İspanya'daki oymalar Avrupa'daki insanlık tarihini yeniden yazabilir

Taş blok üzerindeki oyma 200 bin yıldan eski olabilir (Marbella Belediye Meclisi)
Taş blok üzerindeki oyma 200 bin yıldan eski olabilir (Marbella Belediye Meclisi)
TT

İspanya'daki oymalar Avrupa'daki insanlık tarihini yeniden yazabilir

Taş blok üzerindeki oyma 200 bin yıldan eski olabilir (Marbella Belediye Meclisi)
Taş blok üzerindeki oyma 200 bin yıldan eski olabilir (Marbella Belediye Meclisi)

İspanya'da arkeologlar, muhtemelen 200 bin yıldan daha eski, insanlar tarafından yapılmış bilinen en eski kaya oymalarını ortaya çıkardı. Bu, Avrupa'daki insan varlığına ilişkin anlayışımızı değiştirebilecek bir bulgu.

Araştırmacılar, Güney İspanya'nın Marbella belediyesinin Las Chapas bölgesindeki Coto Correa alanında yapılan arkeolojik kazı sırasında taş blok üzerinde basit bir "X" şeklindeki görsel tasarımın keşfedildiğini bildirdi.

Alanda ve çevresinde daha önce yapılan kazılarda Avrupa'da bulunan ve erken Paleolitik döneme tarihlenen en eski taş aletlerden bazıları ortaya çıkarılmıştı.

Bölgede daha sonra yapılan kazılarda, alanın tarihlendirilmesini sağlayan daha fazla erken insan taş aleti ortaya çıkarılmıştı.

Bu keşiflerden biri de 2022'de bulunan ve basit çizgi gravürleriyle dikkat çeken dev bir taş bloktu.

Araştırmacılara göre bu çizgi oymalar, "İspanya'da çok az bilinen ve Malaga eyaletinde benzeri görülmemiş bir dönem" olan Erken Orta Paleolitik Çağ'da Güney İspanya'da yerleşimcilerin varlığını doğruluyor.

Araştırmacılar, taş üzerindeki oymaların aynı zamanda insanlar tarafından yapılmış bilinen en eski oymalar olabileceğini söylüyor.

Şimdiye kadar bilinen en eski taş aletler MÖ 1.500.000 ila 100.000 arasına tarihleniyor ve modern insanların Afrika'dan göç etmeye başladığı dönemde Marbella bölgesinde tarih öncesi insanların varlığını doğruluyor.

Bununla birlikte, dev taş blok üzerinde yapılan ilk analizler, oymaların yaklaşık 200 bin yıllık olabileceğini ve muhtemelen bilinen en eski mağara sanatından 100 bin yıl daha eski olduğunu gösteriyor.

Marbella Belediye Meclisi'nden yapılan açıklamada, "İnsan kökenine dair bir dizi görsel temsil içeren bu eşsiz taş, en eski mağara sanatı tasvirlerinden 100 bin yıl daha eski olabilir" dendi.

Bilim adamları taşın ve oymanın tarihlendirilmesini doğrulamak için daha ileri değerlendirmeler yürütüyor.

Belediye meclisi, "Kesin tarihlendirme için uygulanan teknikler, örneklerin kesin bir kronolojisine olanak tanıyacak farklı tortu örneklerinin kuvars analizinden oluşuyor" dedi.

Araştırmacılar ayrıca işaretler dizisinin sanal bir kompozitini elde etmek için kayanın yüksek çözünürlüklü 3D taramasını yapmayı umuyor.

Marbella Beleediye Meclisi, "Bu, tüm yüzeyin maksimum ayrıntıda incelenmesine ve çalışma işaretleriyle görsel öğelerin tanımlanmasına olanak tanıyacak" dedi.

Bilim insanları, bu işaretleri yapan Taş Devri insanlarının muhtemelen Afrika'dan Avrupa'ya doğru yola çıkan erken dönem insan göç dalgasının bir parçası olduğunu düşünüyor.

En eski insan yapımı kaya oymaları olduğu doğrulanırsa, Coto Correa alanının kıta boyunca insan göçü ve yerleşiminin anlaşılmasında kilit rol oynayabileceğini söylüyorlar.

Independent Türkçe



NASA teleskobu, Samanyolu'nun en uzak "ikizini" buldu

Epey belirgin spiral kollara, merkezinde şişkinliğe ve büyük bir yıldız oluşum diskine sahip Zhúlóng, Samanyolu Galaksisi'ne benziyor (NOIRLab)
Epey belirgin spiral kollara, merkezinde şişkinliğe ve büyük bir yıldız oluşum diskine sahip Zhúlóng, Samanyolu Galaksisi'ne benziyor (NOIRLab)
TT

NASA teleskobu, Samanyolu'nun en uzak "ikizini" buldu

Epey belirgin spiral kollara, merkezinde şişkinliğe ve büyük bir yıldız oluşum diskine sahip Zhúlóng, Samanyolu Galaksisi'ne benziyor (NOIRLab)
Epey belirgin spiral kollara, merkezinde şişkinliğe ve büyük bir yıldız oluşum diskine sahip Zhúlóng, Samanyolu Galaksisi'ne benziyor (NOIRLab)

James Webb Uzay Teleskobu (JWST), bugüne kadarki en uzak ve eski spiral galaksiyi keşfetti.

Samanyolu gibi galaksilerin spiral kollar ve yıldız oluşumuna sahne olan devasa disklerini oluşturmak için birkaç milyar yıla ihtiyaç duyduğu düşünülüyordu. 

Ancak NASA öncülüğünde geliştirilen JWST, bu düşünceye meydan okuyan gözlemler yapıyor.

Teleskobun uzaktaki milyarlarca gökcismini taradığı PANORAMIC araştırmasından elde edilen görüntüleri inceleyen bilim insanları, Samanyolu'nun en uzak "ikizi" dedikleri bir galaksiyle karşılaştı.

Zhúlóng adı verilen galaksi, standart modele göre 13,8 milyar yıl önce gerçekleşen Büyük Patlama'dan sadece 1 milyar yıl sonra görüntülendi.

Hakemli dergi Astronomy & Astrophysics'te dün (16 Nisan) yayımlanan makalenin yazarları, galaksinin belirli özellikleri ve boyutu nedeniyle Samanyolu'nun ikizi olduğunu söylüyor.

Cenevre Üniversitesi'nden çalışmanın başyazarı Mengyuan Xiao, "Bu galaksiye Çin mitolojisinde 'Meşale Ejderhası' anlamına gelen Zhúlóng adını verdik. Mitolojide Zhúlóng, gözlerini açıp kapatarak gece ve gündüzü yaratan, ışığı ve kozmik zamanı simgeleyen güçlü bir kızıl güneş ejderhasıdır" diyerek ekliyor:

Zhúlóng'u öne çıkaran şey, şekil, boyut ve yıldız kütlesi bakımından Samanyolu'na çok benzemesi.

Bilim insanları Zhúlóng'un yıldız oluşum diskinin 60 bin ışık yılı çapa sahip olduğunu ve kütlesinin, Güneş'in 100 milyar katı olduğunu tahmin ediyor. Buna karşılık Samanyolu'nun diski 100 bin ışık yılı çapa ve 1,5 trilyon Güneş kütlesine sahip. 

Aralarında böyle bir boyut ve kütle farkı olmasına karşın Zhúlóng'un bu kadar eski bir zamanda bu seviyeye ulaşması mevcut teorileri sorgulamaya açıyor. Yine JWST'nin 2023'te keşfettiği Ceers-2112 adlı spiral galaksiden 1 milyar yıl daha yaşlı.

JWST, 2021'de fırlatılmasından bu yana evrenin ilk dönemlerinde devasa galaksiler ve kara delikler buluyor. Bu keşifler evrene veya galaksi oluşumuna dair bilinenlerin yanlış olabileceğine işaret ediyor.

Yeni araştırmayı yürüten ekip, Zhúlóng'un 1 milyar yıldan daha kısa sürede Samanyolu'na benzer şekil ve boyuta nasıl ulaştığı sorusunun cevap beklediğini söylüyor.

Makalenin ortak yazarı Pascal Oesch, "Bu keşif, JWST'nin erken evrene bakışımızı temelden nasıl değiştirdiğini gösteriyor" diyor.

Araştırmacılar JWST ve Şili'deki teleskop dizisi ALMA'yla Zhúlóng'un daha derinlemesine incelenmesi çağrısı yapıyor.

Independent Türkçe, Live Science, Space.com, Astronomy & Astrophysics