Kaçak altın madenciliği, Amazon'daki yağmur ormanlarına büyük zarar veriyor (Reuters)
Bilim insanları, Amazon'daki kaçak altın madenciliğine karşı ağaçların “casus” görevi görebileceğini keşfetti.
Yasadışı madenciler, altın parçacıklarını topraktan ayırmak için cıva kullanıyor. Toprağa salınan ve altına bağlanan cıvaların yarattığı bu zehirli karışım daha sonra madenciler tarafından yakılıyor. Açığa çıkan gazlarsa yakındaki ağaçlar tarafından emiliyor.
ABD’nin prestijli eğitim kurumlarından Cornell Üniversitesi’nden Dr. Jacqueline Gerson liderliğindeki ekip, bu zehirli metalin ağaç halkalarında biriktiğini ve böylece kaçak madenciliğin “izlerinin takip edilebileceğini” ortaya koydu.
Hakemli dergi Frontiers in Environmental Science’ta bugün yayımlanan araştırmada, Peru’da kaçak madencilik yapılan bölgelere farklı mesafelerden toplanan 5 incir ağacı (Ficus insipada) türüne ait halkalar incelendi.
En yüksek cıva seviyeleri, madenlerin bitişiğindeki alanlardan alınan ağaç halkası örneklerinde tespit edildi. Madenden daha uzak olanlardaysa bu seviyeler daha düşüktü.
Gerson, ağaçların kaçak madencilik faaliyetlerine yönelik “biyolojik monitörler” şeklinde kullanılabileceğini belirtiyor. Yer aldığı çevrenin kalitesi hakkında nicel bilgi sağlayabilen canlılara “biyolojik monitör” adı veriliyor.
Diğer yandan ağaç halkaları araştırmacılara cıva seviyelerinin ne zaman yükselmeye başladığını gösterse de yasadışı madencilerin konumuna dair net bilgiler sunmuyor. Fakat yüksek cıva seviyeleri, madencilik alanlarının muhtemel yakınlığına dair bilgi verebilir.
Independent Türkçe, Popular Science, New Scientist
Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyorhttps://turkish.aawsat.com/ya%C5%9Fam/5134481-dubai-%C3%A7ikolatas%C4%B1n%C4%B1n-pop%C3%BClaritesi-d%C3%BCnya-%C3%A7ap%C4%B1nda-f%C4%B1st%C4%B1k-k%C4%B1tl%C4%B1%C4%9F%C4%B1na-neden-oluyor
Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Dubai çikolatasının popülaritesi, Antep fıstığı arzında küresel bir krize yol açarak dünya çapında fıstık kıtlığını şiddetlendirdi ve fiyatların hızla yükselmesine neden oldu.
Antep fıstığı kreması, kadayıf ve sütlü çikolatanın birleşiminden oluşan Dubai çikolatası, 2021 yılında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) merkezli çikolata şirketi Fix tarafından piyasaya sürülmesinin ardından büyük ilgi gördü ve bir TikTok videosu viral oldu. Aralık 2023'te yayınlanan video 120 milyondan fazla izlendi ve fıstıklı çikolataya karşı küresel bir tutku uyandırarak birçok benzer ürünün ortaya çıkmasına neden oldu.
Kuruyemiş perakendecisi CG Hacking'den Giles Hacking, bu tutku nedeniyle Antep fıstığı fiyatlarının bir yıl önce pound (ağırlık ölçüsü birimi) başına 7,65 dolardan şu anda pound başına yaklaşık 10,30 dolara yükseldiğini söyledi. Hacking, “Şu anda Antep fıstığı piyasasında arz sıkıntısı yaşanıyor” dedi.
Şarku’l Avsat’ın Financial Times'tan aktardığı habere göre, tüketiciler o kadar heyecanlı ki, Birleşik Krallık gibi ülkelerde bazı mağazalar her müşterinin alabileceği çikolata sayısını sınırlıyor.
Berlin'deki bir tatlı dükkanında Dubai çikolataları hazırlanıyor. (Arşiv - AFP)
Antep fıstığının ana ihracatçısı olan ABD'de geçen yıl hayal kırıklığı yaratan hasadın ardından Antep fıstığı stokları zaten azalmaktaydı. Hacking, ABD mahsulünün normalden daha kaliteli olduğunu ve bunun da genellikle çikolata ve diğer gıdalar için malzeme olarak satılan ucuz, kabuksuz Antep fıstığı içlerinin arzını azalttığını söyledi. Hacking, “Çok fazla arz yoktu. Bu yüzden Dubai çikolatası geldiğinde ve çikolatacılar ellerine geçen tüm ürünleri satın aldıklarında, dünyanın geri kalanında bir kıtlık yaşandı” ifadelerini kullandı.
BAE'ye Antep fıstığı ihracatı
İran gümrük idaresine göre, dünyanın en büyük ikinci antepfıstığı üreticisi olan İran, Mart 2025'te sona eren altı aylık dönemde BAE'ye bir önceki 12 aya kıyasla yüzde 40 daha fazla antepfıstığı ihraç etti.
İran Antep Fıstığı Derneği yönetim kurulu üyesi Behruz Ağa, kıtlığın, küresel fıstık arzının talebi aştığı ve fiyatların düşmesine neden olduğu 2023'ten keskin bir geri dönüşü temsil ettiğini söyledi.
Yetiştiricilikte dönüşüm
Kaliforniya'da bazı çiftçiler badem fiyatlarının düşmesi nedeniyle son yıllarda bademden Antep fıstığına geçiş yaptı. Ancak bu ağaçlar eylül ayındaki bir sonraki hasada kadar üretime başlamayacak.
Diğer yandan çikolata üreticileri yeterince krema dolgulu çikolata üretemediklerini söylüyor.
Financial Times’a göre çikolata severler zaten kakao arzında yaşanan sıkıntıdan mustaripti ve bu durum 2024 yılında sert hava koşulları ve hastalıkların mahsulü etkilemesiyle fiyatların neredeyse üç katına çıkmasına neden oldu. Üreticiler, kakao kullanımını en aza indiren yeni tariflerle daha küçük barlar satmaya başladı.
Fix, başkalarının kendi markasını müşterileri yanıltmak için kullandığına dair endişelerini dile getirdi. Şirket ürünlerini BAE dışında satmıyor ve günde sadece iki saat satışa sunuyor.
İsviçreli çikolata üreticisi Laderach'ın CEO'su Johannes Laderach, “Dubai çikolatasına olan talep bizi çok şaşırttı. Birkaç ay önce piyasaya sürdük ve talep katlanarak artmaya devam ediyor” ifadelerini kullandı.
