Yaşadığınız yer bunama riskinizi değiştirebilir

Demans riskiniz ne kadar yüksek? ABD'li gaziler üzerinde yapılan yeni çalışma, bunun yaşadığınız yere bağlı olabileceğini gösteriyor (AFP)
Demans riskiniz ne kadar yüksek? ABD'li gaziler üzerinde yapılan yeni çalışma, bunun yaşadığınız yere bağlı olabileceğini gösteriyor (AFP)
TT

Yaşadığınız yer bunama riskinizi değiştirebilir

Demans riskiniz ne kadar yüksek? ABD'li gaziler üzerinde yapılan yeni çalışma, bunun yaşadığınız yere bağlı olabileceğini gösteriyor (AFP)
Demans riskiniz ne kadar yüksek? ABD'li gaziler üzerinde yapılan yeni çalışma, bunun yaşadığınız yere bağlı olabileceğini gösteriyor (AFP)

Demans riskiniz ne kadar yüksek? ABD'li gaziler üzerinde yapılan yeni araştırmaya göre, bu risk yaşadığınız yere bağlı olabilir.

Kaliforniya Üniversitesi'nin San Francisco (UCSF) kampüsünden bir ekip pazartesi günü, bu kronik beyin bozukluğunun en sık görüldüğü bölgeleri belirlediğini açıkladı. Demans görülme oranlarının en düşük olduğu Orta Atlantik bölgesini karşılaştırma için temel alarak, Güneydoğu'da demansın yüzde 25 daha yüksek olduğunu buldular. Burada Kentucky, Tennessee, Alabama ve Mississippi yer alıyor. Kuzeybatı ve Rocky Dağları bölgelerindeyse bu oran yüzde 23 daha yüksekti.

Bu tür araştırmalar arasında en büyük ve en kapsamlı olan bu çalışmaya dahil edilen diğer bölgelerse Güney ve Güneybatı bölgeleriydi ve buralarda demans görülme sıklığı sırasıyla yüzde 18 ve yüzde 13 daha yüksekti. Kaliforniya, Güneybatı bölgesine dahil edildi.

Kuzeydoğu bölgesinde demans görülme sıklığı Orta Atlantik bölgesinden hâlâ daha yüksekti ancak bu fark sadece yüzde 7'ydi.

UCSF Nüfus Beyin Sağlığı Merkezi Direktörü Dr. Kristine Yaffe yaptığı açıklamada, "Çalışma, demansta bölgesel farklılıkları anlamanın ve bölgeye özgü önleme ve müdahale çabalarının önemini vurguluyor" dedi.

Yaffe, JAMA Neurology adlı akademik dergide yayımlanan çalışmanın başyazarıydı.

Çalışma, 1,2 milyondan fazla gazinin sağlık kayıtlarını içeriyordu ve gazilerde travmatik beyin yaralanmaları, depresyon ve travma sonrası stres gibi risk faktörlerinin daha yaygın olduğunu belirtiyordu.

Araştırmacılar, yaş, ırk ve kardiyovasküler hastalıklar gibi belirli faktörleri hesaba kattıklarında da bu farklılıkların devam ettiğini gördü.

Kırsal kesimlerde tıbbi bakıma erişimin kentsel bölgelere kıyasla daha zor olabileceğini belirttiler. Önceki araştırmalar, kırsal topluluklarda demans oranlarının daha yüksek olduğunu ortaya koymuştu.

Diğer UCSF araştırmacıları yakın zamanda, omurilik sıvısındaki proteinlerin orta yaşlı kişilerin neden demansa yakalandığını anlamanın anahtarı olabileceğini keşfetti.

Demansın başlangıcının depresyonla bağlantılı olduğu biliniyor ancak farklı türlerin kendi nedenleri var. Alzheimer hastalığı en yaygın tür ve yaklaşık 6,7 milyon Amerikalıyı etkiliyor. Vakaların 2060'a kadar iki katına çıkacağı tahmin ediliyor. Bu hastalığın tedavisi yok.

Bu araştırmacıların bir sonraki adımı, bu farklılıkları neden olan faktörleri araştırmak. En yüksek vaka oranlarına sahip bölgeleri belirleyerek, kaynakların daha iyi tahsis edilebileceğini ve demansın savunmasız nüfuslar üzerindeki etkisini azaltmak için hedefe yönelik müdahaleler tasarlanabileceğini umduklarını söylediler.

Birinci yazar, Dr. Christina Dintica, "Eğitim kalitesi, erken yaşam koşulları ve çevresel maruziyetler bu faktörler arasında olabilir" dedi.

Independent Türkçe



Yunan tanrılarının içki yarışmasını resmeden Roma dönemi lahiti bulundu

Mermer lahitte Herkül bir kadeh tutarken tasvir ediliyor (İsrail Eski Eserler Kurumu)
Mermer lahitte Herkül bir kadeh tutarken tasvir ediliyor (İsrail Eski Eserler Kurumu)
TT

Yunan tanrılarının içki yarışmasını resmeden Roma dönemi lahiti bulundu

Mermer lahitte Herkül bir kadeh tutarken tasvir ediliyor (İsrail Eski Eserler Kurumu)
Mermer lahitte Herkül bir kadeh tutarken tasvir ediliyor (İsrail Eski Eserler Kurumu)

Arkeologlar, Yunan tanrıları Herkül ve Dionysos'un içki yarışmasını tasvir eden 1700 yıllık mermer bir lahiti ortaya çıkardı.

MS 2. veya 3. yüzyıla tarihlenen bu nadir eser, Akdeniz kıyısındaki kazı çalışmalarının sürdüğü antik kent Kayserya'nın surlarının dışında bulundu.

Bu keşif, bugün İsrail'de yer alan Kayserya'nın surlarının ötesinde de arkeolojik öneme sahip olduğuna işaret ediyor. Roma döneminde muhtemelen çevredeki bölgenin de yoğun bir nüfusa sahip olduğu anlaşılıyor.

İsrail Eski Eserler Kurumu'ndan Nohar Shahar ve Shani Amit yaptıkları açıklamada, "Kumulun yumuşak, hafif kumunu kaldırmaya başladığımızda aniden mermer bir nesnenin ucu ortaya çıktı" diyor. 

Tüm kazı ekibi heyecanla etrafında toplandı ve kumlar giderek temizlenince gördüklerimize inanamadık.

gthyju
Mermer lahitte Yunan tanrıları içki içerken tasvir ediliyor (İsrail Eski Eserler Kurumu)

Lahit üzerinde hayvanlar, ağaçlar, yarı tanrı Herkül ve şarap ve eğlence tanrısı Dionysos tasvirleri var. Dr. Shahar, "Bölgemizde bir mezar tabutunda Dionysos ve Herkül'ün şarap yarışması sahnesini ilk kez görüyoruz" diyor.

Lahit kırık halde bulundu ve ortaya çıkarılan her parçası "bir öncekinden daha etkileyici" görünüyordu.

Araştırmacılar "Aslında, kazının son saatlerinde heyecan doruğa ulaştı; kumun altında gömülü olan lahitin bir tarafı tamamen sağlam şekilde ortaya çıktı. Bu tarafta Herkül'ün aslan postu üzerinde yatarken elinde bir kadeh tuttuğu sahne tasvir ediliyor" diyor.

Gücüyle bilinen Herkül'ün lahit üzerinde "artık ayakta duramayan biri" olarak betimlenmesi, sanat eserinde tasvir edilen içki yarışmasını kimin kazandığını açıkça ortaya koyuyor.

Konservatörler halihazırda lahitin parçalarını restore edip temizlemeye ve birleştirmeye çalışıyor.

Dr. Shahar, Dionysos'un tören alayındaki sahnelerine MS 2. ve 3. yüzyıl lahitlerinde sıkça rastlanmasına rağmen Roma sanatında sıkça görülen içki içme yarışmasının bu özel tasvirinin, bu bölgede Zippori ve Antakya'da ortaya çıkarılan mozaikler yoluyla bilindiğini söylüyor.

Arkeolog, bu sahnelerin kutlamadan daha derin anlamlar taşıdığını anlatıyor. Dr. Shahar, "Bu örnekte figürler sadece kutlama yapmıyor gibi görünüyor" diye açıklıyor.

Aslında içki içip dans etmenin, bir sonraki dünyadaki yaşama geçişin ve kurtuluşun sembolüne dönüşmesiyle, ölen kişiye son yolculuğunda eşlik ediyorlar. Bu lahit ölümü bir son değil, yeni bir başlangıç olarak gören inanca alışılmadık bir yorum getiriyor.

İsrail Eski Eserler Kurumu Müdürü Eli Escusido, buluntunun "düşünmeye sevk ettiğini" ve Roma dönemindeki inançlara ve günlük yaşama ışık tuttuğunu belirtiyor.

Independent Türkçe