Bilim insanları güneş sistemimizin dışındaki bir gezegenin atmosferini ilk kez üç boyutlu olarak haritalandırdı.
Ve şimdiye kadar gördüğümüz hiçbir şeye benzemeyen bir gezegen buldular: Güçlü rüzgarlar kimyasal elementleri atmosfer boyunca karmaşık, girift desenlerle taşıyor. Geniş bir jet akımı gezegenin yarısına kadar ulaşıyor ve onun her zaman güneşe bakan tarafından geçerken atmosferi çalkalıyor.
Bilim insanları, gezegenin yeni 3 boyutlu görüntüsünün, yabancı dünyaların atmosfer ve hava durumunu anlamamız için büyük bir atılımı temsil ettiğini söylüyor. Ancak bunun aynı zamanda mevcut hava durumu anlayışımıza da meydan okuduğunu çünkü çok sıradışı olduğunu belirtiyorlar.
Şili'deki Avrupa Güney Gözlemevi'nden (ESO) araştırmacı ve çalışmanın baş yazarı Julia Victoria Seidel yaptığı açıklamada, "Bu gezegenin atmosferi, sadece Dünya'da değil, tüm gezegenlerde hava durumunun nasıl işlediğine dair anlayışımıza meydan okuyan şekillerde davranıyor. Bilimkurgudan fırlamış bir şey gibi geliyor" dedi.
Gezegen, WASP-121b ya da Tylos diye biliniyor. Yaklaşık 900 ışık yılı uzaklıkta ve ultra sıcak bir Jüpiter. Yıldızına o kadar yakın ki her yıl Dünya'daki 30 saate denk geliyor.
Avrupa Güney Gözlemevi'nin Çok Büyük Teleskobu'nu kullanarak gezegenin atmosferini inceleyen gökbilimciler, buldukları şey karşısında şoke oldu.
Dr. Seidel, "Bulduğumuz şey şaşırtıcıydı: Bir jet akımı gezegenin ekvatoru etrafında maddeyi döndürürken, atmosferin alt seviyelerindeki ayrı bir akış gazı sıcak taraftan daha soğuk tarafa taşıyor. Bu tür bir iklim daha önce hiçbir gezegende görülmedi" dedi.
Güneş Sistemi'ndeki en güçlü kasırgalar bile buradakilerle kıyaslandığında sakin görünüyor.
Diğer sürprizler de verilerden geldi. Bilim insanları jet akımında titanyum bulunduğunu tespit etti. Önceki gözlemler titanyumun bulunmadığını gösteriyordu ancak titanyum atmosferin derinliklerinde gizlenmiş olabilir.
İsveç Lund Üniversitesi'nde ve ESO'da doktora öğrencisi olan, tamamlayıcı bir çalışmaya liderlik eden Bibiana Prinoth, "Bu kadar uzak mesafedeki bir gezegenin kimyasal yapısı ve hava durumu gibi ayrıntıları inceleyebilmemiz gerçekten akıllara durgunluk veriyor" dedi.
Çalışma, Nature adlı akademik dergide yayımlanan "Vertical structure of an exoplanet’s atmospheric jet stream" (Bir dış gezegenin atmosferik jet akımının dikey yapısı) başlıklı yeni makalede açıklanıyor. Özellikle titanyumu inceleyen "Titanium chemistry of WASP-121 b with ESPRESSO in 4-UT mode" (4-UT modunda ESPRESSO ile WASP-121 b'nin titanyum kimyası) başlıklı tamamlayıcı makale Astronomy & Astrophysics adlı akademik dergide yayımlandı.
Independent Türkçe
