Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Bilim insanları, Çin'de Alzheimer hastalığıyla diğer demans türlerinin orantısız bir sağlık yükü oluşturduğu ve vaka oranlarının küresel ortalamadan daha hızlı arttığı uyarısını yaptı.

Çarşamba günü PLOS One adlı akademik dergide yayımlanan yeni araştırma, ülkede demansı mümkün olduğunca erken önlemek için acil ve etkili müdahalelerin uygulanması çağrısında bulunuyor.

Alzheimer ve diğer demans türleri, (ADD; Alzheimer Dissease and Demantia / Alzheimer Hastalığı ve Demans), dünya çapında artan oranlarla giderek daha ciddi bir nörolojik sağlık sorunu haline geliyor.

Ancak bilim insanları, özellikle Çin'deki bunamaların gerçek hastalık yükü ve risk faktörlerinin yeterince anlaşılmadığını söylüyor.

Mevcut çalışmada araştırmacılar, Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlar tarafından başlatılan halka açık veri tabanı Küresel Hastalık Yükü'nden (GBD) alınan, 30 yıldan uzun süreye yayılan küresel sağlık verilerini analiz etti.

Veri tabanı, 204 ülke ve bölgede 370’in üzerinde hastalık ve sağlık sorunuyla bunlara karşılık gelen 88 risk faktörü hakkında veri içeriyor.

1990'la 2021 arasındaki son analizlere dayanarak bilim insanları, Çin'de demans vakalarının üç katına, küresel vakalarınsa iki katına çıktığını tespit etti.

"ADD, küresel hastalık yükü en ağır hastalıklardan biri. Çin'de ve küresel olarak ADD'nin hastalık yükü 1990'dan 2021'e kadar yıldan yıla arttı" diye yazdılar.

Çalışmada, "2021'e gelindiğinde, Çin'in hastalık yükü üç kat artarken, küresel hastalık yükü iki katına çıktı" dendi.

y6u78ı9
ADD'nin 1990-2021 küresel hastalık yükü haritası. İki cinsiyet ve tüm yaşlar için 100 bin kişi başına düşen ölümlerdeki yıllık değişim (Liu, Geng., 2025, PLOS One)

Kısmen daha uzun yaşam süreleri nedeniyle kadınların erkeklere kıyasla demansın genel yükünü daha fazla taşıdığı tespit edildi.

Ancak araştırmacılar, erkeklerin bu hastalıktan ölüm oranlarının biraz daha yüksek olduğunu söylüyor.

Gelecek 15 yıl için eğilimleri tahmin eden bilim insanları, daha etkili müdahaleler yapılmadığı takdirde demans oranlarının özellikle Çin'de artmaya devam edeceği uyarısını yapıyor.

Araştırmacılar, diyabet gibi hastalıklardan kaynaklanan yüksek kan şekerinin Çin de dahil dünya genelinde demans için önde gelen risk faktörü olduğunu, bunu sigara ve yüksek vücut ağırlığının izlediğini söylüyor.

"Sigara, yüksek açlık kan şekeri düzeyleri ve yüksek vücut kitle indeksi, aralarında yüksek açlık plazma glukozunun baskın konuma sahip olduğu üç ana risk faktörü" diye yazdılar.

Bilim insanları Çin'de demans vakalarındaki artışın büyük ölçüde nüfus artışı ve değişen yaş demografisine bağlı olabileceğinden şüpheleniyor.

"Gelişen bir ülke olarak Çin, ekonomik dönüşüm ve yaşam tarzındaki büyük değişiklikler nedeniyle diyabet hastalarının sayısında önemli bir artış yaşadı" diye yazdılar.

Araştırmacılar, demans vakalarındaki artışı yavaşlatmak adına özellikle yaşlı yetişkinler arasında yüksek kan şekeri ve sigara kullanımının azaltılması için çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor.

Erken müdahalenin klinik hedeflerine ulaşmak için cinsiyete özgü risk faktörlerini hedef alan müdahalelere ihtiyaç duyulacağını belirtiyorlar.

Independent Türkçe



A$AP Rocky, Rihanna'yla üçüncü çocuklarının ismi hakkında ipucu verdi

A$AP Rocky, Rihanna'yla üçüncü bebeklerine muhtemelen R'yle başlayan bir isim vereceklerini söyledi (AFP)
A$AP Rocky, Rihanna'yla üçüncü bebeklerine muhtemelen R'yle başlayan bir isim vereceklerini söyledi (AFP)
TT

A$AP Rocky, Rihanna'yla üçüncü çocuklarının ismi hakkında ipucu verdi

A$AP Rocky, Rihanna'yla üçüncü bebeklerine muhtemelen R'yle başlayan bir isim vereceklerini söyledi (AFP)
A$AP Rocky, Rihanna'yla üçüncü bebeklerine muhtemelen R'yle başlayan bir isim vereceklerini söyledi (AFP)

Kaleigh Werner ABD Yaşam Haberleri Muhabiri 

A$AP Rocky, bir kez daha bebek beklediklerini duyurmalarından birkaç gün sonra Rihanna'yla üçüncü çocuklarının ismi hakkında önemli bir ipucu verdi.

Seth Meyers kendi adını taşıyan sohbet programında kısa süre önce, Diamonds'la tanınan şarkıcıyla halihazırda üç yaşındaki RZA ve bir yaşındaki Riot olmak üzere iki çocuğu olan 36 yaşındaki rapçiye bebeğin ismini sordu.

Meyers, Rocky'nin gerçek adı Rakim Mayers'ı işaret ederek "İlk iki çocuğunuzun adı R'yle başlıyor, elbette senin ve Rihanna'nın adı da R'yle başlıyor" dedi.

Sence bu, üçüncü çocuğun da isminin R'yle başlayacağının garantisi mi?

Rocky "Tabii ki" dedi.

Rihanna önceki günlerde 2025 Met Gala'dan birkaç saat önce, karnında bebek olduğunu pek de üstü kapalı olmayan bir şekilde belli etmişti. New York'taki The Carlyle Hotel'e vücudunu saran iki parçalı mavi bir takım, kürk bir şal ve siyah bir balıkçı şapkasıyla girerken görülmüştü.

Şarkıcı, haftalarca büyük tişörtler ve çapraz askılı salaş çantalarla karnındaki şişliği örtmeye çalışmasından sonra hamileliğini ilk kez kasten göstermişti.

Umbrella'yla bilinen şarkıcı ayrıca Rocky'nin Pharrell Williams, Formula 1 pilotu Lewis Hamilton, Colman Domingo ve LeBron James'la birlikte eş başkanlık yaptığı bu yılki büyük etkinlik için Met'in merdivenlerine gelen son kişiydi.

Rocky ve diğer katılımcılar geldikten çok sonra saat 22.00'de, Rihanna'nın özel tasarım Marc Jacobs takımıyla lacivert halıya adım atmasıyla karnındaki şişlik ön plana çıkmıştı.

Bir muhabirin yağmurlu gece için şemsiye getirip getirmediği sorusu üzerine Rihanna muzipçe cevap vermişti:

Şemsiyeyi Rocky getirdi. Ben çocuğu getirdim.

Diğer yandan Rocky, kreatif ajansı AWGE'nin tasarladığı ve Harlem'deki yuvasına selam gönderen kıyafetiyle kendi kırmızı halı anını çoktan yaşamıştı.

O da galanın kırmızı halısında gazetecilere haberi doğrulayarak NBC New York'a "Harika bir duygu, biliyorsunuz" demişti.

İnsanlara neler yaptığımızı göstermenin zamanı geldi. Ve herkesin bizim için mutlu olmasına sevindim çünkü biz kesinlikle mutluyuz.

Çiftin Met Gala'daki beklenmedik açıklaması, Rihanna'nın, çocukların isimlerinden nefret ettiğini söyleyen bir hayranına iki kelimelik bir cevapla çıkışmasından sadece bir aydan biraz uzun süre sonra yaşandı.

Fenty Beauty'nin kurucusu, Dünya Kadınlar Günü'nde kadınların sahip olduğu gücün altını çizmek için Instagram'da oğullarının fotoğraflarını paylaştıktan sonra bir hayranı, bunu çocukların isimlerini eleştirmek için fırsat bilmişti.

İsimleri eleştiren kişi daha sonra silinen yorumunda "İsimlerinden çok nefret ediyorum" diye yazmıştı.

Rhianna da "Tamam Tatiana" diye yanıt vermişti.

Independent Türkçe, independent.co.uk/life-style