Mikroplastik krizi abartılıyor mu? Rus uzman: Bilinen bir zararı yok

Mikroplastiklerin kana, akciğerlere ve beyne girmesinin ciddi sağlık riskleri yarattığını düşünenler de var (Reuters)
Mikroplastiklerin kana, akciğerlere ve beyne girmesinin ciddi sağlık riskleri yarattığını düşünenler de var (Reuters)
TT

Mikroplastik krizi abartılıyor mu? Rus uzman: Bilinen bir zararı yok

Mikroplastiklerin kana, akciğerlere ve beyne girmesinin ciddi sağlık riskleri yarattığını düşünenler de var (Reuters)
Mikroplastiklerin kana, akciğerlere ve beyne girmesinin ciddi sağlık riskleri yarattığını düşünenler de var (Reuters)

Plastiklerin çevreye yol açtığı zararlar incelenirken mikroplastiklerin beyin ve kalp gibi organlarda dahi biriktiğini ortaya koyan pek çok bilim insanı, bunun önemli sorunlara yol açabileceğini söylüyor. 

Ancak Rusya Bilimler Akademisi'nden Aleksey Koklov onlardan biri değil. 

Moskova Devlet Üniversitesi Polimer ve Kristal Fiziği Bölümü'nün başkanı olan bilim insanı, polimer mikroparçacıkların canlılara zarar verdiğine dair bilimsel bir kanıt bulunmadığını öne sürüyor. 

Koklov, mikroplastiklerin doğada çok daha fazla bulunan tahta ve beton parçacıklarından daha zararlı olmadığını Rus devletine ait RT'ye verdiği röportajda iddia etti:

Tüm maddeler doğal süreçlerin sonucunda daha küçük parçalara dönüşür. Yalnızca mikroplastikler değil, tüm nanomaddeler insan kanına karışabilir. Duvarlar zamanla toz ve kuma dönüşüyor ve bunlar da insan vücuduna giriyor. Mikroplastik parçacıklarının özellikle zararlı olduğuna dair bir kanıt yok.

Sözlerini "Bir parçacık insan vücuduna girdiğinde bakteri ve protein gibi parçalardan oluşan biyolojik sıvılar onları çevreler" diye sürdüren bilim insanı, milyonlarca yıldır tozla bu şekilde başa çıkan insanların, mikroplastiklere karşı da aynı şekilde kendilerini savunabileceğini ifade etti. 

Koklov medyanın sansasyonel hikayelere ihtiyaç duyduğu için mikroplastiği önemli bir endişe kaynağı haline getirdiğini savundu. 

Plastik şişeler hakkında çok konuşulduğunu ancak yapılan araştırmaların, tekstilde kullanılan poliamidlerin birincil mikroplastik kaynak olduğunu gösterdiğini belirtti. 

Koklov; otomobil lastikleri, şehir tozu ve yol işaretlerinin de mikroplastik üretiminde önemli paya sahip olduğunu sözlerine ekledi.

Diğer yandan mikroplastiklerin memelilerin beyninde iltihaplanmaya neden olduğunu gösteren bilim insanları da var.

Örneğin ABD'deki Rhode Island Üniversitesi'nden Prof. Jaime Ross liderliğindeki araştırma ekibi, üç haftalık süre boyunca farklı yaşlardaki farelere farklı yoğunluklarda mikroplastikle kirlenmiş su içirmişti. 

Ekip, farelerin beyinlerinde ve karaciğerlerinde iltihaplanma belirtileri, hayvanların davranışlarında da değişiklikler görmüştü.

Gözle görülemeyecek kadar küçük olan mikroplastikler artık her yere yayılmış durumda. Ortalama bir insanın her yıl sadece içme suyundan yaklaşık 4 bin plastik parçacık yuttuğu tahmin ediliyor. 

Independent Türkçe, RT, IFL Science



Bilinç, beynin neresinde? Öne çıkan iki teori de sınavı geçemedi

Araştırmacılar bilincin, beynin zekadan ziyade duyularla ilişkili bölümünde oluştuğunu düşünüyor (Pixabay)
Araştırmacılar bilincin, beynin zekadan ziyade duyularla ilişkili bölümünde oluştuğunu düşünüyor (Pixabay)
TT

Bilinç, beynin neresinde? Öne çıkan iki teori de sınavı geçemedi

Araştırmacılar bilincin, beynin zekadan ziyade duyularla ilişkili bölümünde oluştuğunu düşünüyor (Pixabay)
Araştırmacılar bilincin, beynin zekadan ziyade duyularla ilişkili bölümünde oluştuğunu düşünüyor (Pixabay)

Bilincin beynin hangi bölümünde olduğunu araştıran bilim insanları ilginç sonuçlara ulaştı. 

Kişinin kendisini, etrafını, deneyimlerini, duygularını anlamasını sağlayan bilinç, insan varlığının temel bileşenlerinden biri. 

Bilim insanları uzun zamandır bilincin beynin hangi bölümünde, nasıl meydana geldiğini anlamaya çalışıyor. Pek çok fikir ortaya atılırken halihazırda 30'a yakın teori olduğu tahmin ediliyor. 

Bunlar arasında en çok öne çıkan ikisiyse Küresel Çalışma Alanı Teorisi (GWT) ve Bütünleşik Bilgi Teorisi (IIT). Bunlardan ilki bilincin, beynin ön kısmında olduğunu ve buradaki kilit bölgeler duyusal bilgileri tüm beyne yaydığında bilinçli deneyimin ortaya çıktığını savunuyor. 

IIT ise beyindeki bilginin son derece entegre ve bütünleşik olduğunu ve bu şekilde bilinçli bir deneyimin mümkün olduğunu öne sürüyor.

Önde gelen hakemli dergi Nature'da 1 Mayıs Perşembe günü yayımlanan çalışmada bilim insanları, bu iki teoriyi test ederek hangisinin geçerli olduğunu bulmaya çalıştı. Bulgular, ikisinin de yetersiz olduğuna işaret ediyor. 

Max Planck Enstitüsü'nden Dr. Lucia Melloni ve ekip arkadaşları, ABD, Avrupa ve Çin'deki 12 laboratuvarda 256 kişiye çeşitli görüntüleri izleterek beyinlerindeki elektrik ve manyetik aktiviteyi ve kan akışını ölçtü. 

Katılımcıların bilinçli farkındalığını ölçmek için onlara çeşitli yüzler, nesneler ve semboller gösterildi. Katılımcılar ekranda belirli görüntüler belirdiğinde bir düğmeye bastı. Ekip katılımcıların beynini üç farklı yöntem kullanarak izledi.

Bulgular bilincin, beynin düşünmeyle ilişkili ön kısmından ziyade, görme ve işitmeyle bağlantılı duyusal bölgeleri içeren arka kortekste ortaya çıktığına işaret ediyor. 

Çalışma, beynin arka kısmındaki nöronlarla öndeki bölgeler arasındaki önemli bağlantılar saptasa da bilincin ana merkezinin arka kortekste olduğu fikrini destekliyor.

Araştırmada ayrıca IIT'nin öne sürdüğü gibi bilincin, beynin çeşitli bölümlerinin etkileşimi ve işbirliğiyle oluştuğunu destekleyen güçlü kanıtlar da bulunmadı. 

Makalenin başyazarlarından Christof Koch, "Burada kanıtlar kesinlikle arka korteks lehine. Bilinçli deneyimle ilgili bilgiler ön loblarda ya yoktu ya da arka kortekse kıyasla çok daha zayıftı" diyerek ekliyor: 

Bu durum, ön lobların zeka, yargılama, muhakemede kritik önem taşımasına karşın görme, bilinçli görsel algılama gibi konularda kritik bir rol oynamadığı fikrini destekliyor.

Araştırmacılar yeni çalışmanın komadaki veya bitkisel hayattaki hastalar açısından da önem taşıdığını ifade ediyor.  

Bu durumdaki hastalar birkaç gün boyunca yanıt vermediği zaman genellikle bilinçlerini kaybettikleri varsayılarak yaşam destek ünitesiyle bağları kesiliyor. Ancak geçen yıl yayımlanan bir çalışmada tepkisiz hastaların yaklaşık 4'te birinin bilinci olabileceği tespit edilmişti.

Bu araştırmaya gönderme yapan Koch "Bilincin beyindeki temelini bilmek, sinyal vermeden 'orada olmanın' bu gizli biçimini daha iyi saptamamızı sağlar" diyor. 

Independent Türkçe, Reuters, New York Times, SciTechDaily, Nature