görülecek yerler listenizdeki simgesel yerleri tek tek ziyaret edin, seçkin Michelin yıldızlı restoranlarda yiyip için, geleneksel bir pub'da bir 'pint' biranın tadını çıkarın ya da dolambaçlı Arnavut kaldırımlı sokakların arasında kaybolun. Londra söz konusu olduğunda olanaklar sınırsızdır" dendi.

Tripadvisor'ın 2025 için dünyadaki en iyi seyahat noktaları şöyle:

1. Londra, Birleşik Krallık

2. Bali, Endonezya

3. Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri

4. Sicilya, İtalya

5. Paris, Fransa

6. Roma, İtalya

7. Hanoi, Vietnam

8. Marakeş, Fas

9. Girit, Yunanistan

10. Bangkok, Tayland

11. Prag, Çek Cumhuriyeti

12. Marakeş, Fas

13. Amsterdam, Hollanda

14. Hanoi, Vietnam

15. Siem Reap, Kamboçya

16. İstanbul, Türkiye

17. Berlin, Almanya

18. Rio de Janeiro, Brezilya

19. Singapur

20. Cusco, Peru

Popüler seyahat sitesi, yükselişte olan destinasyonları da belirledi ancak 25 kentlik listede Türkiye'den herhangi bir yer yok.

İlk sıradaki Japonya'yı Kuala Lumpur (Malezya), Buenos Aires (Arjantin), Manama (Bahreyn) ve Lima (Peru) takip ediyor.

Independent Türkçe, Tripadvisor