Çin'de artan panda sevgisi, Pekin'in başına iş açtı

2020'de Washington'da doğan Xiao Qi Ji, ebeveynleriyle birlikte Çengdu'ya götürüldü (AFP)
2020'de Washington'da doğan Xiao Qi Ji, ebeveynleriyle birlikte Çengdu'ya götürüldü (AFP)
TT

Çin'de artan panda sevgisi, Pekin'in başına iş açtı

2020'de Washington'da doğan Xiao Qi Ji, ebeveynleriyle birlikte Çengdu'ya götürüldü (AFP)
2020'de Washington'da doğan Xiao Qi Ji, ebeveynleriyle birlikte Çengdu'ya götürüldü (AFP)

Her sabah Çin'in Siçuan kentinde telaş yaşanıyor zira pek çok kişi, ülkenin en popüler pandası Hua Hua'yı görmek için Çengdu Dev Panda Yetiştiriciliği Araştırma Üssü'ne akın ediyor. 

A’Qiu de bunlardan biri. Yakınlardaki bir daireyi kiralayan 32 yaşındaki adam, TikTok'un kardeş uygulaması Douyin'deki 10 bin takipçisi için Hua Hua'yı çekiyor. 

Yazları gece 3'te uyanıp kuyruğun başına geçtiğini söyleyerek ekliyor:

Yalnızca onun yüzünü görmek bile beni inanılmaz mutlu ediyor.

4 yaşındaki dişi panda o kadar popüler ki, aynı anda 30 kişi yalnızca üç dakikalığına onu görebiliyor.

Hua Hua'nın fotoğrafları kentteki hediye dükkanları, kafeler, postaneler ve billboardlarda var. Çin sosyal medyasındaki videolarının izlenme sayısı milyarlarla ifade ediliyor. 

Bu hayvanlar sevimli görünüşleriyle tüm dünyada ilgi çekse de son dönemde Çin'de bir panda çılgınlığı yaşanıyor. 

Devletin onlarca yıldır sürdürdüğü çabalar sonrasında eskiden az bilinen bu hayvanlar, artık "milli sembol" gibi görülüyor.

Diğer yandan toplumun bu hayvanları bu kadar benimsemesi "panda diplomasisi" önünde de engel oluşturmaya başladı. 

Pekin yönetimi, dönemin ABD Başkanı Richard Nixon yönetimine bu hayvanlardan ikisini göndererek "panda diplomasisi" çalışmalarını başlatmıştı. 

zxscdfg
Koruma altındaki pandaların üçte biri, yani yaklaşık 240 kadarı Çengdu'da (AFP)

1972'de Pekin'in Washington'daki Ulusal Hayvanat Bahçesi'ne bir çift panda hediye etmesinin ardından bu hayvanlar iki ülke arasındaki dostluğun sembolü haline geldi.

Daha sonra ABD'deki diğer hayvanat bahçelerine Çin'den pandalar kiralanmış, bu hayvanlar bir süre Amerika'da kaldıktan sonra panda koruma programına geri alınmıştı.

Ancak son dönemde Çin kamuoyunda ABD ve diğer ülkelere gönderilen pandaların geri alınması yönündeki talepler gündeme geliyor. 

Çin'in "ulusal hazinesi" olarak görülen pandalara yurtdışındaki hayvanat bahçelerinde iyi bakılmadığı iddiaları sosyal medyada tartışma yaratıyor.

Çin'e dönmesi beklenen ikiliden Ya Ya'nın 2023'te çok zayıf halde görüntülenmesi, Le Le'nin ise ölmesi, ABD'deki Memphis Hayvanat Bahçesi'nde kalan pandalara iyi bakılmadığı söylentilerine neden oldu. 

ABD karşıtları pandalara bilinçli olarak kötü davranıldığını öne sürdü.

Geçen yıl ABD'ye gönderilecek iki pandanın kaldığı Dujiangyan Panda Üssü önünde düzenlenen protestolar da dikkat çekti. Çin yönetimi tüm çabalarına rağmen nakil operasyonunu gizleyemedi. 

Aktivistler "yumuşak güç" için pandalara zarar verilmemesi gerektiğini savunuyor. 

Independent Türkçe, CNN, AP



Azteklerin geniş ticaret ağı ortaya çıktı

Silah olarak ya da inşaatlarda kullanılan obsidyenin Aztek İmparatorluğu'na farklı bölgelerden geldiği tahmin ediliyor (INAH)
Silah olarak ya da inşaatlarda kullanılan obsidyenin Aztek İmparatorluğu'na farklı bölgelerden geldiği tahmin ediliyor (INAH)
TT

Azteklerin geniş ticaret ağı ortaya çıktı

Silah olarak ya da inşaatlarda kullanılan obsidyenin Aztek İmparatorluğu'na farklı bölgelerden geldiği tahmin ediliyor (INAH)
Silah olarak ya da inşaatlarda kullanılan obsidyenin Aztek İmparatorluğu'na farklı bölgelerden geldiği tahmin ediliyor (INAH)

Orta Amerika'daki obsidyen eşyaların kökenini araştıran arkeologlar, Aztek İmparatorluğu'nun geniş ticaret ağını ortaya çıkardı. 

Aztek İmparatorluğu'nun obsidyeni geniş çapta kullandığı biliniyor. Sıradan çelikten daha sert olan bu volkanik cam, jiletten daha keskin kenarlara ve aynaları andıran yansıtma özelliğine sahip olabiliyor. Ayrıca farklı renklerde oluşması, bu mineralin silahlardan takılara kadar çeşitli alanlarda kullanılmasına olanak tanıyor.

Bugüne kadar Azteklere ait arkeolojik kazı alanlarında yapılan çalışmalarda çok fazla obsidyen eşya bulunsa da bunların nereden geldiği detaylıca incelenmemişti. 

Bulguları hakemli dergi PNAS'te dün (12 Mayıs) yayımlanan çalışmada, Aztek İmparatorluğu'nun başkenti Tenoçtitlan'ın ana tapınağı Templo Mayor'dan çıkarılan 788 obsidyen obje analiz edildi. Araştırma bugüne kadar bölgede yapılan en kapsamlı obsidyen çalışması olma özelliği taşıyor.

Örneklerin yaklaşık yüzde 90'ının başkentin 94 kilometre kadar kuzeydoğusundaki Sierra de Pachuca'dan çıkarıldığı tespit edildi. Bu bölge, yeşil ve altın rengi volkanik camlarıyla biliniyor.

Ancak nesnelerin geri kalanındaki mineral, 7 farklı bölgeden geliyordu. Araştırmacılar Ucareo gibi bazı bölgelerin, imparatorluğun sınırlarının dışında yer aldığını belirtiyor.

Aztek İttifakı kurulmadan önce Tenoçtitlan'ın obsidyeni çoğunlukla yakındaki Pachuca'dan temin ettiği görülüyor. Ancak MS 1430 civarında imparatorluğun güçlenmesinden sonra başkente rakip devletlerden daha çok obsidyen girdiği anlaşılıyor.

Araştırmacılar ayrıca bu dönemde dini amaçlarla kullanılan obsidyenin neredeyse tamamının Pachuca'dan geldiğini saptadı. Bu durum merkezi kontrolün artarak dini alanı tek tipleştirdiği anlamına gelebilir.

Tulane Üniversitesi'nden makalenin başyazarı Diego Matadamas-Gomora "Meksikalılar yeşil obsidyeni tercih etse de çoğunlukla ritüel dışı amaçlarla kullanılan obsidyen eserlerdeki yüksek çeşitlilik, birden fazla kaynaktan gelen obsidyen aletlerin, imparatorluğun başkentine doğrudan madenler yerine pazar yoluyla ulaştığını düşündürüyor" diyor.

Tarihi belgeler de Orta Amerika'nın çeşitli bölgelerinden gelen tüccarların, Tenoçtitlan pazarında mallarını sattığını gösteriyor.

Araştırmacılar makalede şu ifadeleri kullanıyor:

En az 7 obsidyen kaynağının varlığı, Meksikalıların bu dönemde ticari etkileşimlerini genişlettiğine işaret ediyor.

Araştırmacılar, Aztek obsidyeninin kökenlerini inceleyerek Orta Amerika'daki ticari ağların daha net bir haritasını çıkarmayı umuyor.

Matadamas-Gomora yeni çalışma hakkında "Bu tür bir analiz imparatorluk topraklarının, siyasi ittifakların ve ticari ağların zaman içinde nasıl geliştiğinin izini sürmemizi sağlıyor" diyor.

Independent Türkçe, Science Alert, Phys.org, PNAS