Kılıç dişli hayvanlar avları çok iyi ısırmasına rağmen neden yok oldu?

Bilim insanları bu dişlerin neden tekrar tekrar evrimleştiğini ortaya koydu

Kılıç dişli kaplanların soyu yaklaşık 10 bin yıl önce tükendi (Wikimedia Commons)
Kılıç dişli kaplanların soyu yaklaşık 10 bin yıl önce tükendi (Wikimedia Commons)
TT

Kılıç dişli hayvanlar avları çok iyi ısırmasına rağmen neden yok oldu?

Kılıç dişli kaplanların soyu yaklaşık 10 bin yıl önce tükendi (Wikimedia Commons)
Kılıç dişli kaplanların soyu yaklaşık 10 bin yıl önce tükendi (Wikimedia Commons)

Bilim insanları neden tarih boyunca farklı hayvanların kılıç dişler geliştirdiğini ortaya koydu. 

En çok smilodon veya kılıç dişli kaplanla bilinen bu dişler, uzun ve keskin olmalarıyla öne çıkıyor. 

Bu kavisli dişler canlıların evrimsel yolculuğu boyunca en az 5 ayrı memeli türünde evrimleşti. Kılıç dişlere sahip yırtıcı hayvanların fosilleri bugüne kadar Amerika, Avrupa ve Asya'da ortaya çıkarıldı.

Bilinen ilk örneği 270 milyon yıl önceye uzanan bu dişler, dinozorlardan bile eski. Yaklaşık 10 bin yıl önce soyu tükenen smilodon ise bu dişlerin son sahibiydi. 

Birleşik Krallık'taki Bristol Üniversitesi'nden Tahlia Pollock ve ekip arkadaşları, memelilerin bu dişlerin neden sürekli geliştirdiğini anlamak için bir çalışma yürüttü. 

Bulguları hakemli dergi Current Biology'de dün (9 Ocak) yayımlanan çalışmayı yürüten ekip, 25'i kılıç dişli olmak üzere 95 etçil memeli türünün dişlerinin üç boyutlu kopyasını yaptı. 

Ardından bunları jelatin bloklarda test ederek ısırma ve delme becerilerini ölçtüler. Bilim insanları ayrıca bilgisayar simülasyonlarıyla dişin hangi noktalarında gerilimin daha yüksek olacağını anlamaya çalıştı. 

Kılıç dişin, bloğu delmek için diğerlerinin yarısı kadar enerji harcadığı gözlemlendi.

Daha sonra farklı şekillerdeki kılıç dişlerin performansını ölçtüler. Bilim insanları ince dişlerin daha yumuşak ama ulaşılması zor avları parçalamaya uygun olduğu sonucuna vardı. 

Öte yandan daha sağlam dişlerin, avlarını kıskaca alan hayvanlarda işe yaradığı tahmin ediliyor. Bu sayede dişlerin kırılmasının önüne geçildiği düşünülüyor.

Pollock, "Bu dişler muhtemelen delme için en uygun tasarıma sahip olduğundan tekrar tekrar ortaya çıktı" diyerek ekliyor: 

Çok iyi deliyorlar ama bu aynı zamanda biraz kırılgan oldukları anlamına da geliyor. 

Örneğin bazı smilodon fosillerinde dişlerin kırıldığı görülüyor. 

Yeni araştırma kılıç dişlerin sağladığı avantajı gözler önüne sererken, bu dişlere sahip hayvanların soyunun neden tükendiği sorusunu da akla getiriyor. 

Bilim insanları bu durumu, kılıç dişlerin küçük hayvanları avlamada pek işe yaramamasına bağlıyor. Özellikle ince ve kıvrımlı dişler, sadece birkaç türü avlamaya fayda sağlamış olabilir. 

Ancak iklim değişikliği ve insanların etkisiyle mamutlar gibi büyük hayvanların ortadan kalkması, dişleri işlevsiz hale getirmiş olabilir.

Araştırmacılar ayrıca tavşan gibi küçük hayvanları avlarken kılıç dişlerin kırılma ihtimalinin arttığını düşünüyor.

Des Moines Üniversitesi'nden çalışmada yer almayan Julie Meachen, "Bence bu kılıç diş morfolojisinin günümüzde tekrar evrimleşmemesinin bir nedeni de bu" diyerek ekliyor: 

Megafaunaya sahip değiliz. Ortada av yok.

Independent Türkçe, IFLScience, New Scientist, Current Biology



Eleştirmenler yeni Kaptan Amerika filmini yerden yere vurdu: Rekora koşuyor

Fotoğraf: Marvel
Fotoğraf: Marvel
TT

Eleştirmenler yeni Kaptan Amerika filmini yerden yere vurdu: Rekora koşuyor

Fotoğraf: Marvel
Fotoğraf: Marvel

Kaptan Amerika: Cesur Yeni Dünya (Captain America: Brave New World), gişe canavarı yeni filmin eleştirmenlerden olumsuz yorumlar almasının ardından, Marvel filmleri arasında utanç verici bir Rotten Tomatoes rekoru kırmaya çok yaklaştı.

Cesur Yeni Dünya, Avengers: Endgame'in sonunda görevi Steve Rogers'tan (Chris Evans) devralan Anthony Mackie'nin Kaptan Amerika rolündeki ilk uzun metraj filmi. Filmde ayrıca Harrison Ford, Giancarlo Esposito ve Danny Ramirez de rol alıyor.

Marvel filmleri gişeye hükmetmeyi sürdürse de eleştirmenlerin Endgame'den bu yana çıkan yapımlara karşı çok daha sert davranması dikkat çekiyor ve 2019'dan sonra gösterime filmlerin 5'i, halihazırda Rotten Tomatoes'da en düşük puanlara sahip.

Cesur Yeni Dünya yüzde 51'lik bir puanla açılışını yaptı ki bu, internet sitesinde taze bir puan (Rotten Tomatoes'da "taze", olumlu bir derecelendirme anlamına geliyor -çn.) almak için gereken yüzde 60'ın çok altnda. Sadece iki Marvel Sinematik Evreni (MSE) filmi daha düşük puan almıştı; yüzde 47'yle Eternals ve yüzde 46'yla Ant-Man ve Wasp: Quantumania.

The Independent'tan Adam White iki yıldızlı eleştirisinde Cesur Yeni Dünya'nın "bitmek bilmeyen gecikmelerinin ve yeniden çekimlerinin düşündürdüğü gibi bir felaket olmadığını" ancak "MSE'nin artık sadece işlevsel eğlence üretmeye bel bağlamayı göze alamayacağını" yazıyor.

Eleştirmenler genel olarak 2008'den bu yana MSE'ya karşı cömert davranırken diğer 32 filmin hepsi internet sitesinde taze puan aldı. Ancak genel kanaat, stüdyonun yapımlarının kalitesinin 2019'dan bu yana düştüğü yönünde.
 

x cvdfgb
Harrison Ford, Kaptan Amerika: Cesur Yeni Dünya'da Kızıl Hulk rolünde (Marvel)

Mackie, filmde canlandırdığı Kaptan Amerika karakterini "onurlu, haysiyetli ve dürüst" bir adam olarak tanımlamıştı. Ancak bu niteliklerin bugünkü Amerika'yı temsil etmediğini söylemesi, ardından Cesur Yeni Dünya'nın basın turunu zorlu bir hale getirdi.

Viral video, Cumhuriyetçileri kızdırmakta gecikmedi ve filmin boykot edilmesi çağrısı yaptılar, bazıları da filmi "duyarcı saçmalığı" diye tanımlayacak kadar ileri gitti. Muhafazakar siyasi yorumcu Dan Bongino, Mackie'nin sözlerinin yer aldığı bir videoyu X'te paylaşarak "İzlemeyeceğim bir başka b*ktan film" demişti.

Mackie, Instagram'da "Şunu açıkça ifade edeyim, ben Amerikalı olmaktan gurur duyuyorum ve Kaptan Amerika gibi bir kahramanın kalkanını kuşanmak hayatımın en büyük onuru" yazarak yanıt vermişti.

Aktör sözlerini şöyle tamamlamıştı:

Ülkemize hizmet eden ve etmiş kişilere son derece saygı duyuyorum. Kaptan Amerika, dünyanın her yerinden insanların ilişki kurabileceği evrensel özelliklere sahip.

Independent Türkçe