Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Bilim insanları, Çin'de Alzheimer hastalığıyla diğer demans türlerinin orantısız bir sağlık yükü oluşturduğu ve vaka oranlarının küresel ortalamadan daha hızlı arttığı uyarısını yaptı.

Çarşamba günü PLOS One adlı akademik dergide yayımlanan yeni araştırma, ülkede demansı mümkün olduğunca erken önlemek için acil ve etkili müdahalelerin uygulanması çağrısında bulunuyor.

Alzheimer ve diğer demans türleri, (ADD; Alzheimer Dissease and Demantia / Alzheimer Hastalığı ve Demans), dünya çapında artan oranlarla giderek daha ciddi bir nörolojik sağlık sorunu haline geliyor.

Ancak bilim insanları, özellikle Çin'deki bunamaların gerçek hastalık yükü ve risk faktörlerinin yeterince anlaşılmadığını söylüyor.

Mevcut çalışmada araştırmacılar, Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlar tarafından başlatılan halka açık veri tabanı Küresel Hastalık Yükü'nden (GBD) alınan, 30 yıldan uzun süreye yayılan küresel sağlık verilerini analiz etti.

Veri tabanı, 204 ülke ve bölgede 370’in üzerinde hastalık ve sağlık sorunuyla bunlara karşılık gelen 88 risk faktörü hakkında veri içeriyor.

1990'la 2021 arasındaki son analizlere dayanarak bilim insanları, Çin'de demans vakalarının üç katına, küresel vakalarınsa iki katına çıktığını tespit etti.

"ADD, küresel hastalık yükü en ağır hastalıklardan biri. Çin'de ve küresel olarak ADD'nin hastalık yükü 1990'dan 2021'e kadar yıldan yıla arttı" diye yazdılar.

Çalışmada, "2021'e gelindiğinde, Çin'in hastalık yükü üç kat artarken, küresel hastalık yükü iki katına çıktı" dendi.

y6u78ı9
ADD'nin 1990-2021 küresel hastalık yükü haritası. İki cinsiyet ve tüm yaşlar için 100 bin kişi başına düşen ölümlerdeki yıllık değişim (Liu, Geng., 2025, PLOS One)

Kısmen daha uzun yaşam süreleri nedeniyle kadınların erkeklere kıyasla demansın genel yükünü daha fazla taşıdığı tespit edildi.

Ancak araştırmacılar, erkeklerin bu hastalıktan ölüm oranlarının biraz daha yüksek olduğunu söylüyor.

Gelecek 15 yıl için eğilimleri tahmin eden bilim insanları, daha etkili müdahaleler yapılmadığı takdirde demans oranlarının özellikle Çin'de artmaya devam edeceği uyarısını yapıyor.

Araştırmacılar, diyabet gibi hastalıklardan kaynaklanan yüksek kan şekerinin Çin de dahil dünya genelinde demans için önde gelen risk faktörü olduğunu, bunu sigara ve yüksek vücut ağırlığının izlediğini söylüyor.

"Sigara, yüksek açlık kan şekeri düzeyleri ve yüksek vücut kitle indeksi, aralarında yüksek açlık plazma glukozunun baskın konuma sahip olduğu üç ana risk faktörü" diye yazdılar.

Bilim insanları Çin'de demans vakalarındaki artışın büyük ölçüde nüfus artışı ve değişen yaş demografisine bağlı olabileceğinden şüpheleniyor.

"Gelişen bir ülke olarak Çin, ekonomik dönüşüm ve yaşam tarzındaki büyük değişiklikler nedeniyle diyabet hastalarının sayısında önemli bir artış yaşadı" diye yazdılar.

Araştırmacılar, demans vakalarındaki artışı yavaşlatmak adına özellikle yaşlı yetişkinler arasında yüksek kan şekeri ve sigara kullanımının azaltılması için çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor.

Erken müdahalenin klinik hedeflerine ulaşmak için cinsiyete özgü risk faktörlerini hedef alan müdahalelere ihtiyaç duyulacağını belirtiyorlar.

Independent Türkçe



Beklenen Stephen King uyarlamasından ilk fragman: "John Wick ve Squid Game buluşuyor"

36 yaşındaki Amerikalı aktör Glen Powell, 2022'de gişe canavarı Top Gun: Maverick'teki rolüyle küresel şöhrete kavuştu (Paramount Pictures)
36 yaşındaki Amerikalı aktör Glen Powell, 2022'de gişe canavarı Top Gun: Maverick'teki rolüyle küresel şöhrete kavuştu (Paramount Pictures)
TT

Beklenen Stephen King uyarlamasından ilk fragman: "John Wick ve Squid Game buluşuyor"

36 yaşındaki Amerikalı aktör Glen Powell, 2022'de gişe canavarı Top Gun: Maverick'teki rolüyle küresel şöhrete kavuştu (Paramount Pictures)
36 yaşındaki Amerikalı aktör Glen Powell, 2022'de gişe canavarı Top Gun: Maverick'teki rolüyle küresel şöhrete kavuştu (Paramount Pictures)

Hit Man, Senden Başka (Anyone but You) ve Kasırgalar (Twisters) gibi filmlerdeki başarılı performanslarının ardından Glen Powell, Koşan Adam'ın (The Running Man) Edgar Wright'ın yönettiği yeniden çevriminde başrolü üstlenerek yıldızlığını pekiştiriyor.

Stephen King'in 1982 tarihli romanından uyarlanan ve 1987'de Arnold Schwarzenegger'ın başrolünde sinemaya aktarılan Koşan Adam, distopik bir toplumda geçen kanlı bir yarışmayı konu alıyor. "Koşucular" adı verilen yarışmacılar, "Avcılar" denen profesyonel katillerden kaçarak hayatta kalmaya çalışıyor.

Filmin resmi özetine göre yarışmacılar, profesyonel suikastçılardan kaçarken her hareketleri, kan dökülmesini isteyen bir izleyici kitlesine canlı yayınla aktarılıyor. 

Hayatta kalınan her günle birlikte nakit ödül de artıyor. Hasta kızını kurtarmak isteyen Ben Richards, yarışmanın acımasız yapımcısı Dan Killian'ın ısrarıyla oyuna katılmayı kabul ediyor. Ancak Ben'in isyanı, içgüdüleri ve kararlılığı onu halkın favorisi haline getiriyor. Reytingler arttıkça tehlike de büyüyor ve Ben, yalnızca Avcılar'ı değil, onun düşüşünü izlemek için ekran başına kilitlenen tüm bir ulusu alt etmek zorunda kalıyor.

Dün Gece Soho'da (Last Night in Soho) sonrasında yeniden yönetmen koltuğuna geçen Wright, bu filmde de kendine has enerjik ve stilize anlatımıyla karşımıza çıkıyor.

Stephen King uyarlamasının merakla beklenen ilk fragmanı yayımlandı. GamesRadar "fragman izleyicilere John Wick, Suikast Treni (Bullet Train) ve Squid Game'in harmanlanmış bir versiyonunu vaat ediyor" diye yazıyor.

Kısa fragmanda Glen Powell'ın canlandırdığı Ben Richards'la ilk kez karşılaşıyoruz. İşsiz ve maddi sıkıntılarla boğuşan Ben, ailesini bir sağlık krizinden kurtarmak için çareyi bu ölümcül yarışmaya katılmakta buluyor. 

Oyuncu kadrosunda Powell'a Josh Brolin, Katy O'Brian, Daniel Ezra, Karl Glusman, Michael Cera ve William H. Macy gibi isimler eşlik ediyor. Filmin senaryosunu Wright, Michael Bacall'la birlikte kaleme aldı.

Wright, daha önce yaptığı açıklamalarda 1987 yapımı filmin romana sadık kalmadığını belirtmiş ve kendi versiyonunun esere çok daha bağlı olacağını söylemişti.

Koşan Adam, 7 Kasım'da sinemalarda gösterime girecek.

Independent Türkçe, GamesRadar, Variety