2 bin 400 yıllık sır: El Salvador'daki piramitte gizemli kuklalar bulundu

El Salvador'daki piramidin tepesinde keşfedilen tuhaf bebekler (Przedwojewska-Szymańska/PASI/Antiquity/2025)
El Salvador'daki piramidin tepesinde keşfedilen tuhaf bebekler (Przedwojewska-Szymańska/PASI/Antiquity/2025)
TT

2 bin 400 yıllık sır: El Salvador'daki piramitte gizemli kuklalar bulundu

El Salvador'daki piramidin tepesinde keşfedilen tuhaf bebekler (Przedwojewska-Szymańska/PASI/Antiquity/2025)
El Salvador'daki piramidin tepesinde keşfedilen tuhaf bebekler (Przedwojewska-Szymańska/PASI/Antiquity/2025)

Arkeologlar, El Salvador'daki bir piramidin tepesinde "çarpıcı yüz ifadelerine" sahip 2 bin 400 yıllık gizemli bir kukla seti keşfetti.

Araştırmacılar, MÖ 400'e tarihlenen 5 seramik figürün ifadesinin, nereden bakıldığına göre değişiyormuş gibi göründüğünü ve bölgenin yerli halkının bir tür "kamusal ritüeline" daha fazla ışık tuttuğunu söylüyor.

Araştırmacılar bebeklerden üçünün yaklaşık 30 cm, diğer ikisinin de yaklaşık 10 cm ve 18 cm olduğunu söylüyor.

Hakemli dergi Antiquity'de çarşamba günü yayımlanan çalışmaya göre bunların hepsi ilk olarak 2022'de, bölgenin en yüksek piramit yapısının tepesinde ortaya çıkarıldı.

Bilim insanları, bölgede insan kalıntısı bulunmadığı için bebeklerin yüksek ihtimalle kamusal ritüellerde kullanıldığından şüpheleniyor.

Araştırmacılar, kuklaların göz hizasından bakınca kızgın görünürken, aşağıdan korkmuş ve yukarıdan sırıtıyor gibi göründüğünü söylüyor.

Bilim insanları bebeklerin, "kolayca çözülebilen, efsanevi veya gerçek olaylardan" hikayeler aktarırken halka açık bir tiyatro sahnesinde kullanılmak üzere özellikle bu şekilde tasarlandığından şüpheleniyor.

Polonya'daki Varşova Üniversitesi'nden Jan Szymanski, ortak yazarı olduğu çalışma hakkkında "Kuklaların en çarpıcı özelliklerinden biri, onlara baktığımız açıya bağlı olarak değişen çarpıcı yüz ifadeleri" diyor.

Science dergisine konuşan Dr. Szymanski şu ifadeleri kullanıyor: 

Onlar adeta kil aktörler... Canlı yüz ifadeleri, elde tutulduklarında bazen ürkütücü görünebiliyor.

Öte yandan gerçek tarihi figürleri temsil edip etmedikleri belirsizliğini koruyor.

MS 400 ila 500'de, Pompeii'yi yerle bir eden Vezüv Yanardağı felaketinden 10 kat daha fazla volkanik gaz ve kül salan muazzam bir volkanik patlama bölgeyi harap ettiği için bunu belirlemek de zor olabilir.

Ayrıca figürinlerin, Guatemala'da ortaya çıkarılan benzer bebeklerle de benzerlik göstermesi, iki antik kültür arasında ortak bir geleneğe işaret ediyor.

Arkeologlar El Salvador'daki alanda, Panama ve Nikaragua'daki antik kazı alanlarında bulunanlarla benzerlik gösteren yeşim kolyeler gibi başka eserler de keşfetti.

Araştırmacılar bu durumun El Salvador'un antik çağlarda izole olduğu yönündeki önceki görüşle çeliştiğini, topluluklarının çok uzak mesafeler arasında serbestçe mal ve fikir alışverişinde bulunmuş olabileceğini belirtiyor.

Independent Türkçe



2024'te 28 milyar dakika izlenen polisiye 19. sezon onayını kaptı

İlk bölümü 22 Eylül 2005'te izleyiciyle buluşan Criminal Minds, popülaritesini halen koruyor (Paramount+)
İlk bölümü 22 Eylül 2005'te izleyiciyle buluşan Criminal Minds, popülaritesini halen koruyor (Paramount+)
TT

2024'te 28 milyar dakika izlenen polisiye 19. sezon onayını kaptı

İlk bölümü 22 Eylül 2005'te izleyiciyle buluşan Criminal Minds, popülaritesini halen koruyor (Paramount+)
İlk bölümü 22 Eylül 2005'te izleyiciyle buluşan Criminal Minds, popülaritesini halen koruyor (Paramount+)

Paramount+, popüler dizisi Criminal Minds: Evolution'ın yeni sezon prömiyer tarihini duyurdu ve hayranları sevindirecek bir haber daha verdi. Buna göre popüler yapım, yeni sezonunun ardından da devam edecek.

Yayın platformu, diziyi bir sezon daha uzattığını açıkladı. Dizi, 15 sezon boyunca Criminal Minds ismiyle devam etmişti. 16. sezona gelindiğindeyse "Evolution" da eklenerek Criminal Minds: Evolution adını almıştı. Onay verilen bölümler, dizinin 19. sezonu kapsamında ekranlara gelecek.

18. sezon, 8 Mayıs'ta yayına girecek

Dizinin 18. sezonu, 8 Mayıs'ta izleyiciyle buluşacak ve bölümler haftalık olarak yayına girecek.

Yeni sezon, önceki olayların 6 ay sonrasında başlayacak. Resmi özete göre, "Mahkumların ünlü Sicarius Katili Elias Voit'a saldırması, onun karanlık ağdaki sadık takipçilerinin ülke çapında kaos yaratmasına yol açar. Daha fazla masum insanın ölmesini engellemek için Davranış Analiz Birimi ekibi, kendi planları olan, giderek daha öngörülemez hale gelen Voit'la iş birliği yapmak zorunda kalır."

Joe Mantegna, A.J. Cook, Kirsten Vangsness, Aisha Tyler, RJ Hatanaka, Adam Rodriguez ve Paget Brewster yeni sezonda rollerine geri dönecek. Zach Gilford da Elias Voit karakteriyle dizide yer almaya devam edecek.

Nielsen'ın listesinde 9. sırada

Criminal Minds, dijital platformlarda güçlü bir izlenme oranına sahip. Araştırma şirketi Nielsen'ın yıllık yayın izlenme raporuna göre 2024'te Criminal Minds'ın tamamı, 28 milyar dakikadan (yaklaşık 473.3 milyon saat) fazla izlenme süresiyle tüm diziler arasında 9. sırada yer aldı.

Dizi, 20th Television ve CBS Studios tarafından üretiliyor. Yapımcı ve yürütücü yapımcı koltuğunda Erica Messer otururken, Breen Frazier, Chris Barbour, Glenn Kershaw ve Mark Gordon da projeye yönetici yapımcı olarak katkı sağlıyor.

Hayranların favori karakteri nerede?

Öte yandan dizinin en sevilen karakterlerinden Dr. Spencer Reid'i oynayan Matthew Gray Gubler, henüz Evolution'da izleyicilerin karşısına çıkmadı. Ancak 44 yaşındaki oyuncu, CBS'le ilişiğini sürdürüyor.

2024 Ekim'inde Gubler'ın, CBS için çekilecek Einstein adlı dramada başrol oynayacağı duyurulmuştu. Gubler dizide, dünyaca ünlü bilim insanı Albert Einstein'ın torununun oğlunu canlandırarak cinayetleri çözmek için dehasını kullanacak. Pilot bölümün yapımı halen devam ediyor.

Criminal Minds: Evolution, Türkiye'de Disney+ üzerinden izlenebiliyor.

Independent Türkçe, Variety, Hollywood Reporter