Yeni Zelanda'da depresyon, "sihirli mantarla" tedavi edilebilecek

Deniz Piyadeleri savaş gazisi Matt Metzger tarafından üretilen psilosibin mikrodoz kapsülleri, 26 Mart 2025 Çarşamba günü Washington eyaletinin Olympia kentinde fotoğraflandı (AP)
Deniz Piyadeleri savaş gazisi Matt Metzger tarafından üretilen psilosibin mikrodoz kapsülleri, 26 Mart 2025 Çarşamba günü Washington eyaletinin Olympia kentinde fotoğraflandı (AP)
TT

Yeni Zelanda'da depresyon, "sihirli mantarla" tedavi edilebilecek

Deniz Piyadeleri savaş gazisi Matt Metzger tarafından üretilen psilosibin mikrodoz kapsülleri, 26 Mart 2025 Çarşamba günü Washington eyaletinin Olympia kentinde fotoğraflandı (AP)
Deniz Piyadeleri savaş gazisi Matt Metzger tarafından üretilen psilosibin mikrodoz kapsülleri, 26 Mart 2025 Çarşamba günü Washington eyaletinin Olympia kentinde fotoğraflandı (AP)

Yeni Zelanda, tedaviye dirençli depresyon hastaları için "sihirli mantarlarda" bulunan halüsinojenik madde psilosibinin sınırlı tıbbi kullanımını onayladı.

Yeni Zelanda Sağlık Bakan Yardımcısı David Seymour çarşamba günü yaptığı açıklamada, ülkede psilosibin kullanımına ilişkin kuralların ilk kez gevşetildiğini ancak sadece çok deneyimli bir psikiyatristin hastalara bu ilacı reçete edebileceğini söyledi.

Seymour, Seymour, ilacın halen "onaylanmamış" statüsüne rağmen yeni politikanın "gerçek bir dönüm noktası" olduğunu belirtti.

"Psilosibin hâlâ onaylanmamış bir ilaç ancak tedaviye dirençli depresyon hastalarına bu ilacı reçete etme yetkisi son derece deneyimli bir psikiyatriste verildi" dedi.

Bu, her yolu denemiş ve hâlâ acı çeken depresyon hastaları için çok önemli bir gelişme. Bir doktor psilosibinin yardım edebileceğine inanıyorsa, denemek için gerekli araçlara sahip olmalı.

Psilosibinin ilk klinik denemelerinin arkasındaki psikiyatrist Cameron Lacey, ilacı reçete edecek tek doktor olarak belirlendi.

Seymour, Otago Üniversitesi'nden Profesör Lacey hakkında, "Daha önce klinik denemelerde psilosibin reçete etti, sıkı raporlama ve kayıt tutma gereklilikleri altında çalışacak" dedi.

Lacey, RNZ'ye onay almak için "uzun zaman, çok enerji ve azim" gerektiğini söyledi.

Psilosibinle ilgili politika değişikliğinin yanı sıra Yeni Zelanda, uykusuzluğa çözüm olması için başvurulan melatoninin kullanımına ve reçetesiz satışına izin verme planlarını da açıkladı.

Seymour, "Birçok Yeni Zelandalı bana neden insanların melatonini yurtdışında satın alabildiğini ama yerel eczanelerden satın alamadığını sordu. Medsafe bunu değerlendirdi ve melatoninin buradaki eczane raflarında bulunmaması için hiçbir neden olmadığına karar verdi" dedi.

Psilosibin, genellikle "sihirli mantar" diye bilinen belirli mantar türlerinde bulunan, doğal oluşan bir psikoaktif bileşik. 180'den fazla fungus türünde bulunan bu mantarlar, Orta ve Güney Amerika'nın bazı bölgelerinde yerli halkın ruhani ve şifalı ritüellerinde uzun bir kullanım geçmişine sahip.

Araştırmalar, psilosibin verilen hastaların yüzde 80'inin 6 ay veya daha uzun süre boyunca anksiyete ve depresyonda azalma yaşadığını ortaya koydu.

Yeni Zelanda, psilosibin kullanımına izin veren en son ülke oldu.

2023'te Avustralya, bazı psikiyatristlerin belirli ruh sağlığı sorunlarının tedavisi için bu ilacı reçete etmesine izin vermişti.

İsviçre, tıbbi kullanım için LSD, MDMA ve psilosibinin hastalarda sınırlı kullanımına izin veriyor.

ABD'de sadece Oregon ve Colorado psilosibinin düzenlenmiş tedavi edici kullanımını yasallaştırırken, bazı eyaletler ilaca sınırlı erişim izni veriyor.

Independent Türkçe



146 bin yıllık kafatası Denisova insanlarının yüzünü nihayet ortaya çıkardı

146 bin yıllık kafatasında Denisova insanlarına ait protein ve DNA izleri bulundu (Qiaomei Fu)
146 bin yıllık kafatasında Denisova insanlarına ait protein ve DNA izleri bulundu (Qiaomei Fu)
TT

146 bin yıllık kafatası Denisova insanlarının yüzünü nihayet ortaya çıkardı

146 bin yıllık kafatasında Denisova insanlarına ait protein ve DNA izleri bulundu (Qiaomei Fu)
146 bin yıllık kafatasında Denisova insanlarına ait protein ve DNA izleri bulundu (Qiaomei Fu)

Araştırmacılar ilk kez Denisova insanlarına ait tam bir kafatası keşfetti. Bulgular bu antik insanların nasıl göründüğünün nihayet anlaşılmasını sağlıyor.

2010 gibi yakın bir tarihte keşfedilen Denisova insanları, Neandertallerle birlikte Homo sapiens'in (modern insanlar) en yakın akrabası. Sibirya'daki Denisova isimli mağarada bir parmak kemiği yoluyla keşfedilen bu insan türü bilim dünyasını şoke etmişti. 

Aradan geçen zamanda paleontolog Dr. Qiaomei Fu ve diğer araştırmacılar, Denisova mağarasından çıkarılan diş ve kemik parçalarında, Tibet'teki bir mağara zemininde ve hatta bugün Asya ve Pasifik'te yaşayan insanlarda Denisova DNA'sının izlerini bulmaya devam etti.

Ancak hakkında hâlâ çok az şey bilinen bu türle ilgili gizemlerden biri de nasıl göründükleriydi. Dr. Fu ve ekip arkadaşları bu sorunun cevabını beklenmedik bir yerden, zorlu bir süreçle bulmayı başardı. 

Çin'in Harbin kentinde 1933'te bir işçi tarafından bulunan bir kafatası, yıllar sonra bilim insanları tarafından incelendiğinde en az 146 bin yıllık olduğu tespit edilmişti.

Paleoantropolog Dr. Qiang Ji ve ekip arkadaşları kafatasının düz yanakları ve geniş bir ağzı olan, çenesiz bir erkeğe ait olduğu sonucuna varmıştı. Devasa kafatası, büyük bir vücuda sahip olduğunu ve beyninin ortalama bir modern insanınkinden yaklaşık yüzde 7 daha büyük olduğunu gösteriyor.

Araştırmacılar bütün bu özelliklere dayanarak örneğin daha önce bilinmeyen bir insan türüne ait olduğu sonucuna varmış ve 2021'de ona Homo longi adını vermişti. Fosilin bulunduğu Kara Ejderha Nehri bölgesinden dolayı bu insan türü "Ejderha Adam" diye biliniyor.

Ancak kafatasının bir Denisova insanından kaldığından şüphelenen Dr. Fu, örneği tekrar inceleyerek DNA kalıntıları aradı. 

İlk denemelerinde DNA'ya rastlamayan araştırmacılar örneği proteinler aracılığıyla kimliklendirmeye çalıştı. DNA'dan daha dayanıklı olan proteinler genetik ipuçları sağlayabiliyor.

95 protein saptayan ekip, bunlardan bazılarının Denisova insanlarındaki varyantlar olduğunu belirledi. 

fgbhju
Yeni bulgular Denisova insanlarının görüntüsünün oluşturulmasını sağladı (Chuang Zhao)

Dr. Fu yine de DNA yoluyla bu bulguları desteklemek için kafatasındaki tek dişi incelemeye koyuldu. Öte yandan diş plağı çok dayanıklı bir materyal olmasına rağmen araştırmacılar bu örneklerde genellikle dişin sahibinin değil, bakterilerin DNA'sını bulur.

Ancak dikkatli bir inceleme sonucunda kafatasının bir Denisova insanına ait olduğunu kanıtlayan çok az miktarda DNA bulmayı başardılar. Dr. Fu "Yalnızca bilinen 7 Denisova insanında bulunan 27 gen varyantı içeriyor" diyerek ekliyor: 

Bunların hiçbiri modern insanlardan bulaşmış olamaz.

Çalışmada yer almayan çeşitli uzmanlar da Ejderha Adam'ın asılında Denisova insanı olduğuna katılıyor. Max Planck Enstitüsü'nden genetikçi Janet Kelso, "olağanüstü" dediği keşfi şöyle değerlendiriyor:

Harbin bireyinin DNA'sının sertleşmiş plak tabakasında, onun Denisova insanı olduğunu başarıyla belirleyebilecek kadar iyi korunması büyüleyici.

Bulguları hakemli dergiler Science ve Cell'de dün (18 Haziran) yayımlanan yeni çalışma, bu türün tanımlanmasından yıllar sonra görünüşleri hakkında fikir vermesi açısından büyük önem taşıyor.

Pekin'deki Omurgalı Paleontoloji ve Paleoantropoloji Enstitüsü'nden Dr. Fu "15 yılın ardından Denisova insanlarının yüzünü gördük" diyor: 

Bu gerçekten çok özel bir duygu, çok mutluyum.

Ancak paleontolog bunun tek bir popülasyonu temsil edebileceğini de belirtiyor. Ekip, Harbin kafatasının, fosilleri yaklaşık 200 bin yıl öncesine tarihlenen gruba ait olduğunu saptadı. Fakat yine Denisova mağarasında bulunan 66 bin yıllık parmak kemiği, başka bir soya aitti.

Dr. Fu bütün bu genetik çeşitlilikten dolayı Harbin kafatasının tipik bir Denisova insanı yüzü olduğunu kesin bir şekilde söyleyemiyor.

Yeni çalışma bu türün ismi hakkında tartışmaları da beraberinde getirdi. Bazı uzmanlar Denisova insanlarına artık Homo longi denmesi gerektiğini düşünürken, diğerleri pek emin değil. 

Paleoantropolog Chris Stringer "Homo longi, bu grup için uygun tür adı" derken, meslektaşı John Hawks, bu türün modern insanlarla çiftleşmiş olmasının, onları Neandertallerle birlikte Homo sapiens'in bir soyu haline getirdiğini savunuyor:

Bunların hepsinin Homo sapiens olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.

Independent Türkçe, National Geographic, New York Times, Science