Minik bir kuşun yavrularını korumak için kullandığı "şahin" taktiği keşfedildi

Kahverengi dikengaga (Jessica McLachlan/Eurekalert)
Kahverengi dikengaga (Jessica McLachlan/Eurekalert)
TT

Minik bir kuşun yavrularını korumak için kullandığı "şahin" taktiği keşfedildi

Kahverengi dikengaga (Jessica McLachlan/Eurekalert)
Kahverengi dikengaga (Jessica McLachlan/Eurekalert)

Avustralya'da küçük bir kuşun, tehditleri yuvalarından uzaklaştırarak yavrularını korumak için sahte şahin uyarı çağrılarını kullandığının bulunması, hayvanların avcılara karşı savunma amacıyla kullandığı aldatıcı seslere daha fazla ışık tuttu.

Kahverengi dikengaga sadece 7 gram ağırlığında küçük bir kuş türü.

Bu hayvanlar yavrularını, dikengagadan yaklaşık 40 kat daha iri olan büyük yırtıcı alaca kurravonglara karşı savunmak için aldatıcı ses taklitleri kullanıyor.

Özellikle yırtıcılar arasında korku yaratmak için şahinlere karşı alarma geçen kuşların koro kakofonisini taklit ettikleri saptandı.

Bu adaptasyon, birçok hayvanın tehlikeden haberdar olmak için diğer türlerin alarm çağrılarına kulak misafiri olma davranışından faydalanıyor gibi görünüyor.

Avustralya Ulusal Üniversitesi'nden araştırmacılar, dikengagalıların aldatıcı "şahin!" uyarı çağrıları verdiğini buldu.

Bu çağrılar hem kendilerine ait olanları hem de yuvaları çok daha büyük alaca kurravongların saldırısına uğradığında diğer türlerin çıkardığı seslerin taklidini içeriyor.

Hakemli dergi Biology Letters'ta yayımlanan yeni çalışmada, bilim insanları bu çağrıları kaydedip analiz etti.

Özellikle aldatma taktiklerinin, avcının uyarı çağrılarına verdiği doğal tepkiden yararlanarak işe yarayıp yaramadığını ve taklitçiliğin nasıl bir rol oynadığını test ettiler.

Görsel kaldırıldı.
Alaca kurravong (Jessica McLachlan)

Araştırmacılar bu özel uyarı çağrılarının oynatılmasının, kurravongları kandırarak etraftaki tehlikeleri taramaya veya uçan şahinlere tepki veriyormuş gibi uzaklaşmaya yönlendirdiğini buldu.

Bilim insanları şöyle yazıyor:

Dikengaga kuşları, yavrularını kurravonglara karşı savunurken kendilerine ait, taklit ettikleri hava uyarı çağrıları yapıyorlar ve bu da avcıları kandırarak tehlikeleri taramalarına veya uçup gitmelerine neden oluyor.

Yırtıcı kuşun böyle bir tepki vermesinin, dikengaga kuşlarının yavrularına kaçma şansı verebileceğini söylüyorlar.

Araştırmacılar, "Kurravongların kaçma olasılığı daha yüksekti ve sadece sürü halinde dolaşan uyarı korolarına kıyasla, sadece havadan çalınan korolardan sonra beslenmeyi daha uzun süre ertelediler" diyor.

Minik kuş, alarm veren kuş korosu (aşırı tehlikenin güvenilir bir işareti) yanılsamasını dikkatle taklit ediyor ve bu aldatmaca, kurravongların uçan şahinlere yönelik korkusundan yararlanıyor.

Dikengagalar küçük olduğu için kendilerinden yüzlerce kat daha büyük şahinlerin seslerini taklit etmeleri zor.

Bu nedenle kendilerini, çok daha küçük yerel kuş türleri tarafından şahinlere karşı yapılan uyarı çağrıları korosunu taklit etmekle sınırlıyor gibi görünüyorlar.

Bilim insanları, şahinler de genellikle sessiz avlandığı için yerel kuşların alarm seslerinin, bir şahin varmış yanılsamasını yaratan en etkili ses olabileceğini söylüyor.

Araştırmacılar "Taklitler, muhtemelen birden fazla türü içeren bir alarm korosu yanılsaması yaratıyor" diye belirtiyor.

Araştırmacılar çalışmanın, kuşların yuvalarını hedef alan avcıları kandırmak için kullandığı aldatıcı alarm çağrılarının ilk deneysel gösterimini sunduğunu söylüyor.

Independent Türkçe



İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
TT

İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)

Bilim insanları ilk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfetti. İlk kez bir gezegenin, yıldızını bu şekilde etkilediği gözlemlendi. 

Dünya'dan yaklaşık 400 ışık yılı uzaktaki HIP 67522 adlı yıldız ve yörüngesindeki iki gezegen uzun zamandır takip ediliyor. Sadece 17 milyon yaşındaki yıldız, 4,5 milyar yaşındaki Güneş'e kıyasla daha büyük ancak daha soğuk. 

Yıldızın HIP 67522 b adlı gezegeni, şaşırtıcı derecede yakın bir yörüngede dönüyor. Ötegezegen yıldızın etrafındaki bir turunu sadece 7 günde tamamlıyor; yani gezegende bir yıl, Dünya zamanıyla sadece bir hafta sürüyor.

Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Ekaterina Ilin, "Daha önce HIP 67522 gibi bir sistem görmemiştik; gezegen bulunduğunda, yıldızının yörüngesinde 10 günden daha kısa bir sürede döndüğü bilinen en genç gezegendi" diyor.

Ilin ve ekip arkadaşları bu nedenle NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı'nın ötegezegen uydusu CHEOPS'u kullanarak sistemi daha yakından incelemeye karar verdi. 

Araştırmacılar HIP 67522 b'nin yıldızıyla  kurduğu sıkı etkileşim nedeniyle kendi sonunu hazırladığını tespit etti. 

Devasa plazma topları olan yıldızların yüklü parçacıkları, yüzeydeki hareketleriyle güçlü manyetik alanlar yaratıyor. Manyetik alan çizgileri birbirini kesemediğinden, bazen bunlar düğümlenip aniden koparak güneş patlamaları adı verilen radyasyon patlamalarına yol açıyor.

Bilim insanları, Dünya gibi pek çok gezegenin de manyetik alanı olduğu için yıldızına yakın gezegenlerin, yıldızlardaki manyetik alan patlamalarını tetikleyip tetiklemediğini merak ediyordu. 

HIP 67522 sistemini inceleyen ekip, yıldızdaki patlamaların gezegen onun önünden geçerken sıklaştığını saptadı. Araştırmacılar bu nedenle patlamaları gezegenin tetiklediği sonucuna vardı. 

Normalde yıldızların, yörüngelerindeki gezegenlerden etkilenmediği düşünülüyordu. Ancak araştırmacılar HIP 67522'nin yaşı nedeniyle ve güçlü bir manyetik alanı olması durumunda bunun mümkün olduğunu söylüyor.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmaya göre gezegen yakın yörünge dönüşü sırasında enerji biriktiriyor ve bunun bir kısmını, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca bir kırbaç misali, dalgalar halinde geri gönderiyor. Bu şok dalgası, manyetik alandan yıldızın yüzeyine geçtiğinde muazzam bir patlama yaşanıyor.

Ancak bu güçlü kozmik ışınların büyük bir kısmı uzaya savrulmak yerine gezegene geri dönüyor. Bilim insanları HIP 67522 b'nin bugüne kadar bulunan ilk "eceline susamış gezegen" olduğunu söylüyor. 

Ilin "Gezegen özellikle enerji yüklü patlamaları tetikliyor gibi görünüyor" diyerek ekliyor: 

Gezegenin, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca gönderdiği dalgalar belirli anlarda patlamaları başlatıyor. Ancak patlamaların enerjisi dalgaların enerjisinden çok daha yüksek. Dalgaların oluşmaya hazır patlamaları tetiklediğini düşünüyoruz.

Araştırmacılar halihazırda yaklaşık Jüpiter büyüklüğündeki HIP 67522 b'nin, 100 milyon yıl içinde Neptün'e yakın bir boyuta geleceğini tahmin ediyor.

Bilim insanları sistemi incelemeye devam ederek patlamalarda ne tür enerji salındığını anlamayı umuyor. Ayrıca bu türden benzer sistemlerin var olup olmadığını araştırmak için çalışmalarını genişletmeyi planlıyorlar.

Ilin, "Aklımda milyonlarca soru var çünkü bu tamamen yeni bir fenomen, dolayısıyla ayrıntılar hâlâ net değil" diyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, NASA, Nature