Samanyolu'nun komşu galaksisi parçalanıyor

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Samanyolu'nun komşu galaksisi parçalanıyor

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Yeni bir araştırmada galaksimize komşu bir galaksinin parçalanmaka olduğu öne sürüldü. 

Yeni araştırmaya göre bizim galaksimizin komşusu ve nispeten küçük bir galaksi olan Küçük Macellan Bulutu ya da KMB, komşu bir galaksinin kütleçekim gücü tarafından parçalara ayrılıyor gibi görünüyor.

Japonya'daki Nagoya Üniversitesi'nden Kengo Tachihara, "Bu sonucu ilk aldığımızda, analiz yöntemimizde bir hata olabileceğinden şüphelendik" diyor.

Ancak daha yakından incelediğimizde sonuçların tartışmaya kapalı olduğunu gördük ve şaşkına döndük.

KMB'nin en yakın komşularımızdan biri olması, araştırmacıların galaksiyi oluşturan yaklaşık 7 bin büyük kütleli yıldızı yakından takip etmesini sağlıyor. Bu yıldızlar Güneş'ten en az 8 kat daha fazla kütleye sahip ve yalnızca birkaç milyon yıl yaşarlar ve genellikle süpernova patlamasıyla son bulurlar.

Araştırmacılar bu yıldızları izlerken, galaksinin komşusu Büyük Macellan Bulutu ya da BMB tarafından parçalandıklarını fark etti.

Tachihara, "KMB'deki yıldızlar sanki birbirlerinden ayrılıyorlarmış gibi galaksinin her iki tarafında zıt yönlerde hareket ediyorlardı" ifadelerini kullanıyor. 

Bu yıldızlardan bazıları BMB'ye yaklaşırken, diğerleri ondan uzaklaşıyordu; bu da daha büyük galaksinin kütleçekimsel etkisine işaret ediyor. Bu beklenmedik hareket, BMB'nin KMB'yi kütleçekimsel olarak parçalayarak yavaş yavaş yok olmasına yol açtığı hipotezini destekliyor.

Araştırmacılar ayrıca KMB'nin dönüyor gibi görünmediğini de fark etti. Genellikle büyük kütleli genç yıldızlar doğdukları gazla birlikte hareket eder ancak KMB'nin yıldızları bu şekilde hareket ediyor gibi görünmüyor, bu da gazın beklendiği gibi dönmediğine işaret ediyor.

Bu durum sadece KMB'nin değil, aynı zamanda bizimki de dahil diğer galaksilerle girdiği etkileşimin yeni bir şekilde anlaşılmasına yol açabilir.

Daha ileri araştırmalar, erken evrenin koşullarını ve hikayesini daha iyi anlamamıza katkı sunabilir. KMB erken galaksilerle bazı özellikler paylaştığı için kozmosun bugünkünden daha genç olduğu zamanları anlamada fayda sağlıyor.

Tachihara, "İçinde yaşadığımız galaksinin 'kuşbakışı görüntüsünü' elde edemiyoruz" diyor.

Sonuç olarak yıldız hareketlerinin ayrıntılarını bir tek KMB ve BMB galaksilerinde gözlemleyebiliyoruz. Bu araştırma, galaksi boyunca yıldız oluşum sürecini yıldızların hareketiyle bağlantılı şekilde incelememize olanak tanıdığı için önemli.

Çalışma, The Astrophysical Journal Supplement Series'de yayımlanan "Evidence of Galactic Interaction in the Small Magellanic Cloud Probed by Gaia-selected Massive Star Candidates" (Gaia tarafından seçilen büyük kütleli yıldız adayları için gözlenen Küçük Macellan Bulutu'nda galaktik etkileşimin kanıtı) başlıklı yeni bir makalede anlatılıyor.

Independent Türkçe



NASA teleskobu, Samanyolu'nun en uzak "ikizini" buldu

Epey belirgin spiral kollara, merkezinde şişkinliğe ve büyük bir yıldız oluşum diskine sahip Zhúlóng, Samanyolu Galaksisi'ne benziyor (NOIRLab)
Epey belirgin spiral kollara, merkezinde şişkinliğe ve büyük bir yıldız oluşum diskine sahip Zhúlóng, Samanyolu Galaksisi'ne benziyor (NOIRLab)
TT

NASA teleskobu, Samanyolu'nun en uzak "ikizini" buldu

Epey belirgin spiral kollara, merkezinde şişkinliğe ve büyük bir yıldız oluşum diskine sahip Zhúlóng, Samanyolu Galaksisi'ne benziyor (NOIRLab)
Epey belirgin spiral kollara, merkezinde şişkinliğe ve büyük bir yıldız oluşum diskine sahip Zhúlóng, Samanyolu Galaksisi'ne benziyor (NOIRLab)

James Webb Uzay Teleskobu (JWST), bugüne kadarki en uzak ve eski spiral galaksiyi keşfetti.

Samanyolu gibi galaksilerin spiral kollar ve yıldız oluşumuna sahne olan devasa disklerini oluşturmak için birkaç milyar yıla ihtiyaç duyduğu düşünülüyordu. 

Ancak NASA öncülüğünde geliştirilen JWST, bu düşünceye meydan okuyan gözlemler yapıyor.

Teleskobun uzaktaki milyarlarca gökcismini taradığı PANORAMIC araştırmasından elde edilen görüntüleri inceleyen bilim insanları, Samanyolu'nun en uzak "ikizi" dedikleri bir galaksiyle karşılaştı.

Zhúlóng adı verilen galaksi, standart modele göre 13,8 milyar yıl önce gerçekleşen Büyük Patlama'dan sadece 1 milyar yıl sonra görüntülendi.

Hakemli dergi Astronomy & Astrophysics'te dün (16 Nisan) yayımlanan makalenin yazarları, galaksinin belirli özellikleri ve boyutu nedeniyle Samanyolu'nun ikizi olduğunu söylüyor.

Cenevre Üniversitesi'nden çalışmanın başyazarı Mengyuan Xiao, "Bu galaksiye Çin mitolojisinde 'Meşale Ejderhası' anlamına gelen Zhúlóng adını verdik. Mitolojide Zhúlóng, gözlerini açıp kapatarak gece ve gündüzü yaratan, ışığı ve kozmik zamanı simgeleyen güçlü bir kızıl güneş ejderhasıdır" diyerek ekliyor:

Zhúlóng'u öne çıkaran şey, şekil, boyut ve yıldız kütlesi bakımından Samanyolu'na çok benzemesi.

Bilim insanları Zhúlóng'un yıldız oluşum diskinin 60 bin ışık yılı çapa sahip olduğunu ve kütlesinin, Güneş'in 100 milyar katı olduğunu tahmin ediyor. Buna karşılık Samanyolu'nun diski 100 bin ışık yılı çapa ve 1,5 trilyon Güneş kütlesine sahip. 

Aralarında böyle bir boyut ve kütle farkı olmasına karşın Zhúlóng'un bu kadar eski bir zamanda bu seviyeye ulaşması mevcut teorileri sorgulamaya açıyor. Yine JWST'nin 2023'te keşfettiği Ceers-2112 adlı spiral galaksiden 1 milyar yıl daha yaşlı.

JWST, 2021'de fırlatılmasından bu yana evrenin ilk dönemlerinde devasa galaksiler ve kara delikler buluyor. Bu keşifler evrene veya galaksi oluşumuna dair bilinenlerin yanlış olabileceğine işaret ediyor.

Yeni araştırmayı yürüten ekip, Zhúlóng'un 1 milyar yıldan daha kısa sürede Samanyolu'na benzer şekil ve boyuta nasıl ulaştığı sorusunun cevap beklediğini söylüyor.

Makalenin ortak yazarı Pascal Oesch, "Bu keşif, JWST'nin erken evrene bakışımızı temelden nasıl değiştirdiğini gösteriyor" diyor.

Araştırmacılar JWST ve Şili'deki teleskop dizisi ALMA'yla Zhúlóng'un daha derinlemesine incelenmesi çağrısı yapıyor.

Independent Türkçe, Live Science, Space.com, Astronomy & Astrophysics