Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Bilim insanları, Çin'de Alzheimer hastalığıyla diğer demans türlerinin orantısız bir sağlık yükü oluşturduğu ve vaka oranlarının küresel ortalamadan daha hızlı arttığı uyarısını yaptı.

Çarşamba günü PLOS One adlı akademik dergide yayımlanan yeni araştırma, ülkede demansı mümkün olduğunca erken önlemek için acil ve etkili müdahalelerin uygulanması çağrısında bulunuyor.

Alzheimer ve diğer demans türleri, (ADD; Alzheimer Dissease and Demantia / Alzheimer Hastalığı ve Demans), dünya çapında artan oranlarla giderek daha ciddi bir nörolojik sağlık sorunu haline geliyor.

Ancak bilim insanları, özellikle Çin'deki bunamaların gerçek hastalık yükü ve risk faktörlerinin yeterince anlaşılmadığını söylüyor.

Mevcut çalışmada araştırmacılar, Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlar tarafından başlatılan halka açık veri tabanı Küresel Hastalık Yükü'nden (GBD) alınan, 30 yıldan uzun süreye yayılan küresel sağlık verilerini analiz etti.

Veri tabanı, 204 ülke ve bölgede 370’in üzerinde hastalık ve sağlık sorunuyla bunlara karşılık gelen 88 risk faktörü hakkında veri içeriyor.

1990'la 2021 arasındaki son analizlere dayanarak bilim insanları, Çin'de demans vakalarının üç katına, küresel vakalarınsa iki katına çıktığını tespit etti.

"ADD, küresel hastalık yükü en ağır hastalıklardan biri. Çin'de ve küresel olarak ADD'nin hastalık yükü 1990'dan 2021'e kadar yıldan yıla arttı" diye yazdılar.

Çalışmada, "2021'e gelindiğinde, Çin'in hastalık yükü üç kat artarken, küresel hastalık yükü iki katına çıktı" dendi.

y6u78ı9
ADD'nin 1990-2021 küresel hastalık yükü haritası. İki cinsiyet ve tüm yaşlar için 100 bin kişi başına düşen ölümlerdeki yıllık değişim (Liu, Geng., 2025, PLOS One)

Kısmen daha uzun yaşam süreleri nedeniyle kadınların erkeklere kıyasla demansın genel yükünü daha fazla taşıdığı tespit edildi.

Ancak araştırmacılar, erkeklerin bu hastalıktan ölüm oranlarının biraz daha yüksek olduğunu söylüyor.

Gelecek 15 yıl için eğilimleri tahmin eden bilim insanları, daha etkili müdahaleler yapılmadığı takdirde demans oranlarının özellikle Çin'de artmaya devam edeceği uyarısını yapıyor.

Araştırmacılar, diyabet gibi hastalıklardan kaynaklanan yüksek kan şekerinin Çin de dahil dünya genelinde demans için önde gelen risk faktörü olduğunu, bunu sigara ve yüksek vücut ağırlığının izlediğini söylüyor.

"Sigara, yüksek açlık kan şekeri düzeyleri ve yüksek vücut kitle indeksi, aralarında yüksek açlık plazma glukozunun baskın konuma sahip olduğu üç ana risk faktörü" diye yazdılar.

Bilim insanları Çin'de demans vakalarındaki artışın büyük ölçüde nüfus artışı ve değişen yaş demografisine bağlı olabileceğinden şüpheleniyor.

"Gelişen bir ülke olarak Çin, ekonomik dönüşüm ve yaşam tarzındaki büyük değişiklikler nedeniyle diyabet hastalarının sayısında önemli bir artış yaşadı" diye yazdılar.

Araştırmacılar, demans vakalarındaki artışı yavaşlatmak adına özellikle yaşlı yetişkinler arasında yüksek kan şekeri ve sigara kullanımının azaltılması için çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor.

Erken müdahalenin klinik hedeflerine ulaşmak için cinsiyete özgü risk faktörlerini hedef alan müdahalelere ihtiyaç duyulacağını belirtiyorlar.

Independent Türkçe



Yayın hayatına büyük umutlarla başlayan dizi tek sezonda iptal

Suits: LA'in final bölümü, planlandığı gibi 18 Mayıs'ta ekranlara gelecek (NBC)
Suits: LA'in final bölümü, planlandığı gibi 18 Mayıs'ta ekranlara gelecek (NBC)
TT

Yayın hayatına büyük umutlarla başlayan dizi tek sezonda iptal

Suits: LA'in final bölümü, planlandığı gibi 18 Mayıs'ta ekranlara gelecek (NBC)
Suits: LA'in final bölümü, planlandığı gibi 18 Mayıs'ta ekranlara gelecek (NBC)

NBC, Suits evrenindeki yan dizi Suits: LA'i ilk sezonun ardından iptal etti. Başrolünde 44 yaşındaki Stephen Amell'in yer aldığı yapım, beklentileri karşılayamadı.

USA Network'te yıllarca ekrana gelen ve son dönemde Netflix'te yeniden popülerleşen Suits'in yan projesi, yüksek profilli yapısı ve Aaron Korsh'un imzasını taşıması nedeniyle yayın hayatına büyük beklentilerle başlamıştı. Ancak dizi, başarılı açılış bölümünün ardından reytinglerde istenilen seviyeye ulaşamadı.

İlgiyi artırmaya çalıştılar ama nafile

NBC ve Korsh, izleyici ilgisini artırmak için eski Suits oyuncularını da diziye dahil etti. Gabriel Macht, ikonik karakteri Harvey Specter'a üç bölümde yeniden hayat verirken, Rick Hoffman ve David Costabile gibi yıldızlar konuk oyuncu olarak izleyici karşısına çıktı.

Ayrıca 27 Mart'ta, Suits: LA tekrarlarından oluşan üç saatlik özel bir maraton da ekranlara geldi. Buna rağmen dizinin reytinglerinde sadece ufak çaplı artışlar görüldü. Son haftalarda aynı gün izlenme oranı 1 milyon izleyicinin biraz üzerinde seyreden dizi, dijital platformlarda da beklendiği gibi geniş kitlelere ulaşamadı.

Oysa dizinin, Suits'in Netflix'te yakaladığı büyük ilgi üzerine planlandığı biliniyordu. Ancak sezon ilerledikçe hikaye ve ton açısından ana diziye yaklaşsa da Suits: LA, izleyiciden beklenen karşılığı göremedi. Hayranların büyük bölümü yeni projeyi benimsemedi ve diziyi toparlamak için geniş çaplı bir pazarlama kampanyası gerekmesi gündeme geldi. Sonuçta, projenin iptal edilmesine karar verildi.

Bu, Suits evreninde sadece bir sezon süren ikinci yan dizi oldu. Daha önce Pearson da benzer bir akıbet yaşamıştı.

Başka dizilerin de fişi çekildi

Öte yandan, NBC için zor bir gün yaşanıyor. Suits: LA'le birlikte The Irrational, Found, Night Court ve Lopez vs Lopez de iptal edildi.

Suits: LA, New York'tan Los Angeles'a taşınıp burada güçlü müvekkillere hizmet veren eski federal savcı Ted Black'in hikayesine odaklanıyordu. Black, meslek hayatı boyunca küçümsediği rolleri üstlenmek zorunda kalırken, firmasını ayakta tutma mücadelesi veriyordu.

Dizinin oyuncu kadrosunda ayrıca Lex Scott Davis, Josh McDermitt ve Bryan Greenberg gibi isimler yer aldı. 

Film projesi için umut var

Suits prömiyerini 2011'de yapmış ve 9 sezon sürmüştü. Dizinin yaratıcısı Korsh, daha önce Entertainment Weekly'ye yaptığı açıklamada, bir film projesine açık olduğunu söylemişti:

Suits'in bitiş şeklinden çok memnun kaldım ama bir noktada bir Suits filmi yapabiliriz ve bu eğlenceli olabilir.

Independent Türkçe, Deadline, Entertainment Weekly