Bilim insanları uyardı: Sanılandan çok daha fazla süper kütleli kara delik saklanıyor olabilir

Bu illüstrasyonda sıcak gaz diski, bir kara deliğin etrafında dönüyor. Sağa doğru uzanan gaz akışı, kara delik tarafından parçalanan yıldızdan geriye kalanlar. Kara deliğin üzerindeki sıcak plazma bulutu (elektronlarından arınmış gaz atomları) korona diye biliniyor (NASA/JPL/Caltech)
Bu illüstrasyonda sıcak gaz diski, bir kara deliğin etrafında dönüyor. Sağa doğru uzanan gaz akışı, kara delik tarafından parçalanan yıldızdan geriye kalanlar. Kara deliğin üzerindeki sıcak plazma bulutu (elektronlarından arınmış gaz atomları) korona diye biliniyor (NASA/JPL/Caltech)
TT

Bilim insanları uyardı: Sanılandan çok daha fazla süper kütleli kara delik saklanıyor olabilir

Bu illüstrasyonda sıcak gaz diski, bir kara deliğin etrafında dönüyor. Sağa doğru uzanan gaz akışı, kara delik tarafından parçalanan yıldızdan geriye kalanlar. Kara deliğin üzerindeki sıcak plazma bulutu (elektronlarından arınmış gaz atomları) korona diye biliniyor (NASA/JPL/Caltech)
Bu illüstrasyonda sıcak gaz diski, bir kara deliğin etrafında dönüyor. Sağa doğru uzanan gaz akışı, kara delik tarafından parçalanan yıldızdan geriye kalanlar. Kara deliğin üzerindeki sıcak plazma bulutu (elektronlarından arınmış gaz atomları) korona diye biliniyor (NASA/JPL/Caltech)

Yeni bir araştırmaya göre, evren sandığımızdan çok daha fazla süper kütleli kara deliğe ev sahipliği yapıyor olabilir.

Araştırmacılar, bunların birçoğunun görüş alanımızın ötesinde gizlendiğini ve bunun, kozmostaki dönen boşluk sayısını kayda değer derecede eksik hesapladığımız anlamına gelebileceğini öne sürüyor.

Southampton Üniversitesi'nden gökbilimciler, bazıları Güneş'ten milyarlarca kat daha ağır bu galaktik devlerin yüzde 35'inin, kalın gaz ve toz bulutları tarafından gizlendiği için keşfedilemediğini söylüyor.

Bu sayının daha önce yaklaşık yüzde 15 olduğu tahmin ediliyordu.

Astrophysical Journal'da yayımlanan çalışmanın ortak yazarı Profesör Poshak Gandhi "Kara delikler evrendeki en gizemli cisimler ve her yerdeler; yine de nasıl evrimleştiklerini hâlâ tam olarak bilmiyoruz" diyor.

Çok daha fazlasının göz önünde gizlendiğini, normal teleskoplar tarafından görülemeyecek şekilde toz ve gazın arkasına saklandığını bulduk. Çevrelerindeki yıldızlararası materyali tüketerek büyüyen kara deliklerin son derece hassas bir sayımına ilk kez sahibiz.

Prof. Gandhi "Eğer Samanyolu Galaksisi'nde süper kütleli kara delik olmasaydı, gökyüzünde çok daha fazla yıldız olabilirdi" diye ekliyor.

Bu, kara deliklerin bir galaksinin evrimini nasıl etkileyebileceğinin sadece bir örneği.

Bilim insanları ekibi, NASA'nın Kızılötesi Astronomi Uydusu ve X ışını uzay teleskobu NuSTAR'dan alınan verileri kullanarak süper kütleli kara delikleri çevreleyen bulutlardan gelen kızılötesi emisyonları analiz etti.

Prof. Gandhi "Kara delikler karanlık olmasına karşın çevrelerindeki gazın ısınıp yoğun bir şekilde parlaması, onları evrendeki en parlak nesnelerden bazıları haline getiriyor" diye ekliyor.

Gizlendiklerinde bile, çevrelerindeki toz bu ışığı kızılötesi radyasyon halinde emiyor ve tekrar salıyor; böylece varlıklarını ortaya çıkarıyor. X ışınları, tıpkı doktorların tıbbi bir X ışını taramasıyla içimize bakması gibi, cismi perdeleyen gazın ötesine bakarak bütünleyici bir görüntü sunuyor.

Ekip, bilinen kara deliklerin sayısına kıyasla gizli kara deliklerin sayısını bulmanın, bu boyutlara nasıl ulaştıklarını anlamaya katkı sağlayabileceğini söylüyor.

Daha önce Southampton Üniversitesi'nde görev yapan ve halihazırda Kaliforniya'nın Pasadena bölgesindeki Caltech'te çalışan başyazar Dr. Peter Boorman, "Kara delikler, içinde yaşadıkları galaksileri de etkiliyor; bunun nedeni devasa gaz ve toz bulutlarıyla çevrili olmaları ve muazzam seviyede malzeme tüketebilmeleri" diye açıklyor.

Eğer bir kara deliğe çok fazla madde düşerse, kara delik fazlalıkları kusmaya ve galaksiye geri püskürtmeye başlıyor. Bu da galakside yıldızların oluştuğu gaz bulutlarını dağıtarak yıldız oluşum hızını yavaşlatabilir.

Ajanslardan da yararlanılmıştır

Independent Türkçe



Yeni Jurassic World filmine ilk yorumlar: Kükreyen bir zafer

40 yaşındaki Scarlett Johansson, Jurassic World: Yeniden Doğuş'ta üç dinozordan genetik materyal elde etmek için görevlendirilen keşif ekibinin lideri Zora Bennett'ı canlandırıyor (Universal)
40 yaşındaki Scarlett Johansson, Jurassic World: Yeniden Doğuş'ta üç dinozordan genetik materyal elde etmek için görevlendirilen keşif ekibinin lideri Zora Bennett'ı canlandırıyor (Universal)
TT

Yeni Jurassic World filmine ilk yorumlar: Kükreyen bir zafer

40 yaşındaki Scarlett Johansson, Jurassic World: Yeniden Doğuş'ta üç dinozordan genetik materyal elde etmek için görevlendirilen keşif ekibinin lideri Zora Bennett'ı canlandırıyor (Universal)
40 yaşındaki Scarlett Johansson, Jurassic World: Yeniden Doğuş'ta üç dinozordan genetik materyal elde etmek için görevlendirilen keşif ekibinin lideri Zora Bennett'ı canlandırıyor (Universal)

İstila (Monsters) ve Godzilla'yla tanınan Gareth Edwards'ın yönettiği ve başrollerinde Scarlett Johansson'la Jonathan Bailey'nin yer aldığı Jurassic World: Yeniden Doğuş (Jurassic World Rebirth), vizyon öncesi gösterimlerde ilk izleyicileriyle buluştu. Eleştirmenler, dinozorların hâlâ Dünya'nın efendisi olduğunu söylerken filmi "kükreyen bir zafer" diye tanımlıyor.

Filmde Scarlett Johansson, gizli operasyonlarda görevli Zora Bennett karakterine hayat verirken, Netflix'in hit dizisi Bridgerton'dan tanıdığımız Jonathan Bailey de paleontolog Dr. Henry Loomis rolünde karşımıza çıkıyor. Kadroda ayrıca Rupert Friend, Manuel Garcia-Rulfo, Luna Blaise, Mahershala Ali ve David Iacono gibi isimler yer alıyor.

Yeni Jurassic World filmi, Jurassic Park evreninde tamamen yeni bir dönemi başlatıyor. Hikaye, ilk parkın en tehlikeli dinozorlarının terk edildiği izole bir adadaki araştırma merkezinde geçiyor. Johansson, Bailey ve Ali'nin canlandırdığı karakterler bu ölümcül adaya adım atıyor. ABD'de yarın vizyona girecek filmin 4 Temmuz Cuma günü Türkiye'deki sinemaseverlerle buluşması bekleniyor.

Eleştirmenler ne diyor?

İlk sosyal medya yorumları ve eleştirmen incelemeleri genel olarak olumlu. Özellikle Johansson, Bailey ve Ali'nin performansları ve dinozorların aksiyon sahneleri övgü topluyor.

ComicBook yazarlarından Charlie Ridgley, 4 yıldız verdiği incelemesinde, "Jurassic World: Yeniden Doğuş, hem dinozorlara hem sinema sanatına saygısıyla yükseliyor. Film, dünyanın sonu gibi büyük olaylarla ya da yapay aşk hikayeleriyle uğraşmak yerine, izleyicinin esas görmek istediği şeye odaklanıyor: Dinozorlarla dolu adrenalin yüklü sahneler" ifadelerini kullanıyor.

ScreenRant yazarı John Orquiola ise filmi, "Steven Spielberg'ün 1993 yapımı filminden bu yana en iyi Jurassic yapımı" diye nitelendiriyor ve dinozor sahneleri için "soluksuz izlenen sekanslar" diyor.

ThatHashtagShow'dan Hunter Bolding, "Scarlett Johansson hâlâ gerçek bir yıldız. Göz kamaştırıcı görünüyor” ifadelerini kullanıyor.

"Hem nostaljiye göz kırpıyor hem de seriyi ileri taşıyor"

The Reel Thoughts Podcast'ten Cohen Harrison Wyatt ise şu yorumu yapıyor: 

Beklenmedik şekilde son derece iyi. Net bir hikayesi, etkileyici görselleri ve aksiyon dolu sahneleri var. Hem nostaljiye göz kırpıyor hem de seriyi ileri taşıyor.

Variety eleştirmeni Peter Debruge ise, "Dinozor serisi kökenlerine dönüyor. Spielberg'ün 32 yıl önce sunduğu eğlenceyi güncellenmiş haliyle tekrar sunuyor ama serinin mitolojisine anlamlı bir katkı sunmuyor, geleceğe dair bir yön de çizmiyor" diyor.

Hollywood Reporter'dan David Rooney ise şu yorumu yapıyor: 

Yeni canavarlar tehdit saçıyor olabilir ama bu film çoğunlukla geri dönüp ısıtılmış hikaye öğeleri sunuyor. Edwards'ın Spielberg'e duyduğu hayranlık açık; özellikle açık deniz sahneleri Jaws'ı anımsatıyor. Jurassic World: Rebirth kimsenin favori Jurassic filmi olmayabilir ama sadık hayranları (ki ben de onlardan biriyim) eğlenecektir.

Beğenmeyenler de var

RogerEbert.com eleştirmeni Christy Lemire ise filmi beğenmeyen isimlerden. 4 üzerinden iki yıldız verdiği incelemesinde, "İnsanlar mutant dinozorlar tarafından yenme tehlikesi altındayken film eğlenceli olabiliyor. Ama oraya ulaşmak için hem gerçek hem mecazi anlamda ormanda çok fazla yol kat etmeniz gerekiyor" diyerek ekliyor: 

Ara sıra zekice görsel şakalar, aldatmalar, sürprizler var. Bunlar bize Jurassic filmlerinin yaz aylarının saf eğlencesi olduğunu hatırlatıyor. Ama o dev ayak izi artık eskisi kadar etkileyici değil.

Consequence yazarı Liz Shannon Miller ise şöyle yazıyor: 

Film, başlıktaki gibi serinin geleceğine dair güçlü bir sinyal vermiyor, daha çok bağımsız bir macera gibi hissettiriyor. Ama bu da bu evrende hâlâ heyecan verici ve sürükleyici hikayeler anlatılabileceğini gösteriyor. Dinozorlar yok olabilir ama insanların onların insan yemesini izleme isteği asla tükenmez.

Eleştirmen Barry Levitt, filme bayıldığını söyleyerek ekliyor: 

Film, dinozorların hem ne kadar görkemli hem de ne kadar korkunç olduğunu müthiş bir şekilde yansıtıyor. Oyuncu kadrosu harika ve Dolores efsane bir karakter.

Variety'den Jazz Tangcay ise "Seriye muazzam bir giriş. Yeni dinozorların hepsine bayıldım, bazıları gerçekten ürkütücü. Dolores'e aşık olmaya hazır olun. Harika bir yapım, ilk filme güzel bir saygı duruşu" ifadelerini kullanıyor.
Inependent Türkçe, ComicBook.com, Dijital Spy, Variety, RogerEbert.com, Hollywood Reporter, Consequence