Üç yaşındaki çocuk 3 bin 800 yıllık bokböceği muskası buldu

Kenanlılar, Orta Tunç Çağı'nda mühür ve muska olarak bokböceğine benzeyen şekiller kullanıyordu.

Tel Azekah'da Kenanlılara ait bokböceği taşı bulundu (İsrail Eski Eserler Kurumu)
Tel Azekah'da Kenanlılara ait bokböceği taşı bulundu (İsrail Eski Eserler Kurumu)
TT

Üç yaşındaki çocuk 3 bin 800 yıllık bokböceği muskası buldu

Tel Azekah'da Kenanlılara ait bokböceği taşı bulundu (İsrail Eski Eserler Kurumu)
Tel Azekah'da Kenanlılara ait bokböceği taşı bulundu (İsrail Eski Eserler Kurumu)

Arkeologlar, İsrail'in Tel Azekah bölgesinde bir çocuğun yerde bulduğu "güzel bir taşın", aslında 3 bin 800 yıl önce yapılmış, Bronz Çağı'na ait bir bokböceği muskası olduğunu doğruladı.

İsrail Eski Eserler Kurumu'ndan yapılan açıklamada üç yaşındaki Ziv Nitzan'ın taşı, üzeri çakılla kaplı toprak bir patikada gezinirken bulduğu belirtildi.

Tercüme edilen bir videoda Ziv'in ablası Omer Nitzan "Etrafındaki 7 bin taş arasından bir tanesini aldı. Sonra üzerindeki kumu temizledi ve onda farklı bir şey olduğunu gördü" diyor.

Taşı ovup kumları temizlediğinde taşta farklı bir şeyler olduğunu gördük. Bu güzel taşı görmeleri için ebeveynlerimi çağırdım ve arkeolojik bir bulgu keşfettiğimizi anladık! Bunu hemen İsrail Eski Eserler Kurumu'na bildirdik.

Görsel kaldırıldı.
Tel Azekah'ın havadan görünümü (Emil Aladjem/İsrail Eski Eserler Kurumu)


Eski Eserler Kurumu taşın Orta Tunç Çağı'ndan kalma, Kenanlılara ait bir bokböceği muskası olduğunu belirledi. Kenanlılar, Levant bölgesinde yaşamış ve Mısır'la güçlü bağlara sahip eski bir halktı. Araştırmacılar, Orta Tunç Çağı'nda Kenanlıların bokböceğine benzeyen şekillerde mühür ve muska kullandığını söylüyor.
 

Görsel kaldırıldı.
Ziv Nitzan'ın bulduğu bokböceği taşı (İsrail Eski Eserler Kurumu)

Bazıları semboller ve mesajlar taşıyan bu tür eserlerin bölgedeki antik mezarların yanı sıra kamu ve özel binalarda da yaygın olarak bulunduğunu ekliyorlar.

Bu saygı duyulan böceklerin sembollerini kullanma uygulaması Mısır'da ortaya çıkmıştı.

Antik Mısırlılar gübre toplarını yuvarlayan bokböceklerini, Güneş tanrılarının "Güneş diskini" gökküre üzerinde yuvarlamasıyla ilişkilendiriyordu.

Hatta Antik Mısırlılar bokböceği şeklini tanrının vücut bulmasının sembolü olarak gördüğü için böceğin Mısır dilindeki adı bile "yaratılmak" fiilinden türüyor.

Arkeologlar 15 yılı aşkın süredir Tel Azekah'ta kazılar yürüterek bölgedeki binlerce yıl önceki yaşama ışık tutan çok sayıda eser buldu. Buluntular arasında Yehuda Krallığı döneminden kalma antik şehir surları ve tarımsal yapılar da yer alıyor.

Tel Aviv Üniversitesi arkeolojik kazı direktörü Oded Lipschits, "Kazı bulguları, Orta ve Geç Tunç Çağları boyunca Tel Azekah'ta, Yehuda ovalarındaki en önemli şehirlerden birinin geliştiğini gösteriyor" diyor.

Ziv'in bulduğu bokböceği taşı, burada keşfedilen ve o dönemde Kenanlılarla Mısır arasındaki yakın bağları ve kültürel etkileri kanıtlayan uzun bir Mısır ve Kenan buluntuları listesine katılıyor.

Independent Türkçe



Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor

Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
TT

Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor

Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)

Dubai çikolatasının popülaritesi, Antep fıstığı arzında küresel bir krize yol açarak dünya çapında fıstık kıtlığını şiddetlendirdi ve fiyatların hızla yükselmesine neden oldu.

Antep fıstığı kreması, kadayıf ve sütlü çikolatanın birleşiminden oluşan Dubai çikolatası, 2021 yılında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) merkezli çikolata şirketi Fix tarafından piyasaya sürülmesinin ardından büyük ilgi gördü ve bir TikTok videosu viral oldu. Aralık 2023'te yayınlanan video 120 milyondan fazla izlendi ve fıstıklı çikolataya karşı küresel bir tutku uyandırarak birçok benzer ürünün ortaya çıkmasına neden oldu.

Kuruyemiş perakendecisi CG Hacking'den Giles Hacking, bu tutku nedeniyle Antep fıstığı fiyatlarının bir yıl önce pound (ağırlık ölçüsü birimi) başına 7,65 dolardan şu anda pound başına yaklaşık 10,30 dolara yükseldiğini söyledi. Hacking, “Şu anda Antep fıstığı piyasasında arz sıkıntısı yaşanıyor” dedi.

Şarku’l Avsat’ın Financial Times'tan aktardığı habere göre, tüketiciler o kadar heyecanlı ki, Birleşik Krallık gibi ülkelerde bazı mağazalar her müşterinin alabileceği çikolata sayısını sınırlıyor.

vfdghty
Berlin'deki bir tatlı dükkanında Dubai çikolataları hazırlanıyor. (Arşiv - AFP)

Antep fıstığının ana ihracatçısı olan ABD'de geçen yıl hayal kırıklığı yaratan hasadın ardından Antep fıstığı stokları zaten azalmaktaydı. Hacking, ABD mahsulünün normalden daha kaliteli olduğunu ve bunun da genellikle çikolata ve diğer gıdalar için malzeme olarak satılan ucuz, kabuksuz Antep fıstığı içlerinin arzını azalttığını söyledi. Hacking, “Çok fazla arz yoktu. Bu yüzden Dubai çikolatası geldiğinde ve çikolatacılar ellerine geçen tüm ürünleri satın aldıklarında, dünyanın geri kalanında bir kıtlık yaşandı” ifadelerini kullandı.

BAE'ye Antep fıstığı ihracatı

İran gümrük idaresine göre, dünyanın en büyük ikinci antepfıstığı üreticisi olan İran, Mart 2025'te sona eren altı aylık dönemde BAE'ye bir önceki 12 aya kıyasla yüzde 40 daha fazla antepfıstığı ihraç etti.

İran Antep Fıstığı Derneği yönetim kurulu üyesi Behruz Ağa, kıtlığın, küresel fıstık arzının talebi aştığı ve fiyatların düşmesine neden olduğu 2023'ten keskin bir geri dönüşü temsil ettiğini söyledi.

Yetiştiricilikte dönüşüm

Kaliforniya'da bazı çiftçiler badem fiyatlarının düşmesi nedeniyle son yıllarda bademden Antep fıstığına geçiş yaptı. Ancak bu ağaçlar eylül ayındaki bir sonraki hasada kadar üretime başlamayacak.

Diğer yandan çikolata üreticileri yeterince krema dolgulu çikolata üretemediklerini söylüyor.

Financial Times’a göre çikolata severler zaten kakao arzında yaşanan sıkıntıdan mustaripti ve bu durum 2024 yılında sert hava koşulları ve hastalıkların mahsulü etkilemesiyle fiyatların neredeyse üç katına çıkmasına neden oldu. Üreticiler, kakao kullanımını en aza indiren yeni tariflerle daha küçük barlar satmaya başladı.

Fix, başkalarının kendi markasını müşterileri yanıltmak için kullandığına dair endişelerini dile getirdi. Şirket ürünlerini BAE dışında satmıyor ve günde sadece iki saat satışa sunuyor.

İsviçreli çikolata üreticisi Laderach'ın CEO'su Johannes Laderach, “Dubai çikolatasına olan talep bizi çok şaşırttı. Birkaç ay önce piyasaya sürdük ve talep katlanarak artmaya devam ediyor” ifadelerini kullandı.