İspanya'daki oymalar Avrupa'daki insanlık tarihini yeniden yazabilir

Taş blok üzerindeki oyma 200 bin yıldan eski olabilir (Marbella Belediye Meclisi)
Taş blok üzerindeki oyma 200 bin yıldan eski olabilir (Marbella Belediye Meclisi)
TT

İspanya'daki oymalar Avrupa'daki insanlık tarihini yeniden yazabilir

Taş blok üzerindeki oyma 200 bin yıldan eski olabilir (Marbella Belediye Meclisi)
Taş blok üzerindeki oyma 200 bin yıldan eski olabilir (Marbella Belediye Meclisi)

İspanya'da arkeologlar, muhtemelen 200 bin yıldan daha eski, insanlar tarafından yapılmış bilinen en eski kaya oymalarını ortaya çıkardı. Bu, Avrupa'daki insan varlığına ilişkin anlayışımızı değiştirebilecek bir bulgu.

Araştırmacılar, Güney İspanya'nın Marbella belediyesinin Las Chapas bölgesindeki Coto Correa alanında yapılan arkeolojik kazı sırasında taş blok üzerinde basit bir "X" şeklindeki görsel tasarımın keşfedildiğini bildirdi.

Alanda ve çevresinde daha önce yapılan kazılarda Avrupa'da bulunan ve erken Paleolitik döneme tarihlenen en eski taş aletlerden bazıları ortaya çıkarılmıştı.

Bölgede daha sonra yapılan kazılarda, alanın tarihlendirilmesini sağlayan daha fazla erken insan taş aleti ortaya çıkarılmıştı.

Bu keşiflerden biri de 2022'de bulunan ve basit çizgi gravürleriyle dikkat çeken dev bir taş bloktu.

Araştırmacılara göre bu çizgi oymalar, "İspanya'da çok az bilinen ve Malaga eyaletinde benzeri görülmemiş bir dönem" olan Erken Orta Paleolitik Çağ'da Güney İspanya'da yerleşimcilerin varlığını doğruluyor.

Araştırmacılar, taş üzerindeki oymaların aynı zamanda insanlar tarafından yapılmış bilinen en eski oymalar olabileceğini söylüyor.

Şimdiye kadar bilinen en eski taş aletler MÖ 1.500.000 ila 100.000 arasına tarihleniyor ve modern insanların Afrika'dan göç etmeye başladığı dönemde Marbella bölgesinde tarih öncesi insanların varlığını doğruluyor.

Bununla birlikte, dev taş blok üzerinde yapılan ilk analizler, oymaların yaklaşık 200 bin yıllık olabileceğini ve muhtemelen bilinen en eski mağara sanatından 100 bin yıl daha eski olduğunu gösteriyor.

Marbella Belediye Meclisi'nden yapılan açıklamada, "İnsan kökenine dair bir dizi görsel temsil içeren bu eşsiz taş, en eski mağara sanatı tasvirlerinden 100 bin yıl daha eski olabilir" dendi.

Bilim adamları taşın ve oymanın tarihlendirilmesini doğrulamak için daha ileri değerlendirmeler yürütüyor.

Belediye meclisi, "Kesin tarihlendirme için uygulanan teknikler, örneklerin kesin bir kronolojisine olanak tanıyacak farklı tortu örneklerinin kuvars analizinden oluşuyor" dedi.

Araştırmacılar ayrıca işaretler dizisinin sanal bir kompozitini elde etmek için kayanın yüksek çözünürlüklü 3D taramasını yapmayı umuyor.

Marbella Beleediye Meclisi, "Bu, tüm yüzeyin maksimum ayrıntıda incelenmesine ve çalışma işaretleriyle görsel öğelerin tanımlanmasına olanak tanıyacak" dedi.

Bilim insanları, bu işaretleri yapan Taş Devri insanlarının muhtemelen Afrika'dan Avrupa'ya doğru yola çıkan erken dönem insan göç dalgasının bir parçası olduğunu düşünüyor.

En eski insan yapımı kaya oymaları olduğu doğrulanırsa, Coto Correa alanının kıta boyunca insan göçü ve yerleşiminin anlaşılmasında kilit rol oynayabileceğini söylüyorlar.

Independent Türkçe



Dinozorlar asteroit çarpmasa da yok olmaya mahkum muydu?

Dinozorlar asteroit çarpmasa da yok olmaya mahkum muydu?
TT

Dinozorlar asteroit çarpmasa da yok olmaya mahkum muydu?

Dinozorlar asteroit çarpmasa da yok olmaya mahkum muydu?

Dinozorların asteroit çarpmasından önce çöküşe geçtiği teorisinin doğru olmadığı öne sürüldü.

Milyonlarca yıl boyunca yeryüzüne hükmeden dinozorların soyu, 66 milyon yıl önce Dünya'ya çarpan bir göktaşının etkisiyle tükenmişti. 

Bugüne kadar bulunan bazı fosiller, dinozorların bu olaydan önce sayı ve çeşitlilik açısından gerilediğine işaret ediyordu. Özellikle göktaşından önceki yıllarda fosil sayısının azalması bu teoriyi destekliyordu. Bazı bilim insanları, asteroit gezegene çarpmasa bile bu sürüngelerin yok olma sürecine girdiğine inanıyordu. 

University College London'dan paleontolog Chris Dean "Dinozorların asteroit çarpmadan önce de yok olmaya mahkum olup olmadığı 30 yılı aşkın süredir tartışılan bir konu" diyor.

Dean ve ekip arkadaşları bu soruya yanıt bulmak için 66 milyon ila 84 milyon yıl önce Kuzey Amerika'da yaşamış 4 dinozor türüne ait 8 binden fazla fosili inceledi. 

Bulguları hakemli dergi Current Biology'de dün (8 Nisan) yayımlanan çalışmada dinozor çeşitliliğinin yaklaşık 76 milyon yıl önce zirveye ulaştığı ve ardından kitlesel yok oluşa kadar azaldığı bulundu. Bu eğilim, dinozorların soyu tükenmeden önceki 6 milyon yılda daha belirgindi. 

Ancak araştırmacılar, paleontologların asteroit çarpmasından önceki yıllarda ne kadar araziye erişebildiğini ve bu bölgelerde kaç kazı çalışması yapıldığını hesaplayınca, bilim insanlarının elinde pek örnek olmadığını tespit etti. Ekip, bu döneme ait jeolojik kayıtların açığa çıkmadığını veya üstünün bitki örtüsüyle kaplı olduğunu buldu.

Ayrıca çevresel koşullar veya diğer faktörlerin bu düşüşü açıklayamadığını söylüyorlar. Geliştirdikleri modellere göre dinozorların sayısı, göktaşı çarpmasına kadar stabildi. 

Bilim insanlarına göre dinozorlar kitlesel yok oluştan önce muhtemelen çökmeye başlamamıştı. Bu izlenimin, döneme ait fosillerin iyi korunmamış ya da bulunmasının zor olmasından kaynaklandığını düşünüyorlar. 

Makalenin bir diğer yazarı Alfio Alessandro Chiarenza, "Dinozorlar muhtemelen kaçınılmaz bir yok oluşa mahkum değildi" diyerek ekliyor: 

Eğer o asteroit olmasaydı, hâlâ bu gezegeni memeliler, kertenkeleler ve hayatta kalan torunları olan kuşlarla paylaşıyor olabilirlerdi.

Diğer yandan bazı bilim insanları yeni çalışmanın, dinozorların türlerinin azalmaya başladığı teorisini çürütmediğini savunuyor.

Reading Üniversitesi'nden Manabu Sakamoto'nun araştırmasına göre dinozorların yaşadığı 175 milyon yıl boyunca, yeni dinozor türlerinin ortaya çıkma hızı genel olarak yavaşlamıştı ve yeni türlerinin gelişmesinden çok daha fazla sayıda türün nesli tükeniyordu. 

Sakamoto, yeni araştırma mevcut fosillerde sapma olduğunu öne sürmesine karşın dinozor çeşitliliğindeki bu uzun vadeli düşüşün geçerliliğini koruduğunu söylüyor: 

Bu iki durum aynı anda geçerli olabilir.

Independent Türkçe, Live Science, New Scientist, Current Biology