Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Bilim insanları, Çin'de Alzheimer hastalığıyla diğer demans türlerinin orantısız bir sağlık yükü oluşturduğu ve vaka oranlarının küresel ortalamadan daha hızlı arttığı uyarısını yaptı.

Çarşamba günü PLOS One adlı akademik dergide yayımlanan yeni araştırma, ülkede demansı mümkün olduğunca erken önlemek için acil ve etkili müdahalelerin uygulanması çağrısında bulunuyor.

Alzheimer ve diğer demans türleri, (ADD; Alzheimer Dissease and Demantia / Alzheimer Hastalığı ve Demans), dünya çapında artan oranlarla giderek daha ciddi bir nörolojik sağlık sorunu haline geliyor.

Ancak bilim insanları, özellikle Çin'deki bunamaların gerçek hastalık yükü ve risk faktörlerinin yeterince anlaşılmadığını söylüyor.

Mevcut çalışmada araştırmacılar, Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlar tarafından başlatılan halka açık veri tabanı Küresel Hastalık Yükü'nden (GBD) alınan, 30 yıldan uzun süreye yayılan küresel sağlık verilerini analiz etti.

Veri tabanı, 204 ülke ve bölgede 370’in üzerinde hastalık ve sağlık sorunuyla bunlara karşılık gelen 88 risk faktörü hakkında veri içeriyor.

1990'la 2021 arasındaki son analizlere dayanarak bilim insanları, Çin'de demans vakalarının üç katına, küresel vakalarınsa iki katına çıktığını tespit etti.

"ADD, küresel hastalık yükü en ağır hastalıklardan biri. Çin'de ve küresel olarak ADD'nin hastalık yükü 1990'dan 2021'e kadar yıldan yıla arttı" diye yazdılar.

Çalışmada, "2021'e gelindiğinde, Çin'in hastalık yükü üç kat artarken, küresel hastalık yükü iki katına çıktı" dendi.

y6u78ı9
ADD'nin 1990-2021 küresel hastalık yükü haritası. İki cinsiyet ve tüm yaşlar için 100 bin kişi başına düşen ölümlerdeki yıllık değişim (Liu, Geng., 2025, PLOS One)

Kısmen daha uzun yaşam süreleri nedeniyle kadınların erkeklere kıyasla demansın genel yükünü daha fazla taşıdığı tespit edildi.

Ancak araştırmacılar, erkeklerin bu hastalıktan ölüm oranlarının biraz daha yüksek olduğunu söylüyor.

Gelecek 15 yıl için eğilimleri tahmin eden bilim insanları, daha etkili müdahaleler yapılmadığı takdirde demans oranlarının özellikle Çin'de artmaya devam edeceği uyarısını yapıyor.

Araştırmacılar, diyabet gibi hastalıklardan kaynaklanan yüksek kan şekerinin Çin de dahil dünya genelinde demans için önde gelen risk faktörü olduğunu, bunu sigara ve yüksek vücut ağırlığının izlediğini söylüyor.

"Sigara, yüksek açlık kan şekeri düzeyleri ve yüksek vücut kitle indeksi, aralarında yüksek açlık plazma glukozunun baskın konuma sahip olduğu üç ana risk faktörü" diye yazdılar.

Bilim insanları Çin'de demans vakalarındaki artışın büyük ölçüde nüfus artışı ve değişen yaş demografisine bağlı olabileceğinden şüpheleniyor.

"Gelişen bir ülke olarak Çin, ekonomik dönüşüm ve yaşam tarzındaki büyük değişiklikler nedeniyle diyabet hastalarının sayısında önemli bir artış yaşadı" diye yazdılar.

Araştırmacılar, demans vakalarındaki artışı yavaşlatmak adına özellikle yaşlı yetişkinler arasında yüksek kan şekeri ve sigara kullanımının azaltılması için çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor.

Erken müdahalenin klinik hedeflerine ulaşmak için cinsiyete özgü risk faktörlerini hedef alan müdahalelere ihtiyaç duyulacağını belirtiyorlar.

Independent Türkçe



Squid Game'in maskeli karakterleri Elon Musk'tan mı ilham aldı?

Squid Game'de VIP'ler, oyunları kendi eğlenceleri için, hangi yarışmacıların kazanacağına dair bahis oynamak üzere yarattı (Netflix)
Squid Game'de VIP'ler, oyunları kendi eğlenceleri için, hangi yarışmacıların kazanacağına dair bahis oynamak üzere yarattı (Netflix)
TT

Squid Game'in maskeli karakterleri Elon Musk'tan mı ilham aldı?

Squid Game'de VIP'ler, oyunları kendi eğlenceleri için, hangi yarışmacıların kazanacağına dair bahis oynamak üzere yarattı (Netflix)
Squid Game'de VIP'ler, oyunları kendi eğlenceleri için, hangi yarışmacıların kazanacağına dair bahis oynamak üzere yarattı (Netflix)

Netflix'in üç sezonun ardından sona eren fenomen dizisi Squid Game, sadece ekranlardaki gerilimiyle değil, gerçek dünyaya dair yaptığı göndermelerle de konuşulmaya devam ediyor.

Dizinin yaratıcısı Hwang Dong-hyuk, final sezonunun yayına girmesinin ardından Time dergisine verdiği röportajda, dizideki maskeli VIP karakterlerin Elon Musk'a benzetilmesiyle ilgili dikkat çekici açıklamalarda bulundu. 

VIP'lerin gerçek bir kişiye dayanmadığını vurgulayan yönetmen, yine de benzerliklerin inkar edilemeyeceğini söyledi:

Elon Musk şu sıralar her yerde değil mi? Herkes ondan bahsediyor. Sadece dünyayı neredeyse kontrol eden dev bir teknoloji şirketinin başında değil, aynı zamanda bir şovmen. Üçüncü sezonu yazdıktan sonra, bazı VIP'lerin Elon Musk'a benzediğini düşündüğüm oldu.

Seri boyunca İngilizce konuşan, aşırı derecede zengin ve oyunları maskeler ardında izleyen VIP'ler, final sezonunda daha belirgin ve karanlık bir role bürünüyor. Dong-hyuk, "Artık maskelerini çıkarıyorlar ve oyunun içine girerek insanları kendi elleriyle öldürüyorlar" dedi.

54 yaşındaki Dong-hyuk, sözlerini şöyle sürdürdü:

Eskiden sistemi kontrol eden ve gücü elinde tutan kişiler perde arkasında gizlenirdi. Bu neredeyse görünmeyen bir komploydu. Ama artık özellikle Amerika'da bu durum değişti. Bugünlerde oligarşiden çokça söz ediyoruz ama büyük teknoloji şirketlerinin sahipleri artık açıkça ortaya çıkıyor, paralarını kime yatırdıklarını ilan ediyorlar.

Dong-hyuk, "Gücü ve sistemi gerçekten yöneten kişiler artık perde arkasında saklanmıyor" diye ekledi:

Maskelerini gönüllü olarak çıkarıyorlar; adeta 'Her şeyin arkasında biz varız, kontrol bizde' der gibi.

Öte yandan, Squid Game final yaparken, yönetmen David Fincher'ın dizinin bir Amerikan uyarlaması üzerinde çalıştığı da duyurulmuştu.

Independent Türkçe, Deadline, Variety